เอเอฟพี - กองทุนมรดกโลกประกาศรายชื่อ 10 มรดกทางสถาปัตยกรรมของเอเชีย ที่กำลังถูกภัยคุกคามจากการเติบโตทางเศรษฐกิจ สงคราม และการท่องเที่ยว “ทำลายลงอย่างไม่อาจซ่อมแซมให้กลับดีดังเดิมได้” โดยอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยาของไทยติดอันดับเสี่ยงมากที่สุด ผู้เชี่ยวชาญเตือน วานนี้ (3)
“โบราณสถานทั้ง 10 แห่งเป็นเพียงเศษเสี้ยวของมรดกทางวัฒนธรรมทั่วเอเชียและประเทศกำลังพัฒนา ที่เสี่ยงต่อการสูญสลาย” เจฟฟ์ มอร์แกน ผู้บริหารกองทุนมรดกโลก กล่าวระหว่างเผยรายงานเรื่อง “Asia's Heritage in Peril : Save Our Vanishing Heritage”
อัญมณีทางสถาปัตย์ที่สะท้อนถึงวัฒนธรรมอันเก่าแก่และซับซ้อนของเอเชีย กำลังเผชิญภัยคุกคามจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจ, การท่องเที่ยว, ทรัพยากรด้านเทคนิคที่ด้อยประสิทธิภาพ, ปัญหาความขัดแย้ง และการลักขโมย หรือจะกล่าวโดยสรุปก็คือ แรงกดดันทั้งหลายทั้งปวงที่เกิดจากความเจริญก้าวหน้าอย่างรวดเร็วในเอเชีย
“อารยธรรมนับพันปีเหล่านี้กำลังก้าวกระโดดสู่ศตวรรษที่ 21 อย่างรวดเร็วชนิดที่ไม่เคยมีมาก่อน” วิศาขา เอ็น. เดซาย ประธานสถาบัน เอเชีย โซไซตี ซึ่งจัดการประชุมว่าด้วยรายงานของกองทุนมรดกโลก เผย
หลี่ กวางหาน หัวหน้าโครงการจีนประจำกองทุนมรดกโลก เน้นถึงความจำเป็นที่จะต้องปกป้องมรดกทางวัฒนธรรมเหล่านี้โดยเร่งด่วน พร้อมนำเสนอแผนอนุรักษ์กำแพงเมืองผิงเหยา มณฑลชานซี ซึ่งได้รับการปกป้องดูแลและป้องกันน้ำท่วมไว้เป็นอย่างดี
“แต่ในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา ยังมีกำแพงเมืองเก่าลักษณะนี้อีกหลายร้อยแห่งที่ถูกทอดทิ้ง และทุบทำลายไป” หลี่ เผย
ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่า การอนุรักษ์มรดกทางสถาปัตยกรรมของโลกยังขาดความร่วมมือและเป้าหมายที่ชัดเจน โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) มักให้ความสำคัญกับโบราณสถานแถบยุโรป ซึ่งเป็นดินแดนที่ร่ำรวยอยู่แล้ว มากกว่าโบราณสถานเก่าแก่ในละตินอเมริกาหรือเอเชีย
กองทุนมรดกโลกเผยด้วยว่า กว่าร้อยละ 80 ของโบราณสถานซึ่งถูกประกาศเป็นมรดกโลก ตั้งอยู่ใน 10 ประเทศที่ร่ำรวยที่สุด
อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญบางคนยังมีความสำเร็จในการอนุรักษ์โบราณสถานมานำเสนอด้วย
จอห์น แซนเดย์ ซึ่งใช้เวลาอยู่หลายปีบูรณะซ่อมแซมเมืองพระนคร และโบราณสถานอื่นๆในกัมพูชา นำเสนอภาพถ่ายทั้งก่อนและหลังการบูรณะปราสาทต่างๆ ที่เขาได้ไปพบเห็นเมื่อ 20 กว่าปีก่อน
“ต้นไม้ใหญ่ๆขึ้นไปเติบโตและแผ่รากปกคลุมตัวปราสาทไว้ ทำให้ก้อนหินแยกออกจากกัน” แซนเดย์ เผย พร้อมชี้ให้เห็นองค์ประกอบที่เสียหาย และถูกซ่อมแซมจนกลับมามีสภาพสมบูรณ์อีกครั้ง
โบราณสถาน 10 แห่งในเอเชียที่เสี่ยงต่อการถูกทำลายตามรายงานจากกองทุนมรดกโลก ได้แก่
1. อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา เมืองหลวงเก่าแห่งสยามที่ได้ชื่อว่า “เวนิสแห่งตะวันออก”
2. ป้อมปราการซันติอาโก ในฟิลิปปินส์
3. เมืองคัชการ์ (คาสือ) หนึ่งในเมืองเก่าแก่บนเส้นทางสายไหมของจีน
4. มหาสธานคร (Mahasthangarh) ในบังกลาเทศ
5. พุทธสถาน Mes Aynak ในอัฟกานิสถาน
6. เมืองโบราณ มรัค-อู ในรัฐยะไข่ของพม่า
7. ทุ่งไหหิน ในลาว
8. ปราสาทพระวิหาร ในกัมพูชา
9. ศาสนสถาน Rakhigari ในอินเดีย
10. ตักศิลา ในปากีสถาน
