“ราชบุรี” ใครๆ ก็รู้จักในนามว่า “เมืองโอ่ง”
เมื่อพูดถึงแหล่งท่องเที่ยวในจังหวัดราชบุรี หลายคนก็มุ่งเน้นและมักจะนึกถึงสถานที่ท่องเที่ยวยอดฮิตอย่างสวนผึ้งเป็นหลัก ทว่าราชบุรีไม่ได้มีจุดเด่นหรือสถานที่ท่องเที่ยวแค่สวนผึ้งเท่านั้น ที่นี่ยังมีแหล่งท่องเที่ยว วิถีชีวิต ความเป็นอยู่ รวมไปถึงศิลปะ ที่มีความน่าสนใจอีกหลายแห่ง
ด้วยความเป็นเมืองศิลปะของราชบุรีที่พบเห็นอยู่มากมายหลายแห่ง ทั้งจากศิลปะจากอุโบสถ ศิลปะจากหนังใหญ่ ศิลปะร่วมสมัย ศิลปะเพื่อหัวใจเด็ก ฯลฯ ในปีนี้การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ได้คัดเลือกให้จังหวัดราชบุรีเป็น 1 ใน 12 “เมืองต้องห้าม...พลาด” ภายใต้คอนเซ็ปต์ “ชุมชนคนอาร์ต จ.ราชบุรี” ด้วย
และด้วยคำกล่าวขานที่ทำให้ราชบุรีกลายเป็นชุมชนคนอาร์ต ที่มีศิลปะสอดแทรกอยู่ตามที่ต่างๆ นั้น ทำให้เราอดใจไม่ได้ ที่จะต้องเดินทางมาสัมผัสด้วยตัวเอง โดยเราเริ่มเดินทางออกจากกรุงเทพฯ ช่วงสายๆ ในวันเสาร์ เพียง 2 ชั่วโมง เราก็เดินทางมาถึง “วัดขนอน” ในอำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
เมื่อมาถึงวัดขนอน สิ่งหนึ่งทีไม่ควรพลาดด้วยประการทั้งปวงก็คือการแสดง “หนังใหญ่วัดขนอน” โดยการแสดงหนังใหญ่นั้นจะเป็นการนำหนังที่ผ่านการแกะสลักลวดลายไทยเชิงจิตรกรรม มาผนวกกับศิลปะทางนาฏศิลป์การละคร มีการเคลื่อนไหวตามเนื้อเรื่อง กอปรกับบทพากย์ บทเจรจา บทขับร้อง และดนตรี ทำให้เกิดเป็นเรื่องราวทางศิลปะ
สำหรับหนังใหญ่วัดขนอนนั้น ได้มีการสร้างในสมัย ร.5 ซึ่งผู้ที่ริเริ่มการแกะสลักตัวหนังคือ ท่านพระครูศรัทธาสุนทร (หลวงปู่กล่อม) ท่านมีความคิดที่จะสร้างหนังใหญ่ให้มีขนาดใหญ่กว่าเดิม จึงได้ชักชวนครูอั๋ง ช่างจาด ช่างจ๊ะ และช่างพ่วงมาร่วมกันสร้าง โดยชุดแรกที่สร้างคือ ชุดหนุมานถวายแหวน ต่อมาได้สร้างเพิ่มอีกรวม 9 ชุด ปัจจุบันมีตัวหนัง 313 ตัว จึงได้กลายมาวัดเดียวที่มีมหรสพ มีตัวหนัง และคณะหนังใหญ่สืบทอดมาจนปัจจุบัน
การแสดงหนังใหญ่วัดขนอนนั้นจะเปิดให้นักท่องเที่ยวและผู้ที่สนใจเข้ามาชมการแสดงได้ในวันเสาร์ เวลา 10.00 น. และวันอาทิตย์ เวลา 11.00 น. เรียกได้ว่าเป็นโชคดีกับเรา เนื่องจากวันที่เราเดินทางไปนั้นตรงกับวันเสาร์ซึ่งมีการแสดงพอดี เลยได้มีโอกาสเข้าไปชม ภายในโรงแสดงมีการจัดวางเก้าอี้ไว้มากมาย มองไปด้านหน้าเป็นเวทีการแสดง ด้านข้างเวทีเป็นวงดนตรีปี่พาทย์ ก่อนการแสดงจะต้องมีพิธีไหว้ครู วงดนตรีปี่พาทย์จะบรรเลงเพลงโหมโรง ขณะทำพิธีเรียกพิธีเบิกหน้าพระ จากนั้นจะเป็นการแสดงชุดเบิกโรง และเริ่มทำการแสดง โดยจะมีผู้แสดงถือหนังใหญ่มาแสดงบทเวที คนพากย์ก็ทำหน้าที่พากย์บทละครอย่างเมามัน คนเล่นก็เล่นโต้ตอบรับกับดนตรีอย่างสนุกสนาน เรียกได้ว่าดูกันเพลิน จนหนังจบแบบไม่รู้ตัวเลย
