เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนพรรษา 85 พรรษา แห่งองค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ในวันที่ 5 ธันวาคม 2555 นี้ ทางอำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้จัดกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติและส่งเสริมการท่องเที่ยวในโครงการ “ปายเป็นปายใต้ฟ้าพระบารมี”ภายใต้แนวคิด “เทศกาล อาบลมห่มปาย” ที่มีกำหนดจัดขึ้นตลอดเดือนมหามงคล ธันวาคม 2555 นี้
นางนฤมล ปาลวัฒน์ ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน เปิดเผยว่า กิจกรรมดังกล่าวจัดขึ้นเพื่อให้ประชาชนในท้องถิ่นได้มีโอกาสแสดงออกซึ่งความจงรักภักดี สร้างความภาคภูมิใจในขนบธรรมเนียมประเพณี รวมทั้งกระตุ้นและส่งเสริมการท่องเที่ยวในช่วงปลายปีให้คึกคักมากยิ่งขึ้น
สำหรับไฮไลท์สำคัญของงานคือ การไหว้พระ 9 วัด เพื่อสัมผัสกับปายในมุมมองที่แตกต่าง โดยวัดทั้ง 9 ในโครงการนี้ ได้แก่
วัดพระธาตุจอมแจ้ง (ต.ทุ่งยาว) มีองค์พระธาตุจอมแจ้ง ซึ่งเป็นพระธาตุเก่าแก่ตั้งอยู่บนเนินเขา ภายในบรรจุพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้า เป็นที่เคารพศรัทธาของชุมชนท้องถิ่น นอกจากนี้ยังมี “พระเจ้าสายน้ำผึ้ง” พระพุทธรูปเก่าแก่อายุ 100 กว่าปี ที่เป็นหนึ่งในพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คู่เมืองปายให้กราบไหว้สักการบูชากัน
วัดทรายขาว (ต.แม่ฮี้) เชื่อกันว่าเป็นวัดเก่าแก่ของชาวพม่า เพราะมีการพบหลักฐาน “พระปานปอง” สวมเครื่องทรงแบบของพม่า ปัจจุบันวัดนี้เป็นที่พำนักของเจ้าคณะอำเภอปาย มีพระสิงห์รุ่น 3 อายุราว 80 ปี และพระ “สมเด็จพระมหาสมณโคดม” ที่สร้างขึ้นใหม่ องค์สีขาว เด่นสง่า
วัดทุ่งโป่ง (ต.ทุ่งยาว) โดดเด่นด้วย “พระพุทธสัพพัญญูประสิทธิมงคล” ที่สร้างเมื่อวันศุกร์ที่ 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2547 อันเกิดจากความตั้งใจของท่านเจ้าอาวาส ที่อยากจะอนุรักษ์ศิลปะแบบไทยใหญ่ไว้ โดยพระพุทธรูปองค์นี้ได้จำลองแบบมาจากพระมหามุนี พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์แห่งเมืองมัณฑะเลย์ ประเทศพม่า ก่อนจะนำศิลปะไทยใหญ่มาผสมผสานได้อย่างลงตัว ซึ่งชาวบ้านเรียกกันว่า “พระเจ้าพาราระแข่ง”
วัดน้ำฮู (ต.เวียงใต้) มีสิ่งน่าสนใจในระดับอันซีนคือ“พระพุทธรูปอุ่นเมือง” อายุกว่า 400 ปี ที่มียอดพระเกศาสามารถเปิดออกได้เหมือนผอบ ภายในมีน้ำยังอยู่ตลอดทั้งปี นอกจากนี้ยังมีพระเจดีย์เก็บพระอัฐิและพระเกศาที่เชื่อว่าเป็นของสมเด็จพระสุพรรณกัลยา เพราะมีตำนานการเสี่ยงทายตำแหน่งที่ตั้งเจดีย์โดยสมเด็จพระนเรศวรที่นี่
