ทำให้เป็นจุดเปลี่ยน

ปัญญาพลวัตร
โดย...พิชาย รัตนดิลก ณ ภูเก็ต

ในช่วงรอยต่อระหว่าง พ.ศ. 2553 กับ 2554 มีเหตุการณ์หนึ่งเกิดขึ้น ที่ผมเห็นว่าน่าจะนำมาพิเคราะห์และแปรสภาพวิกฤติให้กลายเป็นโอกาสสำหรับสังคมไทย

เหตุการณ์นั้นคือการเกิดอุบัติเหตุบนทางด่วนที่ทำให้มีผู้เสียชีวิต 9 คน และบาดเจ็บนับสิบคน บุคคลที่ประสบชะตากรรมอันน่าเศร้าเหล่านี้ล้วนแล้วแต่เป็นมันสมองของชาติ จึงนับว่าเป็นการสูญเสียที่สำคัญอีกครั้งหนึ่งของสังคมไทย

เยาวชนที่เป็นต้นเหตุของอุบัติเหตุมีอายุต่ำกว่า 18 ปี ซึ่งแน่นอนว่าเธอไม่สามารถมีใบอนุญาตขับรถยนต์ได้ แต่เธอก็สามารถขับรถในท้องถนนได้ และเธอก็เป็นเพียงหนึ่งในเยาวชนจำนวนมากที่ขับรถยนต์โดยไม่มีใบอนุญาตขับรถ รถยนต์ที่เธอขับมิใช่รถที่ครอบครัวซื้อให้ แต่เป็นรถของผู้อื่นซึ่งคนที่ให้ยืมรถขับคงมีความสนิทสนมกันมากพอสมควร

อุบัติเหตุเกิดขึ้นในเวลากลางคืน ซึ่งหมายความว่า เธออาจไปบ้านเพื่อนหรืออาจไปเที่ยวที่ไหนสักแห่งหนึ่ง หลังเกิดเหตุเธอใช้โทรศัพท์ส่งข้อความ มีความเป็นไปได้ว่าก่อนเกิดอุบัติเหตุเธอก็อาจใช้โทรศัพท์สนทนาหรือส่งข้อความ

พฤติกรรมที่เธอแสดงออกหลังการเกิดอุบัติเหตุ ดูเหมือนสร้างความไม่พอใจให้ชาวโลกไซเบอร์ เพราะได้รับการตีความว่าไร้น้ำใจ พวกเขาจึงกระหน่ำโจมตีเธออย่างมากมาย

ครอบครัวเธอน่าจะเป็นผู้มีฐานะดีพอสมควร เธอเรียนหลักสูตรนานาชาติ มีนามสกุลเป็นที่รู้จักของผู้คนอย่างกว้างขวาง มีบิดาเป็นตำรวจรับราชการในต่างจังหวัด เธออาจจะได้รับการตามใจจากผู้ปกครองมากพอสมควรดังลูกของคนที่มีฐานะดีโดยทั่วไป

ผู้ปกครองเธอ ทั้งที่เป็นผู้รักษากฎหมาย แต่อาจไม่ได้ตอกย้ำหรือบอกกล่าวเธอให้เห็นความสำคัญของการปฏิบัติตามกฎหมาย หรืออาจบอกแล้วแต่เธอไม่ใส่ใจ

ผู้คนที่ติดตามข่าวสารเกรงว่า ตำรวจจะทำคดีอย่างไม่เป็นธรรม เพราะอิทธิพลของครอบครัวและวงศ์ตระกูลของเธอ ซึ่งความหวั่นเกรงนี้คงมาจากข้อมูลเกี่ยวกับการปฏิบัติหน้าที่ของตำรวจในวันเกิดเหตุ ที่ปรับเธอเพียงไม่กี่ร้อยบาทและปล่อยตัวไป แม้ว่าภายหลังจะมีการตั้งข้อหาเพิ่มเติม แต่นั่นก็คงเกิดจากแรงกดดันของสังคม

เหตุการณ์บางอย่างของการเกิดอุบัติเหตุในครั้งนี้ที่ไม่อาจมองข้ามคือ มีคนกระเด็นจากรถตู้และรถตู้กระเด็นตกลงจากทางด่วน ซึ่งแสดงให้เห็นว่าสภาพรถตู้อาจมีปัญหาด้านความปลอดภัย และทางด่วนก็อาจมีข้อบกพร่องที่ไม่อาจกั้นรถไม่ให้ตกลงไปได้

เหตุการณ์อุบัติเหตุเมื่อวันที่ 27 ธันวาคม 2553 เป็นเพียงเหตุการณ์หนึ่งของภาพรวมเกี่ยวกับอุบัติเหตุทางบกของสังคมไทย ที่นับวันจะเกิดมากขึ้น และสร้างความสูญเสียอย่างมหาศาลทั้งชีวิต ทรัพย์สิน และโอกาสของผู้คน ผมคิดว่าตั้งแต่ปี 2554 เป็นต้นไป เราควรร่วมกันในการสร้างการเปลี่ยนแปลงในเรื่องนี้อย่างจริงจังเสียที โดยคิดเรื่องนี้อย่างเป็นระบบและใช้มาตรการที่บูรณาการหลายๆด้านด้วยกัน ผมมีข้อเสนอเบื้องต้นให้ขบคิดต่อไปบางประการ

