“ตอลิบาน” พลิกรับบทปรองดอง ยันไม่แก้แค้นศัตรู และจะเคารพสิทธิผู้หญิงภายใต้กฎหมายอิสลาม รวมทั้งให้คำมั่นยอมให้ประชาชนเดินทางไปยังสนามบินคาบูลอย่างปลอดภัย ขณะที่กองทัพอเมริกันเร่งอพยพพลเมืองออกจากอัฟกานิสถาน เวลาเดียวกัน ทำเนียบขาวยอมรับว่าอาวุธยุทโธปกรณ์มากมายตกอยู่ในมือตอลิบาน
ท่ามกลางความกังวลของทั่วโลกจากประวัติการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างโหดร้ายทารุณในอดีตของพวกเขา รวมทั้งมีชาวอัฟกานิสถานนับหมื่นยังคงพยายามหนีออกจากประเทศ ตอลิบานได้จัดแถลงข่าวครั้งแรกในกรุงคาบูลเมื่อคืนวันอังคาร (17 ส.ค.)
ซาบิฮุลเลาะห์ มูจาฮิด โฆษกตอลิบาน แถลงว่า ทางกลุ่มจะอภัยโทษศัตรูทั้งหมดและจะไม่แก้แค้น และสำทับว่า รัฐบาลชุดใหม่จะแตกต่างจากรัฐบาลตอลิบานในช่วงปี 1996-2001 ที่ถูกวิจารณ์หนักจากการใช้โทษประหารชีวิตด้วยการขว้างปาก้อนหิน การห้ามเด็กผู้หญิงไปโรงเรียน ห้ามผู้หญิงทำงานหรือติดต่อกับผู้ชาย
มูจาฮิด บอกว่า ผู้หญิงจะได้รับอนุญาตให้ทำงานภายใต้หลักการของศาสนาอิสลาม แต่ไม่ได้ให้รายละเอียดมากกว่านี้
ในอีกด้านหนึ่ง เมื่อคืนวันอังคารนั่นเอง มุลเลาะห์ อับดุล กานี บาราดาร์ ผู้ร่วมก่อตั้งตอลิบาน และปัจจุบันเป็นรองผู้นำของกลุ่ม ได้เดินทางจากกาตาร์ กลับมายังอัฟกานิสถานเป็นครั้งแรกในรอบกว่า 10 ปี ตอกย้ำชัยชนะของตอลิบานเหนือรัฐบาลอัฟกานิสถาน ทั้งนี้เขาไม่ได้มาที่กรุงคาบูล แต่เลือกลงที่เมืองกันดาฮาร์ เมืองใหญ่อันดับ 2 ของอัฟกานิสถานซึ่งเป็นฐานดั้งเดิมของตอลิบาน
ถึงแม้ตอลิบานให้สัญญาสร้างความปรองดอง ทว่าชาวต่างชาติ รวมทั้งประชาชนชาวอัฟกันจำนวนมากยังคงพยายามเดินทางออกจากอัฟกานิสถาน โดยมีฝูงชนจำนวนหนึ่งพากันไปรุมล้อมหน้าสถานเอกอัครราชทูตของประเทศต่างๆ ในกรุงคาบูลเมื่อวันพุธ (18) เนื่องจากมีข่าวลือว่า ประเทศเหล่านั้นเสนอให้ชาวอัฟกันลี้ภัย
ส่วนที่กรุงวอชิงตัน พล.ต.แฮงก์ เทย์เลอร์ แถลงจากกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ในวันอังคาร ว่า ได้ติดต่อผู้บังคับบัญชาทหารของตอลิบาน เพื่อให้รับประกันความปลอดภัยในท่าอากาศยานนานาชาติฮามิด การ์ไซ ในคาบูล รวมถึงความปลอดภัยของชาวอัฟกานิสถานที่ต้องการเดินทางออกนอกประเทศ และได้รับการตอบสนองอย่างดีโดยไม่มีการโจมตีหรือคุกคามใดๆ จากตอลิบาน
เจ้าหน้าที่ทำเนียบขาวเผยว่า กองทัพสหรัฐฯ สามารถอพยพพลเมืองอเมริกัน ผู้มีถิ่นพำนักถาวรในสหรัฐฯ ตลอดจนครอบครัวของคนเหล่านี้ออกมาจากอัฟกานิสถานแล้วราว 3,200 คน ทั้งนี้ นับจนถึงวันอังคาร เวลานี้ยังเหลือพลเมืองอเมริกันอีก 11,000 คน ซึ่งมีทั้งนักการทูต ผู้รับเหมารับจ้างทำงานให้รัฐบาลสหรัฐฯ โดยวอชิงตันต้องการให้การอพยพแล้วเสร็จก่อนวันที่ 31 เดือนนี้ ซึ่งเดิมก็เป็นกำหนดเส้นตายในการถอนทหารอเมริกันออกจากอัฟกานิสถาน
