นายพลเชษฐ์ ตราโช รองเลขาธิการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) เปิดเผยว่า ส้มเกลี้ยง เป็นผลไม้ที่ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคเพิ่มขึ้น เนื่องจากมีคุณค่าทางโภชนาการมากมาย ประกอบด้วยวิตามิน เกลือแร่ มากกว่าส้มชนิดอื่นๆ และมีรสชาติดี ให้ผลตอบแทนสูง คุ้มค่าต่อการลงทุน จึงมีการส่งเสริมให้มีการผลิตและการบริหารจัดการเชิงการค้า อีกทั้งในปัจจุบันพื้นที่ในการปลูกส้มเกลี้ยงซึ่งส่วนใหญ่อยู่ที่ภาคเหนือโดยเฉพาะจังหวัดลำปาง นับว่าเป็นแหล่งปลูกส้มเกลี้ยงที่สำคัญและมีชื่อเสียงมายาวนาน ประกอบกับทางจังหวัดได้ให้ความสำคัญโดยมีแนวทางส่งเสริมสร้างการรับรู้และส่งเสริมองค์ความรู้ด้านวิชาการต่างๆ เรื่องการปลูก การดูแลรักษา การตลาด และชี้ให้เห็นความสำคัญและคุณประโยชน์การอนุรักษ์พืชประจำท้องถิ่นให้คงอยู่เพื่อพัฒนาสู่สินค้า GI ซึ่งสอดคล้องกับแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ ประเด็น การเกษตร (พ.ศ. 2561-2580) ที่ให้ความสำคัญเกี่ยวกับเกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่น รวมถึงเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต เพื่อให้ต้นทุนการผลิตลดลง ปรับปรุงคุณภาพผลผลิต เน้นการส่งเสริมตามข้อกำหนดการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี และให้แปลงส้มเกลี้ยงเป็นแปลงที่ได้มาตรฐานตามกระบวนการผลิตพืชอาหารที่ดีและปลอดภัยจากสารพิษ รวมทั้งส่งเสริมการรวมกลุ่มเกษตรกรแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่ม เช่น แยมส้มเกลี้ยง เครื่องสำอาง เป็นต้น จากการพยากรณ์ ปี 2563 (ข้อมูล ณ พฤษภาคม 2563) คาดว่าจังหวัดลำปางมีพื้นที่ยืนต้นทั้งหมด 1,118 ไร่ พื้นที่ให้ผล 925 ไร่ ผลผลิตรวม 853,174 กิโลกรัม ผลผลิตเฉลี่ย 922 กิโลกรัม/ไร่
ด้านนายธวัชชัย เดชาเชษฐ์ ผู้อำนวยการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 1 จังหวัดเชียงใหม่ (สศท.1) กล่าวเสริมว่า จากการลงพื้นที่ของ สศท.1 พบว่าแหล่งปลูกส้มเกลี้ยงที่สำคัญของจังหวัดลำปางอยู่ในอำเภอเถินและอำเภอแม่พริก ปัจจุบันเกษตรกรมีการรวมกลุ่มปลูกส้มเกลี้ยงอำเภอเถินภายใต้โครงการระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ เริ่มดำเนินการตั้งแต่ปี 2561 สมาชิกแปลงใหญ่ 207 ราย มีพื้นที่จำนวน 444 ไร่ โดยส้มเกลี้ยงจะเริ่มให้ผลผลิตเมื่อมีอายุ 8 เดือน ระยะเวลาเก็บเกี่ยวอยู่ในช่วงเดือนกรกฎาคม-กันยายน ผลผลิตเฉลี่ยอยู่ที่ 922 กิโลกรัม/ไร่ ต้นทุนการผลิตเฉลี่ย 4,246 บาท/ไร่ ราคาที่เกษตรกรขายได้เฉลี่ย 15 บาท/กิโลกรัม (ราคา ณ พฤษภาคม 2563) ผลตอบแทนสุทธิ (กำไร) ประมาณ 9,589 บาท/ไร่
ด้านการตลาดส้มเกลี้ยงของกลุ่มแปลงใหญ่ส้มเกลี้ยงอำเภอเถินส่วนใหญ่ผลผลิต 95% จำหน่ายให้พ่อค้าในพื้นที่และนอกพื้นที่ เช่น พ่อค้าจากตลาดไท กรุงเทพฯ และเชียงใหม่ ซึ่งจะมารับซื้อถึงพื้นที่ ที่เหลืออีก 5% ทางกลุ่มจะจำหน่ายเองในพื้นที่ โดยจำหน่ายบริเวณปั๊มน้ำมันเชลล์ ปั๊มน้ำมัน ปตท. ร้านอาหารรสดัง และร้านโกแดง อำเภอเถิน จังหวัดลำปาง ในรูปของผลสดและแปรรูปน้ำส้มเกลี้ยง อีกทั้งจำหน่ายให้สหกรณ์การเกษตรแม่พริก จำกัด ซึ่งเป็นผู้รวบรวมส่งให้กับบริษัท สยามแม็คโครจำกัด (มหาชน) โดยบริษัทจะรับซื้อผลผลิตในช่วงเทศกาลสารทจีน (เดือนสิงหาคม) ประมาณ 800 กิโลกรัม ซึ่งจะเน้นผลผลิตที่มีคุณภาพ ผลต้องมีขนาดใหญ่ ผิวเกลี้ยงไม่ขรุขระ ไม่มีแมลงวันทองเจาะ
ทั้งนี้ หากเกษตรกรหรือท่านใดที่สนใจข้อมูลการผลิตและการตลาดส้มเกลี้ยงอำเภอเถิน สามารถสอบถามและขอคำปรึกษาได้ที่นางสายรุ้ง วงศ์ษา ประธานกลุ่มปลูกส้มเกลี้ยงอำเภอเถิน บ้านเลขที่ 136 หมู่ที่ 4 บ้านท่าหลวง ตำบลเถินบุรี อำเภอเถิน จังหวัดลำปาง โทร. 08-7786-0041