1)ควรหรือไม่ที่จะมีกฎหมายกำหนดโทษหรือเพิ่มโทษแก่ผู้ปกครองหรือบุคคลอื่นใดที่ยินยอมให้เด็กและเยาวชนที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี ขับรถยนต์หรือขี่รถจักรยานยนต์

2)ควรหรือไม่ที่จะเพิ่มโทษ แก่ผู้ขับขี่รถยนต์และรถจักรยานยนต์ที่ดื่มสุรา แล้วทำให้ผู้อื่นเสียชีวิตหรือบาดเจ็บ มีโทษเท่ากับผู้ที่มีเจตนาฆ่าหรือฆ่าผู้อื่นโดยเจตนา

3)ควรหรือไม่ที่กำหนดโทษ แก่ผู้ที่ร่วมเดินทางซึ่งนั่งรถมากับผู้ขับขึ่รถที่เมาสุรา ในบางประเทศมีกฎหมายเช่นนี้อยู่โดยลงโทษผู้ที่ร่วมเดินทางด้วย เพราะถือว่าผู้ร่วมเดินทางยินยอมหรือสนับสนุนให้เกิดการกระทำความผิด

4)ควรหรือไม่ที่กำหนดโทษ แก่เจ้าของสถานบริการที่ทราบว่าลูกค้าของตนเมาสุรา แล้วยังยินยอมให้ขับรถ โทษลักษณะนี้คือการสนับสนุนให้บุคคลใดบุคลหนึ่งกระทำความผิด

5)ควรหรือไม่ที่จะมีการจำกัดจำนวนรถจักรยานยนต์และรถยนต์ โดยกำหนดมาตรการให้การซื้อกระทำได้ยากขึ้น และเพิ่มอัตราภาษีให้สูงขึ้น (อาจยกเว้นสำหรับผู้ที่ใช้ในการประกอบอาชีพ) และแต่ละคนควรครอบครองรถได้ไม่เกินหนึ่งคัน

6)ควรกำหนดให้ผู้ซื้อรถต้องเข้ารับการอบรบเกี่ยวกับการใช้รถ และกฎจราจรต่างๆ ในการจัดการอบรมกำหนดให้เป็นหน้าที่ของบริษัทผู้ผลิตรถนั้นๆดำเนินการจัด โดยเวลาที่ใช้ในการอบรมอย่างน้อย 6 ชั่วโมง

7)โรงเรียนควรห้ามนักเรียนไม่ให้ขับขี่รถ และควรมีมาตรการในการลงโทษอย่างชัดเจนสำหรับผู้ฝ่าฝืน ทั้งนักเรียนและผู้ปกครอง

8)บิดามารดาพึงตระหนักว่า การยินยอมหรืออนุญาตให้บุตรที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะขับรถยนต์หรือรถจักรยานยนต์ นอกจากจะเป็นการทำร้ายบุตรตนเองแล้ว ยังอาจเป็นภัยต่อสังคมด้วย การอบรมสั่งสอนบุตรให้เคารพกฎหมายและปฏิบัติตัวเป็นแบบอย่าง เป็นสิ่งที่สำคัญเร่งด่วนสำหรับครอบครัวไทย ซึ่งรัฐบาลควรมีนโยบายในการรณรงค์และส่งเสริมในเรื่องนี้อย่างจริงจัง

9)รัฐบาลควรร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในแต่ละที่ เพื่อสร้างและบริหารระบบขนส่งสาธารณะให้มีประสิทธิภาพ มีคุณภาพ และทั่วถึง

10)สำหรับมาตรการต่างๆที่มีอยู่แล้วในปัจจุบัน จะต้องมีการกำกับติดตามให้เกิดการปฏิบัติอย่างจริงจัง ซึ่งหมายถึงว่าต้องสร้างระบบในการวัดและประเมินผลให้มีประสิทธิภาพ

11)ชุมชนและสังคม ควรร่วมกันสร้างบรรทัดฐานในการใช้รถใช้ถนน โดยเน้นให้เกิดความปลอดภัย และควรมีมาตรการลงโทษทางสังคมสำหรับผู้ฝ่าฝืนด้วย

12)ในปี 2554 รัฐบาลและองค์การที่เกี่ยวข้องควรรณรงค์อย่างเข้มข้น ให้ทั่วถึงทุกกลุ่มอายุ อาชีพ และต่อเนื่อง เพื่อสร้างค่านิยม และวิถีการปฏิบัติแห่งความปลอดภัยขึ้นมาให้ได้

การสร้างจุดเปลี่ยนเพื่อลดอุบัติเหตุทางบกในสังคมไทย เป็นเรื่องที่มีความสำคัญเป็นลำดับต้นๆประการหนึ่งของประเทศไทย ที่ทุกคนสามารถร่วมมือกันผลักดันให้เกิดขึ้นได้ ที่ผ่านมาเราสูญเสียกับสิ่งเหล่านี้มามากเกินพอแล้ว ดังนั้นจึงผมอยากขอให้ทุกฝ่ายร่วมกัน หยุดอุบัติเหตุ และสร้างเขตแห่งความปลอดภัยขึ้นมาให้ได้ในปีนี้