จากหายนะเรือปั่นไฟ...สู่มหันตภัยเรืออวนลาก

การบริหารจัดการทรัพยากรทะเลเป็นความผิดพลาดและล้มเหลวโดยสิ้นเชิงของทุกรัฐบาลที่ผ่านมา ถึงวันนี้กรมประมงภายใต้แรงกดดันจากกลุ่มประมงพาณิชย์และบริษัทยักษ์ใหญ่ด้านอาหารสัตว์ ได้เสนอให้คณะรัฐมนตรีนิรโทษกรรมอวนลากอีกกว่า 2,000 ลำ ที่เป็นเรือสวมทะเบียน เรือเถื่อน ให้สามารถทำการประมงได้อย่างถูกกฎหมาย เพื่อให้เข้าสู่เงื่อนไขของสหภาพยุโรป เพื่อรักษาผลประโยชน์ของเหล่าประมงพาณิชย์และบริษัทแต่หาได้คำนึงถึงผลเสีย ผลร้ายที่จะตามมาและตกอยู่กับพี่น้องชาวประมงจำนวนมากและต่อแหล่งอาหารโปรตีนที่สำคัญของสังคม

เหตุการณ์เช่นนี้ไม่ใช่ไม่เคยเกิดขึ้นในสังคม กรณีเรือปั่นไฟจับปลากะตักที่เกิดขึ้นตั้งแต่ปี 2539 เป็นตัวอย่างที่ดี ที่กลไกรัฐได้กระทำย่ำยีต่อทรัพยากรของชาติโดยรวม โดยการนำไปประเคนให้กับหมู่พวกของตัวเอง และทุกๆ ครั้งเรื่องเกิดขึ้นแล้วก็ผ่านไป ปล่อยให้หายนะตกอยู่กับผู้คนในพื้นที่ที่หาเช้ากินค่ำเสมอมา ส่วนหนึ่งเพราะผู้คนในสังคมถูกแยกออกเป็นเสี่ยงๆ สังคมขาดหลักประกันทำให้ผู้คนมุ่งแสวงหาความมั่นคงเฉพาะตัว เฉพาะหมู่พวกโดยไม่คำนึงถึงการอยู่รอดของสังคมโดยรวม

เรือปั่นไฟจับปลากะตักเคยเป็นปัญหาสร้างความเดือดร้อนให้กับอาชีพประมงอื่นๆ เพราะเป็นการใช้ไฟล่อให้ลูกปลาเข้ามาเล่นแสงไฟแล้วใช้อวนตาถี่ล้อมจับ เป็นผลทำให้ลูกปลาเศรษฐกิจอื่นๆ ถูกทำลายไปด้วยเพราะเข้ามาเล่นแสงไฟ พี่น้องประมงพื้นบ้านและอาชีพประมงอวนล้อมอื่นๆ ในชุมชนชายฝั่งอันดามันหลายจังหวัดได้รับความเดือดร้อน ลุกกันขึ้นมาประท้วงกรมประมงให้หาทางยุติปัญหา นพ.บุญเอื้อ ประเสริฐสุวรรณ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในสมัยนั้น ได้ออกประกาศกระทรวงให้ยกเลิกการทำการประมงด้วยวิธีปั่นไฟ การทำการประมงด้วยวิธีปั่นไฟด้วยอวนตาถี่จับปลาตอนกลางคืน ให้ถือเป็นความผิดตามกฎหมายปัญหาการทำลายทรัพยากรพันธุ์สัตว์น้ำด้วยวิธีการปั่นไฟก็ยุติลงตั้งแต่บัดนั้น (ราวๆ ปี พ.ศ.2523-2525)

พอตกถึงปี 2539 ยุคพล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ เป็นนายกรัฐมนตรีท่านได้มอบหมายให้นักธุรกิจทางการประมงที่ชื่อ มณฑล ไกรวัตนุสสรณ์ เข้ามาเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ท่านก็ออกประกาศยกเลิกประกาศห้ามทำการประมงด้วยวิธีปั่นไฟที่นพ.บุญเอื้อ ประเสริฐสุวรรณได้ประกาศไว้ แล้วออกประกาศกระทรวงฉบับใหม่ เปิดโอกาสให้กลับมาใช้วิธีการทำการประมงด้วยวิธีใช้แสงไฟล่อปลาได้ดังเดิม เพียงแต่เลี่ยงบาลีว่าให้ใช้ได้เฉพาะอวนช้อน อวนครอบ อวนยก แต่ทั้งหมดทั้งเพก็คือการใช้แสงไฟได้ และพันธุ์สัตว์น้ำเศรษฐกิจวัยอ่อนชนิดต่างๆ จำนวนมากก็ยังถูกทำลายเหมือนเดิมจนถึงปัจจุบัน

