โบราณสถานเก่าแก่ของอยุธยาที่มีความสมบูรณ์มากที่สุดแห่งหนึ่ง นั่นคือ “วัดแม่นางปลื้ม” ในอดีตนั้นเคยเป็นที่ตั้งค่ายของกองทัพพม่า เพื่อใช้ยิงปืนใหญ่เข้าไปในกำแพงพระนคร จึงทำให้วัดนี้มีไม่ได้รับความเสียหายมากนัก ครั้งนี้จึงขอชวนทุกคนมายลความงดงามของวัดแห่งนี้กัน
“วัดแม่นางปลื้ม” วัดเก่าแก่ที่สร้างขึ้นในสมัยอยุธยา สันนิษฐานกันว่าสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 1920 โดยบริเวณที่ตั้งของวัดนั้น เคยเป็นที่ตั้งค่ายของพม่ามาก่อน นอกจากนั้นยังมีตำนาน เรื่องราวทางประวัติศาสตร์ต่างๆ ในสมัยกรุงศรีอยุธยา รวมทั้งโบราณสถานของที่นี่ ก็มีสภาพค่อนข้างจะสมบูรณ์อยู่มากด้วยเช่นกัน
สถาปัตยกรรมสิ่งปลูกสร้างภายในวัดมีความสมบูรณ์อยู่มาก แตกต่างจากวัดที่ร่วมสมัยเดียวกันอีกหลาย ๆ วัด ซึ่งได้รับผลกระทบจากสงครามในคราวกรุงศรีฯแตกครั้งที่ 2 (พ.ศ.2310) จนแทบจะเรียกได้ว่ามีเหลือเพียงแต่ซากปรักหักพัง
บริเวณพื้นที่ของวัดแม่นางปลื้มไม่ได้รับความเสียหายมากนัก เนื่องจากเป็นหนึ่งในที่ตั้งค่ายของพม่าในการจุดปืนใหญ่ระดมยิงเข้าไปในกรุงศรีฯ จึงมีสถาปัตยกรรมสิ่งก่อสร้างแบบไทยโบราณที่สมบูรณ์ งดงามและทรงคุณค่า ซึ่งทางกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนให้เป็นโบราณสถานของชาติ ตั้งแต่วันที่ 25 กรกฎาคม 2538
สำหรับประวัติความเป็นมาของวัดแห่งนี้ ทางวัดได้ระบุข้อความไว้ว่า สร้างเมื่อ พ.ค. 1920 ในสมัยอยุธยาตอนต้น เป็นวัดร้างที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงบูรณะวัดนี้ให้กับแม่ปลื้ม ชาวบ้านธรรมดาที่อาศัยอยู่ริมน้ำชานเมืองพระนคร อาศัยอยู่เพียงผู้เดียว ไม่มีลูกหลาน วันหนึ่งสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เสด็จพายเรือมาแต่พระองค์เดียวท่ามกลางสายฝน พอเสด็จมาถึง เห็นกระท่อมยังมีแสงตะเกียบอยู่และเวลานั้นก็ยังค่ำอยู่ จึงได้แวะขึ้น มาในกระท่อม เมื่อแม่ปลื้มเห็นชายฉกรรจ์เสื้อผ้าเปียก จึงกล่าวเชื้อเชิญ ต้อนรับด้วยความมีน้ำใจ แต่พระองค์ท่านเสียงดังตามบุคลิกนักรบ ชายชาตรี แม่ปลื้มจึงกล่าวเตือนว่า “ลูกเอ๋ยเจ้าอย่าเสียงดังนักเลย เวลานี้ค่ำมากแล้วเดี๋ยวพระเจ้าแผ่นดินท่านทรงได้ยินจะโกรธเอา"
พระองค์กลับตรัสเสียงดังว่า “อยากดื่มน้ำจันทร์ ข้าเปียกฝน ข้าหนาว อยากได้น้ำจันทร์ให้ร่างกายอบอุ่น” ยิ่งทำให้แม่ปลื้มตกใจมากขึ้นอีก เพราะวันนี้เป็นวันพระจึงกล่าวว่า “ถ้าเจ้าจะดื่มจริงๆ เจ้าต้อง สัญญาไม่ให้เรื่องนี้แพร่หลาย เดี๋ยวพระเจ้าแผ่นดินรู้จะเป็นอันตราย" สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงรับปาก แม่ปลื้มจึงได้หยิบน้ำจันทร์ ให้เสวย สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงประทับค้างคืนที่บ้านแม่ปลื้ม เช้าเสด็จกลับวัง
ต่อมาได้จัดขบวนมารับแม่ปลื้มไปเลี้ยงในวังด้วยความที่แม่ปลื้มเป็นคนเมตตา จงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์ หลังจากแม่ปลื้มเสียชีวิต สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงจัดงานศพให้อย่างสมเกียรติ และเสด็จมาบูรณะวัดร้างเพื่ออุทิศให้แม่ปลื้ม และ ให้นามว่า “วัดแม่นางปลื้ม”