เสร็จจากการชมหนังใหญ่แล้ว ในบริเวณวัดยังเป็นที่ตั้งของ “พิพิธภัณฑ์สถานแสดงนิทรรศการหนังใหญ่” ภายในมีการบอกเล่าถึงเรื่องราวของหนังใหญ่ โดยตัวหนังใหญ่ส่วนมากนั้นทำขึ้นมาจากหนังโค นำมาฉลุหรือสลักเป็นภาพตามตัวละครในเนื้อเรื่อง บางตัวมีความสูงถึง 2 เมตร กว้างเมตรเศษ แบ่งตามลักษณะท่าทางและบทบาทต่างๆ
ชมพิพิธภัณฑ์เสร็จก็ออกเดินทางไปกันต่อที่ “วัดคงคาราม” ต.คลองตาคต อ.โพธาราม จุดเด่นของวัดนี้อยูที่พระอุโบสถวัดคงคาราม ภายในมีภาพเขียนสีจิตรกรรมบนผนัง ซึ่งวาดโดยช่างในสมัย ร.3 ที่ยังสมบูรณ์อยู่มาก ภายในภาพจิตรกรรมเป็นเรื่องงราวของพุทธประวัติที่เขียนไว้ได้อย่างงดงาม นอกจากนี้แล้วภายในวัดยังมีพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านตั้งอยู่ภายในอาคารทรงไทย ภายในพิพิธภัณฑ์มีการจัดแสดงสิ่งของเครื่องใช้ วัตถุโบราณสำคัญๆ หลายชิ้น
จากนั้นออกเดินทางกันต่อไปกันที่ “ตลาดเก่าโพธาราม” เป็นตลาดเก่าที่มีบ้านเรือนไม้เก่าแก่เรียงรายตลอดสองข้างทาง เริ่มตั้งแต่โซนตลาดบนที่เต็มไปด้วยเรือนไม้แถวเก่าแก่ มีทั้งเรือนไม้แบบชั้นเดียวและ 2 ชมบ้านเรือนเก่า ลายไม้ฉลุ ประตูบานพับ ลายไม้เถาประดับเหนือกรอบวงหน้าต่างดูสวยงามประณีต
ภายในตลาดยังเป็นที่ตั้งของ “วิกครูทวี” โรงภาพยนตร์เก่าประจำเมืองโพธาราม ตั้งแต่สมัย ร.6 เป็นโรงหนังคอนกรีตสองชั้นเก่าแก่ ประดับปูนปั้น และซุ้มโค้งที่บ้านหน้าต่าง ภายในให้ความรู้สึกคลาสสิกด้วยม้านั่งไม้เหยียดยาว ไม่เพียงเท่านั้นที่ตลาดบนยังเป็นที่ตั้งของ “บ้านแม่เลขา” ซึ่งเป็นที่ตั้งของชมรม “อย่าลืม...โพธาราม” เป็นเรือนไม้เก่าที่รวบรวมของเก่าแก่ไว้ให้นักท่องเที่ยวได้ศึกษาและเที่ยวชม
จากนั้นช่วงเย็นไปเยือนตลาดเจ็ดเสมียน ต.เจ็ดเสมียน อ.โพธาราม จ.ราชบุรี ชมบ้านเรือนเก่าเก่าและชมการแสดงแบบร่วมสมัยที่บริเวณเวทีริมน้ำเจ็ดเสมียน โดยเป็นการแสดงแบบร่วมสมัยถ่ายทอดออกมาผ่านเรื่องราวของ “เจ้าจันท์ผมหอม” บทละครโดย มาลา คำจันทร์ ซึ่งนำแสดงโดยครูนาย มานพ มีจำรัส ศิลปินเจ้าของรางวัลศิลปาธร สาขาศิลปะการแสดง ศิษย์เอกของครูเล็ก-ภัทราวดี มีชูธน โดยจะมีการแสดงทุกวันเสาร์ และอาทิตย์สิ้นเดือน เวลา 19.00 น.
