ผมไปร่วมงานถวายพระเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดาฯ มา ได้เห็นความอลังการวิจิตรพิสดารของพระเมรุแล้ว ก็นึกถึงสิ่งที่นักมานุษยวิทยาผู้หนึ่งชื่อ Clifford Geeze นักวิชาการผู้นี้ศึกษาสังคมบาหลี และมีความคิดว่า รัฐบาหลีสมัยโบราณนั้นเป็น “รัฐพิธีกรรม” หน้าที่หลักของรัฐก็คือ การประกอบพิธีกรรมที่แสดงถึงความยิ่งใหญ่ของผู้ปกครอง
ผมไปร่วมงานครั้งนี้ในฐานะข้าราชบริพาร เนื่องจากผมเป็นนักเรียนวชิราวุธวิทยาลัย และเคยเป็นผู้บังคับการโรงเรียนเป็นเวลา 11 ปี เมื่อรวมเวลาที่เป็นนักเรียนด้วยแล้วก็เป็นเวลาถึง 22 ปี
ผมได้เฝ้าพระองค์ท่านเป็นครั้งแรกที่วังรื่นฤดี เมื่อผมอายุได้ 16 ปี มีการจัดแสดงละครพระราชนิพนธ์เรื่อง พระร่วง อาจารย์คึกฤทธิ์ ปราโมช แสดงเป็นพระร่วง คุณเทวมิตร กุญชร ณ อยุธยา นักเรียนเก่าวชิราวุธเล่นเป็นขอมดำดิน (นักคุ้ม) ส่วนผมเล่นเป็นศิษย์วัด ตอนที่พระร่วงไปบวชอยู่ การแสดงของผมไม่มีอะไรมาก คอยจับแต่นักคุ้ม เพื่อนๆ คนอื่นเล่นเป็นทหาร พวกเราไปซ้อมที่วังรื่นฤดี
เราเด็กๆ ไม่ค่อยรู้เรื่องอะไรมาก ได้ยินพวกผู้ใหญ่เล่ากันว่า สมเด็จทรงพระปรีชาสามารถมาก ทรงจดจำปฏิทินได้เป็นอย่างดี มีความทรงจำเป็นเลิศ พวกเรานักเรียนวชิราวุธจะรับเสด็จท่าน ตอนที่เสด็จมาบำเพ็ญพระราชกุศลถวายแด่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในวันที่ 25 พฤศจิกายน พระองค์ท่านเสด็จอยู่หลายปีจนมาปีหลังๆ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ ก็เสด็จแทน
เมื่อผมเป็นนักเรียนเก่าได้ร่วมงานเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบที่โรงเรียนจัดเป็นกาลาดินเนอร์ จำได้ว่าจัดบนหอประชุม มีดอกไม้สวยงามมาก ต่อมาเมื่อผมเป็นผู้บังคับการโรงเรียน ก็ได้จัดให้คณะครูและนักเรียนไปเฝ้าทุกวันอาทิตย์ สิ่งที่เรานำไปถวายก็คือ ไอศกรีมซึ่งโปรดเสวยของร้านไอซ์เมจิค บางครั้งเราก็นำวงดนตรีไทยและสากลของโรงเรียนไปบรรเลงถวายด้วย สมเด็จทรงโปรดเพลงของสุนทราภรณ์ เช่น เพลง ศกุนตลา และพรานทะเล เป็นต้น ในวันประสูติทุกปี โรงเรียนจะต้องจัดออกร้านเป็นประจำที่วังรื่นฤดี
เมื่อพลเอกประพัทธ์ กุวานนท์ ถึงแก่กรรมไป ผู้ซึ่งเข้ามาทำงานรับใช้พระองค์ท่านก็คือ ท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ ต้องยกย่อมชมเชยท่านผู้หญิงที่ทำให้สมเด็จได้เสด็จออกนอกวังมากขึ้น มีการซื้อรถโฟล์กตู้คันใหม่ มีพระที่นั่งอย่างดี บางวันก็เสด็จมาเที่ยวที่โรงเรียน ทรงประทับรถพระที่นั่งไปตามสนาม พวกเราก็นั่งเข้าเฝ้าถวายพระสุธารสชา
