“หน่วยเหยี่ยวไฟ” กับชีวิตเสี่ยงตาย-สุดอันตราย ด่านหน้าผจญไฟป่า “คนกล้า...หัวใจแกร่ง”

ทุก ๆ ปีในช่วงหน้าร้อน ประเทศไทยจะมีฤดูกาลเผาป่า จนเกิดปัญหา “ไฟป่า” ขึ้นในหลายพื้นที่ คนเผาก็เผาไป ส่วนคนดับก็เสี่ยงตายดับกันไป วนเวียนและเป็นปัญหาซ้ำซากเรื้อรังมายาวนาน ส่งผลกระทบทั้งธรรมชาติสิ่งแวดล้อม ป่าเขาพงไพร ชีวิตสัตว์ป่า ทรัพย์สิน ก่อเกิดมลพิษฝุ่นควัน รวมไปถึงสิ้นเปลืองงบประมาณในการใช้ดับไฟป่าเป็นจำนวนมาก

ไฟป่า เกิดจากน้ำมือมนุษย์

“ปัญหาไฟป่า เป็นปัญหาของทุกคน ทุกคนที่ยังหายใจ ในขณะที่เราอยู่กันตรงนี้ หลายพื้นที่ยังคงดับไฟ และต้องเผชิญกับปัญหาไฟป่าและฝุ่นควัน ปัญหาไฟป่าที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน ล้วนเกิดจากน้ำมือมนุษย์แทบทั้งสิ้น”

นางสาวจันทร์เพ็ญ เกษตรสินธ์ ผู้อำนวยการศูนย์ส่งเสริมการควบคุมไฟป่าเชียงใหม่ กล่าวในระหว่างพิธีส่งมอบรถและอุปกรณ์สนับสนุนชุดปฏิบัติงานพิเศษเหยี่ยวไฟ ภายใต้ภารกิจ “NISSAN NAVARA PRO-4X FIRE RESCUE TEAM กล้า...เพื่อคนแกร่ง” ซึ่งจัดขึ้นเมื่อเร็ว ๆ นี้ ที่ศูนย์ส่งเสริมการควบคุมไฟป่า อำเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่


นางสาวจันทร์เพ็ญ อธิบายเพิ่มเติมว่า ไฟป่ามีสาเหตุที่หลากหลายและแตกต่างกันออกไป ทั้งที่ตั้งใจและไม่ตั้งใจ

“แต่ไม่ว่าจะด้วยสาเหตุใดก็ตาม เมื่อเกิดไฟป่าขึ้นแล้ว ย่อมส่งผลกระทบต่อพี่น้องประชาชนที่อยู่ในพื้นที่รวมไปถึงพี่น้องที่อยู่ในเมือง ไม่ว่าจะเป็นผลกระทบด้านสุขภาพ เศรษฐกิจ และที่สำคัญคือสิ่งแวดล้อม ความสูญเสียที่ไม่อาจประเมินค่าได้ ลำพังกำลังเจ้าหน้าที่เพียงแค่หยิบมือเดียว คงไม่อาจยับยั้งภัยอันตรายนี้ได้” นางสาวจันทร์เพ็ญกล่าว


เหยี่ยวไฟ ผู้ปิดทองหลังพระ

สถานการณ์ไฟป่านับเป็นปัญหาระดับชาติที่เกิดขึ้นทุกปี คิดเป็นพื้นที่ป่าที่เสียหายปีละกว่าแสนไร่ โดยเฉพาะในภาคเหนือ และในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ จากสถิติปี 2564 พบว่าในจังหวัดเชียงใหม่ เกิดไฟป่าทั้งสิ้นกว่า 1,305 ครั้ง กินพื้นที่ป่าที่เสียหายกว่า 33,369 ไร่

สำหรับอีกหนึ่งกลุ่มคนผู้ปิดทองหลังพระ ด่านหน้าผู้เสี่ยงตายในภารกิจควบคุมไฟป่าของภาคเหนือ คือ “ชุดปฏิบัติงานพิเศษเหยี่ยวไฟ” หรือที่รู้จักกันดีในนาม “หน่วยเหยี่ยวไฟ”