นอกจากสหรัฐฯ แล้ว มีรายงานว่าประเทศอื่นๆ ซึ่งรวมถึงเยอรมนีและฝรั่งเศส สามารถอพยพพลเมืองของตนและชาวอัฟกันที่ได้รับอนุญาตกลับประเทศได้เช่นเดียวกัน
ด้านคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติประกาศจัดประชุมพิเศษเกี่ยวกับอัฟกานิสถานในสัปดาห์หน้าเพื่อพิจารณาข้อกังวลด้านสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรงภายใต้ระบอบตอลิบาน
เน็ด ไพรซ์ โฆษกกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ แถลงว่า อเมริกาจะเฝ้าจับตาว่า ตอลิบานจะรักษาสัญญาในการเคารพสิทธิพลเมืองหรือไม่
ขณะที่จีนและรัสเซียส่งสัญญาณอย่างรวดเร็วว่า ยินดีร่วมมือกับตอลิบาน และมอสโกแถลงว่า การรับประกันเบื้องต้นของตอลิบานเป็นสัญญาณที่ดี
ทางด้านประธานาธิบดีโจ ไบเดนของสหรัฐฯ และนายกรัฐมนตรีบอริส จอห์นสันของอังกฤษ ตกลงจัดประชุมเสมือนผู้นำกลุ่มจี 7 สัปดาห์หน้าเพื่อหารือเกี่ยวกับยุทธศาสตร์และแนวทางร่วมกันต่ออัฟกานิสถาน
การตัดสินใจของไบเดนในการยึดมั่นข้อตกลงถอนทหารอเมริกันตามที่อดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ จากพรรครีพับลิกัน ตกลงไว้เมื่อปีที่แล้ว ถูกวิจารณ์อย่างหนักทั้งในอเมริกาและในหมู่ชาติพันธมิตร
ไบเดน ยืนยันว่า ไม่สามารถขอร้องให้ทหารอเมริกันพลีชีพต่อสู้ไม่รู้จบ ขณะที่ผู้นำอัฟกานิสถานยอมแพ้และทหารไม่มีใจจะสู้รบ
กระนั้น คะแนนนิยมของผู้นำสหรัฐฯ ดิ่งลง 7% อยู่ที่ 46% ต่ำสุดนับจากเข้ารับตำแหน่งเมื่อ 7 เดือนที่แล้ว ทั้งนี้ จากการสำรวจความคิดเห็นของรอยเตอร์/อิปโซส ที่จัดทำขึ้นเมื่อวันจันทร์ (16) และยังพบว่า ชาวอเมริกันไม่ถึง 50% เห็นด้วยกับวิธีที่ไบเดนจัดการกับอัฟกานิสถาน
นอกจากนั้น เมื่อวันอังคาร เจค ซัลลิแวน ที่ปรึกษาฝ่ายความมั่นคงแห่งชาติของทำเนียบขาว ยังยอมรับว่า ตอลิบานยึดอาวุธยุทโธปกรณ์ของอเมริกาได้เป็นจำนวนมาก โดยรวมถึงเฮลิคอปเตอร์โจมตีระดับทันสมัย ยูเอช-60 แบล็กฮอว์ก และอุปกรณ์อื่นๆ ในสนามบินกันดาฮาร์
อย่างไรก็ดี ซัลลิแวนสำทับว่า การสูญเสียการควบคุมอาวุธมูลค่านับล้านดอลลาร์ให้แก่ศัตรูเช่นนี้ เป็นตัวอย่างหนึ่งที่ทำให้ไบเดนตัดสินใจอย่างยากลำบากในบริบทของการยุติสงครามในอัฟนิสถานที่ยืดเยื้อมานานถึง 20 ปี
เขาตั้งข้อสังเกตว่า อเมริกามอบแบล็กฮอว์กเพื่อให้ต่อสู้กับตอลิบาน แต่กองทัพอัฟกันกลับยอมจำนนและยอมให้ตอลิบานเข้าควบคุมคลังอาวุธและเฮลิคอปเตอร์อย่างรวดเร็ว
(ที่มา : เอเอฟพี, รอยเตอร์, เอพี)