มีอยู่ปีหนึ่งเสด็จมาพิธีที่โรงเรียน ภรรยาผมต้องไปถวายดอกไม้ด้วย วันนั้นพระองค์ท่านเอื้อมพระหัตถ์ทั้งสองมาลูบหน้าภรรยาผม ก่อนที่จะทรงรับพวงดอกไม้ ผู้คนที่ยืนเข้าเฝ้าอยู่ก็ตะลึงกันหมด ทรงลูบหน้าภรรยาผม แล้วจึงทรงรับพวงมาลัยไป
สมเด็จมีพระเมตตากับโรงเรียนมาก นอกจากจะพระราชทานพระราชทรัพย์แล้ว ก็ยังพระราชทานรถพระที่นั่งมาให้เก็บไว้ด้วย เป็นรถแวเลี่ยนสีเหลือง ผมได้ทำที่เก็บไว้ใกล้ๆ กับสระว่ายน้ำ สมเด็จทรงอุปถัมภ์โรงเรียนที่สถาปนาโดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เช่น โรงเรียนยุพราช โรงเรียนปรินส์รอยแยลล์ และโรงเรียนวชิราวุธ เป็นต้น นอกจากนั้นก็ยังทรงอุปถัมภ์โรงเรียนอื่นๆ อีกหลายโรงเรียน เช่น โรงเรียนสายน้ำผึ้ง และศรีอยุธยา
เนื่องจากทรงประทับอยู่ที่ประเทศอังกฤษเป็นเวลานาน จึงทรงซึมซับแนวทางการปฏิบัติช่วยเหลือสังคม เมื่อกลับถึงประเทศไทย ได้ทรงริเริ่มการสังคมสงเคราะห์เป็นครั้งแรกๆ และทรงอนุญาตให้ใช้วังรื่นฤดีเป็นสถานที่จัดงานการกุศลเป็นประจำ
เมื่อทรงพระประชวร ผมได้ไปเฝ้าที่โรงพยาบาลศิริราชเป็นระยะ มาทราบว่า พระอาการทรุดหนักจากคุณเชื้อพร รังควร เมื่อผมออกจากโรงเรียนมาแล้ว
เป็นที่น่ายินดีว่างานพระศพของสมเด็จมีการจัดถวายอย่างสมพระเกียรติ นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอย่างหาที่สุดมิได้
พระเมรุและศาลารายรอบมีความงดงามมาก เป็นที่น่ายินดีว่าได้มีเลื่อนการปิดให้ประชาชนเข้าชมไปอีกจนถึงสิ้นเดือนนี้ นักเรียนวชิราวุธโชคดีที่ได้เข้าร่วมพิธี โดยเดินอยู่ในขบวนตามเสด็จพระเมรุอยู่หลายวัน
ผมไปร่วมงานครั้งนี้ในฐานะข้าราชบริพาร เนื่องจากผมเป็นนักเรียนวชิราวุธวิทยาลัย และเคยเป็นผู้บังคับการโรงเรียนเป็นเวลา 11 ปี เมื่อรวมเวลาที่เป็นนักเรียนด้วยแล้วก็เป็นเวลาถึง 22 ปี
ผมได้เฝ้าพระองค์ท่านเป็นครั้งแรกที่วังรื่นฤดี เมื่อผมอายุได้ 16 ปี มีการจัดแสดงละครพระราชนิพนธ์เรื่อง พระร่วง อาจารย์คึกฤทธิ์ ปราโมช แสดงเป็นพระร่วง คุณเทวมิตร กุญชร ณ อยุธยา นักเรียนเก่าวชิราวุธเล่นเป็นขอมดำดิน (นักคุ้ม) ส่วนผมเล่นเป็นศิษย์วัด ตอนที่พระร่วงไปบวชอยู่ การแสดงของผมไม่มีอะไรมาก คอยจับแต่นักคุ้ม เพื่อนๆ คนอื่นเล่นเป็นทหาร พวกเราไปซ้อมที่วังรื่นฤดี
เราเด็กๆ ไม่ค่อยรู้เรื่องอะไรมาก ได้ยินพวกผู้ใหญ่เล่ากันว่า สมเด็จทรงพระปรีชาสามารถมาก ทรงจดจำปฏิทินได้เป็นอย่างดี มีความทรงจำเป็นเลิศ พวกเรานักเรียนวชิราวุธจะรับเสด็จท่าน ตอนที่เสด็จมาบำเพ็ญพระราชกุศลถวายแด่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในวันที่ 25 พฤศจิกายน พระองค์ท่านเสด็จอยู่หลายปีจนมาปีหลังๆ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ ก็เสด็จแทน