ภารกิจอันหนักหนาสาหัสของชุดปฏิบัติงานพิเศษเหยี่ยวไฟ นอกเหนือจากการออกปฏิบัติการดับไฟป่า ที่แต่ละครั้งกินพื้นที่ไม่น้อยกว่า 20 ไร่ ในสภาพภูมิประเทศภายในป่าที่ยากลำบากต่อการเข้าถึงต้นเพลิงแล้ว ทุกปีทีมเหยี่ยวไฟยังต้องทำงานอย่างหนักปฏิบัติหน้าที่อีกหลากหลาย ทั้งการเฝ้าระวัง ป้องกัน และปฏิบัติภารกิจประสานงานเพื่อดับไฟป่า รวมถึงการสนธิกำลังกับทุกภาคส่วนในพื้นที่ต่าง ๆ ดูแลงานบรรเทาสาธารณภัย พร้อมทั้งอบรมให้ความรู้แก่ชาวบ้านเรื่องไฟป่าอีกด้วย

แต่ไม่น่าเชื่อว่าวันนี้ทีมเหยี่ยวไฟมีบุคลากรเพียงแค่ 20 นายเท่านั้น?!?


เหยี่ยวไฟ กล้า...หัวใจแกร่ง

แม้จะต้องเจอกับสถานการณ์ที่หนักหนาสาหัส ซึ่งหลายต่อหลายไฟป่าที่รุนแรงพร้อมจะปะทุขึ้นได้ทุกเมื่อและมาแบบไร้ทิศทาง รวมถึงต้องเสี่ยงภัยอันตรายที่เกิดขึ้นทั้งจากเพลิงไฟ และอุบัติเหตุจากการใช้อุปกรณ์ระหว่างปฏิบัติงาน

แต่ด้วยหัวใจที่กล้าแกร่งของทีมเหยี่ยวไฟ ก็ไม่ได้รู้สึกท้อหรือถอดใจจากภารกิจนี้ เพราะรู้ดีว่า การหยุดไฟป่าเท่ากับหยุดการทำลายทรัพยากรป่าไม้ หยุดโอกาสที่ควันพิษจะกระจายไปทำลายสุขภาพกายและสุขภาพจิตของคนในชุมชนใกล้เคียง หรือแม้แต่ในเมืองที่ห่างออกไป


นายชุติพนธ์ คำตา หรือปลื้ม อายุ 24 ปี พนักงานดับไฟป่า ชุดปฏิบัติการพิเศษเหยี่ยวไฟเชียงใหม่ ศูนย์ส่งเสริมการควบคุมไฟป่าเชียงใหม่ กรมป่าไม้ เล่าว่า

“จุดเริ่มต้นของการมาเป็นเหยี่ยวไฟ คือ ผมสังเกตเห็นปัญหาสุขภาพของครอบครัว เพราะที่บ้านอาศัยอยู่ในจังหวัดลำพูน โดยทุกปีในช่วงหน้าไฟป่า คนในบ้านทั้งพ่อแม่ ปู่ย่า จะเริ่มเป็นโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ ทั้งไอ หอบ เพราะควันพิษจากไฟป่า จึงเป็นแรงผลักดันให้มาเป็นพนักงานดับเพลิงไฟป่า”

ปลื้ม เล่าต่อว่า หน้าที่หลักของเขาคือ “คนนำ” เป็นคนเดินนำเคลียร์เส้นทางเข้าดับไฟในจุดเกิดเหตุ ที่ต้องมีความชำนาญด้านเส้นทาง เพราะถ้าพลาดหรือหลงก็จะทำให้ภารกิจดับไฟป่าล่าช้า ไฟลามไปพื้นที่อื่น ๆ มากขึ้น