หากนับอายุความเก่าแก่ของวัดแห่งนี้ ที่สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 1920 จวบจนถึงปัจจุบันนี้ (พ.ศ. 2567) “วัดแม่นางปลื้ม” มีอายุถึง 647 ปีแล้ว ภายในวัดมีสิ่งที่น่าสนใจอยู่มากมายได้เราเดินชม ได้แก่ “วิหารหลวงพ่อขาว” ตั้งอยู่ด้านหน้าของเจดีย์ประธาน ลักษณะเป็นอาคารก่ออิฐ สันนิษฐานว่าพระวิหารน่าจะได้รับการบูรณะในสมัยรัชกาลที่ ๓ เนื่องจากหน้าบันตกแต่งด้วยเครื่องถ้วยจีนเป็นลายเครือเถา
ภายในวิหารประดิษฐานพระพุทธนิมิตรมงคลศรีรัตนไตรหรือที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “หลวงพ่อขาว” หลวงพ่อขาวเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย พระพักตร์ยิ้มแย้ม ลักษณะสมบูรณ์สง่างามมาก องค์พระเป็นสีขาวตลอดทั้งองค์ มีเพียงพระเกศาเท่านั้นที่เป็นสีดำ ซึ่งเชื่อกันว่าหลวงพ่อขาวสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 1920 พร้อม ๆ กับวัดแม่นางปลื้ม
วิหารแห่งนี้มีประตูตรงกลางที่เมื่อมองตรงทะลุประตูเข้าไปจะเห็นองค์หลวงพ่อขาวประดิษฐานอยู่ ทางวัดได้จัดวางพระพุทธรูป อาทิ พระพุทธรูปปางยืนอุ้มบาตร ปางห้ามสมุทร และพระสังกัจจายน์ เอาไว้ให้สาธุชนกราบสักการะ ประตูกลางแห่งนี้แต่เดิมเป็นประตูสำหรับพระมหากษัตริย์เสด็จผ่านเข้าออก ขุนนางและประชาชนธรรมดาไม่อาจเดินผ่านได้ วิหารและองค์หลวงพ่อขาวได้รับการบูรณะอีกครั้งในปี พ.ศ. 2543 โดยกรมศิลปากรพร้อมกับการบูรณะเจดีย์ประธาน
“เจดีย์ประธาน” ของวัดแม่นางปลื้ม เป็นเจดีย์ทรงลังกาขนาดใหญ่ตั้งอยู่บนฐานทักษิณสี่เหลี่ยม บนฐานทักษิณมีรูปสิงห์ปูนปั้นรายรอบอยู่ 36 ตัว เป็นหนึ่งในสองเจดีย์ฐานสิงห์ของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา (อีกแห่งหนึ่งคือเจดีย์วัดธรรมิกราช) เจดีย์ประธานวัดแม่นางปลื้มได้รับการบูรณะจากกรมศิลปากรในปี พ.ศ. 2543 และ ปี พ.ศ. 2556
ส่วนโบสถ์ของวัดแม่นางปลื้ม เป็นโบสถ์ทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า หน้าบันตกแต่งด้วยเครื่องถ้วย เช่นเดียวกับพระวิหาร ภายในประดิษฐานพระพุทธมหาปิติเทวะนฤมิตปฏิมากรณ์ หรือ “หลวงพ่อปลื้ม” พระประธานของโบสถ์ โดยหลวงพ่อปลื้มเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ลงรักปิดทอง สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในมัยอยุธยาตอนต้นหรือเก่าแก่กว่านั้น
ยังมีซุ้มประตูวัดแม่นางปลื้ม เป็นซุ้มประตูวัดแบบโบราณให้อารมณ์ความเข้มขลังศักดิ์สิทธิ์ของสถานที่ เมื่อก้าวล่วงเขตประตูเข้าไปยังส่วนของโบราณสถาน ให้ความรู้สึกเหมือนกำลังผ่านประตูทะลุมิติไปยังอดีต และซุ้มประตูนี้ตั้งขึ้นตรงกับประตูกลางของวิหารหลวงพ่อขาวซึ่งมองทะลุไปยังองค์หลวงพ่อขาวได้
วัดแม่นางปลื้ม ตั้งอยู่ที่ ตำบลคลองสระบัว อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ อีเมล์ travel_astvmgr@hotmail.com หรือ ชมคลิปต่าง ๆ ได้ที่ Youtube :Travel MGR และ Instagram : @travelfoodonline และ TikTok : @travelfoodonline
