นานมาแล้ว ณ สำนักการศึกษาแห่งหนึ่งของอาจารย์หลี่ ซึ่งขึ้นชื่ออย่างมากว่ากวดขันวินัยเหล่าสานุศิษย์อย่างเข้มงวด ไม่ว่าศิษย์ผู้ใดขอเพียงกระทำผิดแม้เล็กน้อย อาจารย์หลี่ก็จะสั่งให้ดำเนินการลงโทษโดยไม่มีการละเว้นหรือเบามือ
วันหนึ่ง เนื่องจากมีศิษย์ผู้หนึ่งกระทำความผิดรอการลงโทษ ขณะที่อาจารย์หลี่กำลังนั่งรอศิษย์อยู่ในห้องโถง เจ้าศิษย์คนดังกล่าวก็วิ่งกระหืดกระหอบเข้ามาเรียนกระซิบที่ข้างหูอาจารย์กล่าวว่า “ศิษย์โชคดีได้เงินเก้าร้อยตำลึงโดยบังเอิญ ยังมิทันได้จัดการให้เรียบร้อย กลับมีคนมาเรียกเสียก่อนจึงทำให้มาถึงล่าช้าไปสักหน่อย ขออาจารย์ได้โปรดให้อภัย”
อาจารย์หลี่เมื่อได้ยินว่าลูกศิษย์ได้ทรัพย์สินมากมายถึงเพียงนั้นก็รู้สึกแปลกใจเป็นอย่างยิ่ง พลางถามศิษย์ต่อด้วยน้ำเสียงเชิงตำหนิว่า “แล้วเจ้าได้เงินทองมากมายขนาดนั้นมาจากไหนล่ะ?”
“ขุดเจอในดินครับอาจารย์” ศิษย์ตอบ
อาจารย์แซ่หลี่เมื่อได้ฟังคำตอบ ในใจก็เต้นตูมตาม พลางถามต่อด้วยน้ำเสียงอ่อนโยนขึ้นมาทันที “อย่างนั้น เจ้าวางแผนจะจัดการกับทรัพย์สินเหล่านี้ยังไง?”
ศิษย์จึงตอบกลับว่า “ศิษย์เติบโตมาในครอบครัวยากไร้ ทั้งไม่ได้ประกอบอาชีพอะไรเป็นชิ้นเป็นอัน จึงหารือกับภรรยาจนได้ข้อสรุปว่า จะใช้เงินห้าร้อยตำลึงเพื่อซื้อที่ดิน จากนั้นจะใช้เงินอีกสองร้อยตำลึงเพื่อสร้างเรือนพัก ใช้เงินอีกร้อยตำลึงเพื่อซื้อข้าวของเครื่องใช้ ส่วนที่เหลืออีกหนึ่งร้อยตำลึง ว่าจะแบ่งห้าสิบตำลึงไปซื้อตำรับตำราเพื่อเพิ่มพูนความรู้ เตรียมตัวไปสอบจอหงวน ส่วนที่เหลืออีกห้าสิบตำลึง ... ก็คิดว่าจะมอบแก่อาจารย์ เพื่อแสดงความซาบซึ้งต่อพระคุณของท่านอาจารย์ที่เมตตาอบรมศิษย์ด้วยดีมาตลอด หากจัดการเช่นนี้ ท่านอาจารย์เห็นว่าเป็นอย่างไร เหมาะสมหรือไม่?”
ฝ่ายอาจารย์เมื่อได้ยินก็รู้สึกลิงโลดเป็นอย่างยิ่งที่ศิษย์จะมอบเงินให้ โดยกล่าวว่า “ไม่เลว ไม่เลว เมื่อครู่ข้าไม่รู้สถานการณ์จึงส่งคนไปเรียกเจ้าให้เร่งรุดมา ไม่ทราบว่าเจ้านำเงินเหล่านั้นใส่หีบขันกุญแจเรียบร้อยหรือยัง?”
ฝั่งลูกศิษย์เมื่อได้ฟังก็ตอบว่า “เมื่อครู่ขณะที่ศิษย์เพิ่งแบ่งเงินเป็นกองๆ เรียบร้อย ภรรยาของข้าได้ยินว่าอาจารย์ส่งคนมาเรียก จึงรีบปลุกข้าขึ้นจากเตียง ดังนั้นจึงยังไม่ได้นำเงินใส่หีบขันกุญแจ คงต้องรอให้ศิษย์ฝันต่อครั้งหน้า ทุกสิ่งทุกอย่างน่าจะเรียบร้อยขอรับท่านอาจารย์”
เรียบเรียงจาก 《雪涛小说》 โดย เจียงหยิงเคอ (江盈科), ราชวงศ์หมิง