“ตลอดระยะเวลาที่ทำงานมากว่า 3 ปี พบว่าไฟป่าไม่เคยลดน้อยลงเลย กลับเพิ่มขึ้นทุก ๆ ปี และพบว่าปัจจุบันเกิดจากฝีมือของมนุษย์แทบทั้งสิ้น” ปลื้ม คนนำ กล่าว

ด้าน ว่าที่ร้อยตรี วัฒนา พลอยกัลยา หรือชิ อายุ 35 ปี หนึ่งในชุดปฏิบัติการพิเศษเหยี่ยวไฟเชียงใหม่ เปิดใจว่า เขามองเห็นปัญหาไฟป่าที่เกิดขึ้นมานานหลายปี จึงตัดสินใจมาทำงานนี้

“ผมรับหน้าที่เป็น “คนเป่าไฟ” มีอาวุธคู่กายคือเครื่องเป่าลมสำหรับดับไฟและเป่าใบไม้ทำแนวป้องกันไฟ ซึ่งมีอุปสรรคตรงที่เครื่องเป่าลม ส่วนใหญ่ยังเป็นระบบใช้น้ำมัน ซึ่งนอกจากจะมีน้ำหนักมากแล้ว ยังเป็นอันตรายหากไม่ระวัง”


ชิ คนเป่าไฟ เล่าถึงประสบการณ์เสี่ยงตายที่เกือบเอาชีวิตไม่รอดว่า ครั้งหนึ่งเพื่อนร่วมงานกำลังเป่าไล่ไฟป่า และมีเศษใบไผ่ติดไฟปลิวมาติดที่เครื่องเป่าลม ทำให้เกิดไฟลุกและไฟคลอกร่างกายได้รับบาดเจ็บสาหัส

นอกจากนี้ ชิ คนเป่าไฟ ยังบอกว่า การขาดแคลนกำลังเจ้าหน้าที่ก็เป็นอุปสรรคสำคัญ เนื่องจากสถิติในปี 2564 พบว่าเกิดเหตุไฟป่าในบริเวณพื้นที่ภาคเหนือกว่า 80,000 ไร่ โดยจังหวัดเชียงใหม่เกิดไฟป่ามากที่สุดกว่า 30,000 ไร่ มีการลุกลามและกินระยะเวลานานประมาณ 4-6 เดือนต่อปี


“หน่วยเหยี่ยวไฟมีเพียง 20 คน จึงไม่สามารถดับไฟได้อย่างรวดเร็วและ ทันเหตุการณ์ อีกทั้งเกิดความเหนื่อยล้าสะสมและความท้อแท้ใจ ว่าทำไมเราต้องมาเป็นคนดับไฟที่เกิดจากฝีมือคนด้วยกันเอง แต่พอมองไปถึงปัญหาใหญ่ทั้งปัญหาสิ่งแวดล้อม และคนจำนวนมากที่จะได้รับความเดือดร้อนก็ทำให้มีแรงกำลังในการทำงานอีกครั้ง” ชิ คนเป่าไฟ เล่าด้วยหัวใจแกร่ง

ขณะที่อีกหนึ่งในทีมเหยี่ยวไฟ นายภูมินันท์ บุญเรือง หรืออั๋น อายุ 34 ปี เล่าว่า บทบาทหน้าที่หลักคือ “นักตบไฟ” หลังจากการเป่าไล่ไฟแล้วเราต้องตบให้ไฟดับสนิท ให้มั่นใจว่าไฟจะไม่ลุกขึ้นมาอีก นอกจากนี้ถ้าไม่ใช่ฤดูไฟป่าก็ต้องลงพื้นที่ทำแนวป้องกันไฟ พร้อมทั้งสอนชาวบ้านและเครือข่ายดับไฟเรื่องการใช้อุปกรณ์ และการปฐมพยาบาลเบื้องต้น


“ตลอดระยะเวลาการทำงานกว่า 2 ปี อุปสรรคใหญ่ที่พบในการทำงานคือ สภาพภูมิประเทศที่ซับซ้อน ประกอบกับยานพาหนะที่ใช้ในการเข้าพื้นที่ก็มีจำกัดและมีสมรรถนะไม่เพียงพอในการเข้าพื้นที่ที่ยากลำบากได้ ส่งผลให้บางครั้งไปไม่ทันการช่วยเหลือ ไฟป่าขยายวงกว้างมากขึ้น ยากต่อการดับไฟ” อั๋น นักตบไฟ กล่าว