โดยเนื้อเรื่องเป็นการเล่าถึงเรื่องของเจ้าจันท์เป็นเจ้าหญิงล้านนา ที่เดินทางไปบูชาพระธาตุอินทร์แขวน ซึ่งเป็นพระธาตุประจำปีเกิดที่อยู่ในเขตพม่า ด้วยความตั้งใจว่าจะตัดผมหอมบูชาพระธาตุ ตำนานเล่าว่าผู้ใดที่ปูผมลอดพระธาตุได้ จะสมหวังในสิ่งใดก็ตามที่ตั้งใจไว้ และสำหรับเจ้าจันท์แล้ว นางกำลังต้องการให้ความหวังที่มีอยู่เป็นจริงอย่างเหลือเกิน
เจ้าจันท์จึงได้เดินทางไปพระธาตุอินทร์แขวนกับบริวารและพ่อเลี้ยง ผู้ที่เจ้าพ่อและเจ้าแม่เห็นดีงามว่าควรแต่งกับเจ้าจันท์ แต่เจ้าจันท์นั้นมีคนรักอยู่แล้ว การเดินทางไปพระธาตุนั้น จึงเป็นเรื่องตัดสินชีวิตและหัวใจของเจ้าจันท์ และเจ้าจันท์ได้ให้สัจจะว่าหากเจ้าจันท์ปูผมหอมลอดพระธาตุได้ นางจะกลับไปหาชายคนรัก หากปูลอดพระธาตุไม่ได้ นางจะแต่งกับพ่อเลี้ยง สุดท้ายเมื่อผมลอดพระธาตุไม่ได้เจ้าจันทร์จึงได้ปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุนั้น และตัดสินใจแต่งงานกับชายที่ไม่ได้หมายปอง เป็นการแสดงที่สนุกสนานและถ่ายทอดออกมาได้ดีทีเดียว
หากใครยังเที่ยวไม่จุใจอาจจะนอนค้างสักคืน แล้วช่วงเช้าก็ไปเที่ยวชมเครื่องปั้นดินเผา อ.เมือง จ.ราชบุรี ที่โรงงานเถ้าฮงไถ่ และปิดท้ายที่ “เถ้า ฮง ไถ่ ดีคุ้น” (Tao Hong Tai : d Kunst) หอศิลป์ร่วมสมัยแห่งแรกของจังหวัดราชบุรี ภายในเป็นห้องสมุดที่เป็นศูนย์รวมหนังสือเฉพาะด้านทางศิลปะ นอกจากนี้ยังมีผลงานการแสดงศิลปะร่วมสมัยของศิลปินที่สลับเปลี่ยนมาจัดแสดงให้ชมกัน
สำหรับช่วงปลายปีนี้ที่เถ้า ฮง ไถ่ ดีคุ้น จะมีการจัดแสดงศิลปะร่วมสมุยที่เป็นผลงานของชาวเยอรมัน Baerbel Kasperak และ Fritz Kelm ที่ดึงรูปแบบของเทพนิยายเข้ามาอยู่ในรูปภาพ จิตรกรรมและผลงานภาพถ่าย หยอกล้อเล่นกับตัวละครเงาและสัตว์ประหลาดที่มีลักษณะผสมทางกายภาพต่างๆ ที่สะท้อนภาพทางอารมณ์และความรู้สึกออกมา
ทั้งหมดนี้ก็เป็นเพียงส่วนหนึ่งของ “ชุมชนคนอาร์ต จ.ราชบุรี” ที่เราได้มีโอกาสไปสัมผัส ซึ่งนอกจากนี้แล้วยังมีที่อื่นๆ อีกหลากหลายสถานที่ไม่ว่าจะเป็น พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติราชบุรี สุนทรีแลนด์ แดนตุ๊กตา บ้านหอมเทียน ฯลฯ ที่เปิดรับนักท่องเที่ยวให้มาสัมผัสความอาร์ตและเมืองศิลปะ เรียกได้ว่าแม้ราชบุรีจะเป็นจังหวัดเล็กๆ ที่อยู่ไม่ไกลจากกรุงเทพฯ แต่เมืองเล็กๆ แห่งนี้ก็เต็มไปด้วยเสน่ห์ และศิลปะแบบต่างๆ ที่คนชอบงานศิลป์นั้นต้องชื่นชอบไม่แพ้ที่ไหน
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานเพชรบุรี รับผิดชอบพื้นที่เพชรบุรี ราชบุรี โทร.0-3247-1005-6
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ กอง บก.ข่าวท่องเที่ยว แฟกซ์ 0-2629-4467 อีเมล travel_astvmgr@hotmail.com
