รอยเตอร์ - แหล่งข่าวทางการทูตเผย ร่างข้อตกลงควบคุมนิวเคลียร์ที่กลุ่มชาติมหาอำนาจทั้ง 6 กำลังเร่งเจรจาต่อรองกับอิหร่านให้ลุล่วงในวันนี้ (14 ก.ค.) ระบุให้องค์การสหประชาชาติสามารถส่งเจ้าหน้าที่เข้าไปตรวจสอบสถานที่ต้องสงสัยทุกแห่งในอิหร่าน ไม่เว้นแม้กระทั่งพื้นที่ทหาร
แหล่งข่าวซึ่งขอสงวนนามชี้ว่า อำนาจในการตรวจสอบของยูเอ็นยังต้องขึ้นอยู่กับเนื้อหาของข้อตกลงฉบับสมบูรณ์ ซึ่งจะจำกัดขอบเขตกิจกรรมนิวเคลียร์ของอิหร่านในช่วงเวลากว่า 10 ปีข้างหน้า โดยมหาอำนาจตะวันตกจะยอมยกเลิกมาตการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจให้อิหร่านเป็นการตอบแทน
รัฐมนตรีต่างประเทศอังกฤษ จีน ฝรั่งเศส เยอรมนี รัสเซีย และสหรัฐฯ ได้เข้าร่วมประชุมเป็นเวลาราว 1 ชั่วโมงหลังเที่ยงคืนที่ผ่านมา เพื่อหาบทสรุปของข้อตกลงนิวเคลียร์ที่ใช้เวลาเจรจากับอิหร่านมานานกว่า 20 เดือน
ทั้งนี้ หากทั้งสองฝ่ายสามารถบรรลุข้อตกลงได้จริงจะถือเป็นจุดเปลี่ยนความสัมพันธ์ระหว่างอิหร่านกับโลกตะวันตก ซึ่งที่ผ่านมาเตหะรานถูกสงสัยมาโดยตลอดว่าใช้โครงการนิวเคลียร์พลเรือนเป็นฉากอำพรางแผนพัฒนาอาวุธทำลายล้างสูง
สำนักข่าวฟาร์สรายงานว่า คณะผู้แทนอิหร่านและ P5+1 จะเปิดเจรจากันอีกครั้งที่สำนักงานใหญ่ยูเอ็นในกรุงเวียนนา ในเวลา 08.00 GMT วันนี้ (14) และคาดว่าจะมีคำแถลงร่วมระหว่าง โมฮัมหมัด จาวัด ซารีฟ รัฐมนตรีต่างประเทศอิหร่าน กับ เฟเดริกา โมเกรินี หัวหน้าฝ่ายนโยบายต่างประเทศของสหภาพยุโรป
ตามกรอบข้อตกลงนิวเคลียร์เบื้องต้นที่ประกาศเมื่อวันที่ 2 เม.ย. โครงการนิวเคลียร์อิหร่านจะถูกจำกัดขอบเขตไว้เป็นระยะเวลากว่า 10 ปี ในขณะที่ตะวันตกจะทยอยผ่อนคลายมาตรการคว่ำบาตรที่บั่นทอนเศรษฐกิจและภาคการส่งออกน้ำมันของอิหร่านทุกวันนี้
อย่างไรก็ตาม มีบางประเด็นที่ทั้งสองฝ่ายยังตกลงกันไม่ได้ เช่นที่อิหร่านเรียกร้องให้คณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติยกเลิกคำสั่งห้ามซื้อขายอาวุธกับอิหร่าน (arms embargo) ที่บังคับใช้มาตั้งแต่ปี 2006 ทันทีที่ได้ข้อตกลงฉบับสมบูรณ์
รัสเซียซึ่งจำหน่ายอาวุธให้แก่อิหร่านออกมาสนับสนุนข้อเรียกร้องของเตหะรานอย่างเต็มที่ ในขณะที่ตะวันตกไม่ต้องการเปิดโอกาสให้อิหร่านซื้อขายอาวุธได้เสรีเกินไป ด้วยเกรงว่าจะอาวุธเหล่านั้นจะถูกส่งขายให้กับกลุ่มติดอาวุธมุสลิมชีอะห์ในอิรัก กบฏฮูตีในเยเมน หรือแม้กระทั่งประธานาธิบดีบาชาร์ อัล-อัสซาด แห่ง ซีเรีย
อุปสรรคสำคัญอีกข้อหนึ่งคือแผน “snapback” ที่ชาติตะวันตกจะนำมาตรการคว่ำบาตรกลับมาใช้ใหม่ได้ทันที ถ้าอิหร่านละเมิดสัญญา
ปมปัญหาอื่นๆ ที่อยู่ระหว่างการต่อรอง ได้แก่ การที่ตะวันตกเรียกร้องให้อิหร่านอนุญาตให้ผู้ตรวจสอบยูเอ็นเข้าถึงสถานที่ต้องสงสัยได้ทุกแห่งไม่เว้นแม้แต่พื้นที่ทหาร ตลอดจนขอให้อิหร่านอธิบายกิจกรรมต้องสงสัยในอดีต และประเด็นเกี่ยวกับจังหวะเวลาในการยกเลิกคว่ำบาตร
แม้เวลานี้ยังไม่สามารถบอกได้ว่าปมขัดแย้งดังกล่าวจะมีบทสรุปอย่างไร แต่นักการทูตหลายคนระบุว่า ผู้แทนเจรจาทั้ง 2 ฝ่ายใกล้ฝ่าทางตันสำเร็จแล้ว
แหล่งข่าวการทูตชี้ว่า อิหร่านและทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ (IAEA) ได้บรรลุแผนการเพื่อคลี่คลายข้อสงสัยเกี่ยวกับมิติด้านการทหารของกิจกรรมนิวเคลียร์อิหร่านในอดีต ซึ่งรวมถึงการเข้าไปตรวจสอบค่ายทหารในเมืองปาร์คิน (Parchin) และการขอสัมภาษณ์นักวิทยาศาสตร์นิวเคลียร์ของอิหร่านบางคน ซึ่งคาดว่าจะดำเนินการเสร็จสิ้นในปีนี้ และจะส่งผลต่อการผ่อนคลายคว่ำบาตรให้อิหร่านด้วย
หากได้ข้อตกลงนิวเคลียร์ฉบับสมบูรณ์แล้ว คณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติจะประกาศมติเกี่ยวกับเรื่องดังกล่าวภายในเดือนนี้ และทั้งสองฝ่ายจะเริ่มปฏิบัติตามเงื่อนไขของข้อตกลงในช่วงครึ่งแรกของปี 2016
การเจรจานิวเคลียร์อิหร่านที่ดำเนินมากว่า 2 สัปดาห์ที่เมืองหลวงออสเตรียพลาดกำหนดเส้นตายอีกครั้งเมื่อช่วงเที่ยงคืนที่ผ่านมา แต่ผู้แทนทั้งสองฝ่ายคาดว่าจะได้ข้อสรุปที่ชัดเจนในอีกไม่กี่ชั่วโมงข้างหน้า