ด้าน มร. มาซาโอะ สึสึมิ รองประธานสายงานการตลาดและขาย นิสสัน ประเทศไทย หนึ่งในผู้สนับสนุนทีมเหยี่ยวไฟในภารกิจดับไฟป่า เปิดเผยว่า นิสสัน ประเทศไทย เล็งเห็นความสำคัญของภารกิจควบคุมไฟป่า ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพอากาศและคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชน จึงได้จัดตั้งภารกิจพิเศษ “NISSAN NAVARA PRO-4X FIRE RESCUE TEAM กล้า...เพื่อคนแกร่ง” ซึ่งเป็นอีกหนึ่งกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมของนิสสันที่จะช่วยสนับสนุนชุดปฏิบัติงานพิเศษเหยี่ยวไฟ จังหวัดเชียงใหม่


“ทั้งนี้หลังจากที่ได้ทราบถึงปัญหาและอุปสรรคต่าง ๆ ที่ทีมเหยี่ยวไฟต้องเผชิญระหว่างการปฏิบัติภารกิจ เราจึงสนับสนุน นิสสัน นาวารา PRO-4X จำนวน 2 คัน สำหรับใช้เป็นยานพาหนะในการเดินทางไปปฏิบัติภารกิจ เพราะมั่นใจในรถกระบะที่มีสมรรถนะสูง จากเครื่องยนต์ทวินเทอร์โบ พร้อมระบบขับเคลื่อนสี่ล้อ จึงสามารถลุยไปได้ทุกพื้นที่ที่เกิดเหตุไฟป่าพร้อมการติดตั้งเทคโนโลยีขับขี่อัจฉริยะ และ รวมถึงยังมีฟังก์ชันที่ให้การใช้งานมากมาย ที่จะเป็นผู้ช่วยสำคัญของทีมเหยี่ยวไฟในแต่ละภารกิจ”

มร. มาซาโอะ กล่าวต่อว่า นอกจากนี้ นิสสัน ยังได้มอบอุปกรณ์ดับและไล่ไฟป่า เครื่องเป่าลมแบตเตอรี่ (Battery Powered Blower) จำนวน 5 ชุด ที่ออกแบบมาเป็นพิเศษด้วยการใช้ระบบพลังงานไฟฟ้าแทนน้ำมันเบนซิน ทำให้มีน้ำหนักเบา ปลอดภัย สามารถนำไปใช้ในการปฏิบัติภารกิจควบคุมไฟป่าให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด ปลอดภัยและรวดเร็วขึ้น


สำหรับ “ไฟป่า” วันนี้ยังคงปัญหาที่ไม่ได้จบอยู่แค่ในป่า แต่ว่ามันได้ก่อปัญหาต่อเนื่องมากมาย มาสู่ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และ “มนุษย์” (ผู้เป็นตัวการสำคัญในการเกิดไฟป่า)

การรณรงค์ให้ความรู้เพื่อลดการเผาป่าอาจช่วยลดทอนปัญหา แต่การเผาป่าคงยังไม่หมดไปโดยง่ายด้วยหลายปัจจัย ดังนั้นสิ่งที่เราจะช่วยกันได้ อาจไม่ใช่การเดินเข้าไปช่วยเจ้าหน้าที่ดับไฟ แต่คือการส่งมอบความช่วยเหลือเพื่อรักษาชีวิตคนดับไฟ เซฟชีวิตคนดับไฟ คือหนทางที่ดีที่สุด ช่วยให้เขาทำงานได้ง่ายขึ้น ดับไฟได้เร็วขึ้น ออกจากป่ากลับมาหาคนในครอบครัวได้เร็วขึ้น ปลอดภัยมากขึ้น เกิดการสูญเสียน้อยลง