วัดหมอแปง (ต.แม่นางเติง) มี “พระเจ้าแสนแซ่” อายุกว่า 500 ปีประดิษฐานอยู่ อีกทั้งยังมีศาลาการเปรียญที่มี “ไม้ระแนงระวังภัย” (พื้นที่ทำจากไม้ สามารถเปิดออกได้) ซึ่งเป็นการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งตกทอดจากคนรุ่นก่อน และเป็นรูปแบบเดียวกันกับที่ใช้ในวัฒนธรรมจีนและญี่ปุ่น
วัดศรีดอนชัย (ต.เวียงเหนือ) เชื่อกันว่าเป็นวัดแห่งแรกของเมืองปาย มีอายุประมาณ 700 ปี เป็นที่ประดิษฐาน“พระเจ้าสิงห์ปาย” เป็นพระพุทธสิหิงค์ปางมารวิชัยเชียงแสนสิงห์ยุคแรกอายุกว่า 800 ปี ที่อัญเชิญมาจากเชียงใหม่ ปัจจุบันวัดศรีดอนชัยมีการสร้างวิหารหลังใหม่ขึ้นมา ที่มีความสวยงามสมส่วนโดดเด่นไปด้วยงานปูนปั้นฝีมือประณีต ภายในวิหารมีภาพเขียนจิตกรรมฝาผนังเล่าประวัติเมืองปายอย่างสวยงามวิจิตรบรรจง
วัดหลวง (ต.เวียงใต้) เป็นวัดหลวงแห่งใหม่ที่ย้ายมาจากวัดหลวงเก่าในเวียงเหนือ ภายในมีเจดีย์ศิลปกรรมแบบไทยใหญ่ ที่ถือเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของเมืองปาย นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูปเก่าแก่ 2 องค์ คือ พระเจ้าเพชรและพระพาราละอ่อง อายุกว่า 500 ปี เป็นสิ่งที่น่าสนใจอันโดดเด่นประจำวัดหลวง
วัดป่าขาม (ต.เวียงใต้) ภายในวัดมีพระพุทธรูปเก่าแก่ คือ“พระสิงห์ดำ” อายุ 500 กว่าปี อีกทั้งยังมีกลุ่มเจดีย์วัดป่าขามองค์สีทองเรียว มีเจดีย์ประธานตั้งเด่นท่ามกลางกลุ่มเจดีย์เล็กที่รายล้อม รวมถึงมีพระพุทธรูปแกะสลักไม้ทั้งต้นฝีมือประณีตดูงดงามมาก
วัดพระธาตุแม่เย็น (ต.แม่ฮี้) ตั้งอยู่บนภูเขาทางด้านทิศตะวันออกของเมืองปาย มีบันไดนาค 353 ขั้น ให้เดินขึ้น-ลง แต่ก็มีทางรถยนต์ขึ้นถึง ภายในวัดเป็นที่ประดิษฐาน “พระเจ้าทองทิพย์” พระพุทธรูปสมัยเชียงแสนรุ่นที่ 3 อายุกว่า 100 ปีที่มีพุทธลักษณะงดงามเป็นทองสัมฤทธิ์ทั้งองค์มีพระพักตร์เป็นเนื้อทองสุกเปล่งปลั่งตลอดเวลา นอกจากนี้ภายในบริเวณวัดยังมีองค์พระธาตุแม่เย็นสีเหลืองทองตั้งเด่น รวมถึงที่วัดพระธาตุแม่เย็นยังเป็นจุดชมทิวทัศน์เมืองปายชั้นดี บนนี้เมื่อมองลงไปจะเห็นตัวเมืองปายเป็นแอ่งกระทะตั้งอยู่ท่ามกลางขุนเขาที่แวดล้อม ซึ่งในช่วงเย็นของฤดูกาลท่องเที่ยวจะมีนักท่องเที่ยวเดินทางมาเฝ้ารอชมพระอาทิตย์ตกบนพระธาตุแม่เย็นกันเป็นจำนวนมาก
และนี่ก็เป็นรายละเอียดของเส้นทางบุญ เส้นทางการไหว้พระ 9 วัด สัมผัสวัฒนธรรมของอำเภอปาย ที่ถือเป็นเสน่ห์อันแตกต่างไปจากการเที่ยวเมืองปายทั่วๆไป ซึ่งนอกจากจะได้สัมผัสกับวิถีวัฒนธรรมท้องถิ่นของเมืองปายแล้ว ยังอิ่มบุญ อิ่มใจ กลับไปอีกด้วย
