ประชุมรมว.กลาโหมอาเซียน-คู่เจรจาปิดฉากแบบ “ไร้คำแถลงร่วม” หลังปักกิ่งกร้าว “ห้ามแตะ” ปัญหาทะเลจีนใต้

เอเอฟพี - การประชุมรัฐมนตรีกลาโหม 10 ชาติสมาชิกสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) และประเทศคู่เจรจาในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก ปิดฉากลงในวันนี้(4 พ.ย.) โดยไม่สามารถประกาศถ้อยแถลงร่วมได้ เนื่องจากจีนไม่ยินยอมให้มีการพาดพิงถึงปัญหาทะเลจีนใต้ที่กำลังระอุหนัก

ภาวะชะงักงันที่เกิดขึ้นในเวทีประชุมระดับรัฐมนตรีที่กรุงกัวลาลัมเปอร์ นับเป็นผลพวงล่าสุดจากความขัดแย้งระหว่าง 2 มหาอำนาจเกี่ยวกับการที่จีนอ้างอธิปไตยเหนือน่านน้ำอันเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญ และยังใช้อำนาจฝ่ายเดียวเข้าไปถมทะเลสร้างเกาะเทียมเพื่อยืนยันกรรมสิทธิ์ของตน

“ตามที่เราเข้าใจ คงจะไม่มีการออกคำแถลงร่วมใดๆ ทั้งสิ้น” เจ้าหน้าที่กระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ คนหนึ่งให้สัมภาษณ์

ทั้งนี้ ยังไม่ชัดเจนว่าการเจรจาเป็นไปในลักษณะใดจึงได้ข้อสรุปออกมาเช่นนี้ แต่เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ คนเดิมเผยว่า “ในมุมมองของเรา การไม่พูดอะไรเสียเลยยังดีกว่าแถลงออกไป โดยไม่กล่าวถึงเรื่องที่จีนปรับสภาพที่ดิน และยกระดับกิจกรรมทางทหารในทะเลจีนใต้”

เจ้าหน้าที่อเมริกันเสริมต่อไปว่า รัฐมนตรีอาเซียนก็เห็นตรงกันว่าการออกคำแถลงร่วมอย่างเป็นทางการโดยไม่พูดถึงปัญหาทะเลจีนใต้ เป็นเรื่องไม่เหมาะสม และสิ่งที่เกิดขึ้นยังสะท้อนให้เห็นว่าพฤติกรรมของจีนกำลังสร้างความแตกแยกในภูมิภาค

การประชุมประจำปีระหว่างรัฐมนตรีจาก 10 ชาติอาเซียนและประเทศคู่เจรจา ซึ่งรวมถึง สหรัฐฯ จีน และรัสเซีย เปิดฉากขึ้นที่กรุงกัวลาลัมเปอร์เมื่อช่วงเช้าที่ผ่านมา(4) โดย แอชตัน คาร์เตอร์ รัฐมนตรีกลาโหมสหรัฐฯ และ ชาง หวันกวน รัฐมนตรีกลาโหมของจีน ได้เดินทางมาร่วมวงสนทนาด้วย

เจ้าหน้าที่อาเซียนยืนยันกับเอเอฟพีว่า แม้จะไม่มีคำแถลงร่วมจากที่ประชุมรัฐมนตรีกลาโหม ทว่ามาเลเซียในฐานะประธานการประชุมจะมีการออกถ้อยแถลงซึ่งพาดพิงถึงข้อพิพาททางทะเลอยู่บ้าง

ความบาดหมางระหว่างจีนและสหรัฐฯ ปะทุรุนแรงขึ้นเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว เมื่อวอชิงตันส่งเรือพิฆาตติดขีปนาวุธนำวิถี ยูเอสเอส แลสเซน ล่องเข้าไปในอาณาเขต 12 ไมล์ทะเลรอบเกาะเทียมที่จีนสร้างขึ้นบริเวณหมู่เกาะสแปรตลีย์

สหรัฐฯ ยืนยันในสิทธิและเสรีภาพตามกฎหมายระหว่างประเทศที่จะล่องเรือเข้าไปในน่านน้ำดังกล่าว ขณะที่จีนมองว่าเรือพิฆาตสหรัฐฯ กำลังท้าทายอำนาจอธิปไตยของตน

ผู้บัญชาการทหารเรือจีนแจ้งเตือนไปยังฝ่ายสหรัฐฯ ว่า เหตุการณ์เล็กๆ เช่นนี้อาจเป็นชนวนให้เกิดสงครามทางเรือในทะเลจีนใต้ หากวอชิงตันไม่หยุดการกระทำยั่วยุ

จีนอ้างกรรมสิทธิ์เหนือน่านน้ำส่วนใหญ่ในทะเลจีนใต้ ซึ่งเป็นเส้นทางขนส่งสินค้าทางเรือคิดเป็นมูลค่ากว่า 5 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐในแต่ละปี

ปักกิ่งไม่ยอมรับการอ้างกรรมสิทธิ์ทับซ้อนจากประเทศเพื่อนบ้านอย่างเวียดนาม มาเลเซีย บรูไน ฟิลิปปินส์ และไต้หวัน และยืนยันว่าการถมทะเลสร้างเกาะเทียมเป็นสิทธิ์ของรัฐบาลจีนที่ต่างชาติไม่สามารถแทรกแซง

จีนได้สร้างรันเวย์สำหรับนำเครื่องบินขึ้น-ลงบนเกาะเทียม ขณะที่นักวิเคราะห์ชี้ว่า พื้นที่บางจุดซึ่งเคยเป็นเพียงแนวปะการังกำลังจะถูกแปรสภาพให้สามารถรองรับบุคลากรทางทหารและอาวุธยุทธภัณฑ์ได้

คาร์เตอร์ ได้ยืนยันกับรัฐมนตรีกลาโหมจีนระหว่างการหารือทวิภาคีเมื่อค่ำวันอังคาร(3)ว่า สหรัฐฯ จะยังคงส่งเรือเข้าไปปฏิบัติภารกิจลาดตระเวนในเขตน่านน้ำที่จีนอ้างกรรมสิทธิ์ ส่วน ชาง ก็ได้เตือนสหรัฐฯ ถึงเงื่อนไขสำคัญที่สุด (bottom line) ที่จะทำให้จีนต้องตัดสินใจใช้กำลังปกป้องเกาะเทียม