เมื่อผมเป็นนักเรียนเก่าได้ร่วมงานเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบที่โรงเรียนจัดเป็นกาลาดินเนอร์ จำได้ว่าจัดบนหอประชุม มีดอกไม้สวยงามมาก ต่อมาเมื่อผมเป็นผู้บังคับการโรงเรียน ก็ได้จัดให้คณะครูและนักเรียนไปเฝ้าทุกวันอาทิตย์ สิ่งที่เรานำไปถวายก็คือ ไอศกรีมซึ่งโปรดเสวยของร้านไอซ์เมจิค บางครั้งเราก็นำวงดนตรีไทยและสากลของโรงเรียนไปบรรเลงถวายด้วย สมเด็จทรงโปรดเพลงของสุนทราภรณ์ เช่น เพลง ศกุนตลา และพรานทะเล เป็นต้น ในวันประสูติทุกปี โรงเรียนจะต้องจัดออกร้านเป็นประจำที่วังรื่นฤดี
เมื่อพลเอกประพัทธ์ กุวานนท์ ถึงแก่กรรมไป ผู้ซึ่งเข้ามาทำงานรับใช้พระองค์ท่านก็คือ ท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ ต้องยกย่อมชมเชยท่านผู้หญิงที่ทำให้สมเด็จได้เสด็จออกนอกวังมากขึ้น มีการซื้อรถโฟล์กตู้คันใหม่ มีพระที่นั่งอย่างดี บางวันก็เสด็จมาเที่ยวที่โรงเรียน ทรงประทับรถพระที่นั่งไปตามสนาม พวกเราก็นั่งเข้าเฝ้าถวายพระสุธารสชา
มีอยู่ปีหนึ่งเสด็จมาพิธีที่โรงเรียน ภรรยาผมต้องไปถวายดอกไม้ด้วย วันนั้นพระองค์ท่านเอื้อมพระหัตถ์ทั้งสองมาลูบหน้าภรรยาผม ก่อนที่จะทรงรับพวงดอกไม้ ผู้คนที่ยืนเข้าเฝ้าอยู่ก็ตะลึงกันหมด ทรงลูบหน้าภรรยาผม แล้วจึงทรงรับพวงมาลัยไป
สมเด็จมีพระเมตตากับโรงเรียนมาก นอกจากจะพระราชทานพระราชทรัพย์แล้ว ก็ยังพระราชทานรถพระที่นั่งมาให้เก็บไว้ด้วย เป็นรถแวเลี่ยนสีเหลือง ผมได้ทำที่เก็บไว้ใกล้ๆ กับสระว่ายน้ำ สมเด็จทรงอุปถัมภ์โรงเรียนที่สถาปนาโดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เช่น โรงเรียนยุพราช โรงเรียนปรินส์รอยแยลล์ และโรงเรียนวชิราวุธ เป็นต้น นอกจากนั้นก็ยังทรงอุปถัมภ์โรงเรียนอื่นๆ อีกหลายโรงเรียน เช่น โรงเรียนสายน้ำผึ้ง และศรีอยุธยา
เนื่องจากทรงประทับอยู่ที่ประเทศอังกฤษเป็นเวลานาน จึงทรงซึมซับแนวทางการปฏิบัติช่วยเหลือสังคม เมื่อกลับถึงประเทศไทย ได้ทรงริเริ่มการสังคมสงเคราะห์เป็นครั้งแรกๆ และทรงอนุญาตให้ใช้วังรื่นฤดีเป็นสถานที่จัดงานการกุศลเป็นประจำ
เมื่อทรงพระประชวร ผมได้ไปเฝ้าที่โรงพยาบาลศิริราชเป็นระยะ มาทราบว่า พระอาการทรุดหนักจากคุณเชื้อพร รังควร เมื่อผมออกจากโรงเรียนมาแล้ว
เป็นที่น่ายินดีว่างานพระศพของสมเด็จมีการจัดถวายอย่างสมพระเกียรติ นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอย่างหาที่สุดมิได้
พระเมรุและศาลารายรอบมีความงดงามมาก เป็นที่น่ายินดีว่าได้มีเลื่อนการปิดให้ประชาชนเข้าชมไปอีกจนถึงสิ้นเดือนนี้ นักเรียนวชิราวุธโชคดีที่ได้เข้าร่วมพิธี โดยเดินอยู่ในขบวนตามเสด็จพระเมรุอยู่หลายวัน