มาถึงปี พ.ศ.นี้ หายนะของท้องทะเลที่บอบช้ำอยู่แล้ว จะยิ่งทรุดโทรมลงอีกอย่างแน่นอน เมื่ออธิบดีกรมประมงและนักวิชาการกรมประมงที่ขายตัวและตกอยู่ภายใต้การควบคุมดูแลของเหล่าบรรดานักธุรกิจการประมง ประมงพาณิชย์และบริษัทอาหารสัตว์ ที่ใช้วัตถุดิบคือปลาเล็กปลาน้อยจากท้องทะเลไทย ในการทำอุตสาหกรรมปลาป่นและอาหารสัตว์ โดยพวกเขาได้ชงเรื่องเข้าสู่การพิจารณาของคณะรัฐมนตรีของนางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ซึ่งตอนนี้เหลือเพียงขั้นตอนการอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีเท่านั้น เสียงของประชาชนคนกินปลาจึงมีความสำคัญต่อการตัดสินใจของคณะรัฐมนตรีในครั้งนี้เป็นอย่างยิ่ง

มีข้าราชการกรมประมงจำนวนมากที่ไม่เห็นด้วยกับการกระทำของกรมประมงในครั้งนี้ และมีนักวิชาการทางการประมงที่ไม่ขายตัวและรักความเป็นธรรมได้พยายามออกมานำเสนอข้อมูล เพื่อชี้ให้เห็นถึงความสูญเสียของทรัพยากรพันธุ์สัตว์น้ำ อย่างเช่นดร.ศักดิ์อนันต์ ปลาทอง ท่านได้นำเสนอการวิเคราะห์เศรษฐศาสตร์โครงการประมงอวนลากแผ่นตะเฆ่ขนาดต่ำกว่า 14 เมตร

ท่านกล่าวว่า “ผลการวิจัยพบว่าเรืออวนลากที่ทำ การประมงคืนเดียวกับเรืออวนลากที่ทำประมงทั้งกลางวันและกลางคืน มีอัตราการจับ 29.2 และ 16.6 กิโลกรัมต่อชั่วโมง สัดส่วนปลาเศรษฐกิจ:ปลาเป็ด เท่ากับ 70:30 และ 65:35 มูลค่าความสูญเสีย ทางเศรษฐกิจจากการนำ สัตว์น้ำวัยอ่อนมาใช้ ก่อนวัยมีมูลค่า 65,489 และ 2,064,542 บาท/ลำ/ปีหากไทยมีเรืออวนลากแผ่ตะเฆ่ขนาดต่ำกว่า 14 เมตร 2,171 ลำ(ที่กรมประมงได้เสนอให้มีการนิรโทษกรรม) ทำการประมงเฉพาะเวลากลางคืนตลอดอายุการใช้งานของเรือ จะเกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจคิดเป็นมูลค่าปัจจุบัน 7,099 ล้านบาท แต่ถ้าทำการประมงทั้งเวลากลางคืนและกลางวันจะเกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจคิดเป็นมูลค่าปัจจุบัน19,430 ล้านบาท”

ไม่มีเหตุผลไม่มีความชอบธรรมใดๆ เลยที่กรมประมงจะดันทุรัง ท่านอธิบดีกรมประมงควรที่จะไปดำเนินการถอนเรื่องนี้ออกจากสำนักนายกรัฐมนตรี และท่านน่าจะได้แสดงความกล้าหาญทางจริยธรรม ทั้งในส่วนของการยืนยันสภาพความเสื่อมโทรมของทรัพยากรในทะเล ตามหลักฐาน ตามงานศึกษาวิจัยที่เจ้าหน้าที่ในองค์กรของท่านได้ทำการศึกษาไว้ หรือที่บรรดานักวิชาการทางการประมงต่างๆ ได้ท้วงติง อย่าปล่อยให้ทะเลไทยต้องแย่ไปกว่านี้เลยครับ หรือจะรอให้คนกินปลาทั่วประเทศลุกกันขึ้นมาไล่ท่านหรือเสนอยุบกรมประมงของท่าน.