“เห็ด” เป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง และยังเป็นสมุนไพรที่ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกายด้วย ทั้งนี้แต่เดิมนิยมเก็บเห็ดจากป่าธรรมชาติมาบริโภค แต่เมื่อพื้นที่ป่าลดลง ปริมาณเห็ดในธรรมชาติก็ลดลงตามไปด้วย ยุคของการเพาะเชื้อเห็ดจึงเริ่มขึ้น และค่อยๆ พัฒนามาจนทุกวันนี้ จนสามารถเพาะเลี้ยงเห็ดได้แทบทุกชนิดที่คนนำมาทำอาหารรับประทาน
เกษตรกรใน จ.พัทลุง ทำการเพาะเห็ดมานาน โดย “ฟาร์มเห็ดนาโหนด” เป็นเจ้าแรกๆ ที่เพาะเห็ด และแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ จนประสบความสำเร็จ แต่ก็ยังมีเกษตรกรอีกจำนวนมากที่ล้มลุกคลุกคลาน และอดทนเรียนถูกเรียนผิดมาโดยตลอด เพราะการเพาะเลี้ยงเห็ดมีปัญหาหลายประการ
ปัญหาที่ว่าคือ เกษตรกรไม่สามารถตั้งราคาเห็ดเองได้ รวมทั้งผลผลิตเห็ดสดก็เก็บไว้ได้ไม่นาน ซ้ำยังประสบปัญหาเกี่ยวกับปัจจัยการผลิต โดยเฉพาะขี้เลื่อยไม้ยางพารา ถึงแม้ว่า จ.พัทลุง จะมีโรงงานแปรรูปไม้ยางพาราจำนวนมาก แต่ขี้เลื่อยส่วนหนึ่งถูกส่งไปขายในภาคกลาง ประกอบกับเกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงเห็ดส่วนใหญ่เป็นรายย่อย ไม่มีสถานที่สำหรับเก็บขี้เลื่อย เนื่องจากโรงงานจะส่งขี้เลื่อยขายเป็นรถ 6 ล้อ หรือ 10 ล้อ รวมทั้งปัญหาตลาดดอกเห็ดสดที่ไม่ค่อยแน่นอน ปัญหาเชื้อเห็ด และสุดท้ายปัญหาการแปรรูปเห็ดที่มีการแปรรูปน้อย และยังไม่เป็นที่นิยมของผู้บริโภคมากนัก
จากสภาพปัญหาดังกล่าว เกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงเห็ดจาก 11 อำเภอของ จ.พัทลุง รวม 25 คน ได้รวมตัวกันจัดเวทีค้นหาปัญหา และร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันที่สำนักงานเกษตรจังหวัดพัทลุง เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2555 และได้มีการประชุมแบบมีส่วนร่วมกันทุก 2 เดือน จนเห็นพ้องต้องกันว่า จะต้องทำงานกันเป็นเครือข่ายในการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ วัตถุดิบ และสินค้าระหว่างกัน และได้เลือกนายนัด พรหมรัตน์ เป็นประธานเครือข่าย ซึ่งทุกคนรวมกันตั้งชื่อว่า “เครือข่ายวิสาหกิจชุมชนคนรักเห็ดพัทลุง” และได้จัดทำข้อตกลงร่วมในการทำงานร่วมกันขึ้น
ซึ่งหลังจากตั้งเป็นเครือข่ายแล้วก็ได้รับการสนับสนุนความรู้การแปรรูปเห็ด และอบรมหลักสูตร “การสร้างและพัฒนาผู้ประกอบการแปรรูปสินค้าจากเห็ด” จากศูนย์บ่มเพาะวิสาหกิจ มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง ทำให้มีองค์ความรู้ในการบริหารจัดการวิสาหกิจ และความรู้การแปรรูปเห็ดหลากหลายชนิด
จนถึงวันนี้ การรวมตัวกันของเครือข่ายเริ่มเหนียวแน่น มีผลผลิตเห็ดสดหลายชนิด เช่น เห็ดนางฟ้าภูฐาน เห็ดแครง เห็ดหูหนู เห็ดเป๋าฮื้อ เห็ดโคนญี่ปุ่น ตลอดจนเห็ดหลินจือ ที่ทางเครือข่ายเพาะเลี้ยงได้
ส่วนสินค้าแปรรูป ได้แก่ น้ำพริกเห็ดสามอย่าง เห็ดสวรรค์ เห็ดหยอง น้ำเห็ดพร้อมดื่ม และผลิตภัณฑ์ที่ได้จากภูมิปัญญา คือ เห็ดสามอย่างหมก เห็ดสามอย่างต้มเกลือ นอกจากจะขายเห็ดสด เห็ดแปรรูป และก้อนเห็ดพร้อมเปิดดอกแล้ว ยังได้รับสมัครสมาชิกเพิ่มขึ้น ซึ่งมีทั้งสมาชิกที่ผลิตเชื้อเห็ด ทำตลาดเห็ด ส่งขี้เลื่อย และส่งวัสดุเกี่ยวกับการเพาะเห็ด ทำให้มีความหลากหลายขององค์ความรู้ที่จะเชื่อมต่อเติมกันตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ
และในปี 2556 นี้ ได้ร่วมกันจัดทำแผนการประชุมสัญจรเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับสมาชิกในแต่ละพื้นที่ โดยเริ่มประชุมครั้งแรกเมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2556 ที่วิสาหกิจชุมชนควนดินสอ ต.ชุมพล อ.ศรีนครินทร์ จ.พัทลุง ส่วนในเดือนมีนาคม ประชุมวันที่ 12 มีนาคม 2556 ที่วิสาหกิจชุมชนเพาะเห็ดเขาจันทร์ ต.หนองธง อ.ป่าบอน จ.พัทลุง โดยการประชุมแต่ละครั้งจะช่วยกันแก้ปัญหาของสมาชิก มีการแลกเปลี่ยนความรู้แล้วนำไปปฏิบัติจนได้ผลแล้วนำมาเล่าต่อ ส่วนปัญหาที่แก้ไม่ได้ก็จะขอความร่วมมือไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต่อไป
เป็นเวลากว่า 1 ปีจึงจะรวมตัวกันเป็น “เครือข่ายวิสาหกิจชุมชนคนรักเห็ดพัทลุง” ได้ วันนี้ทางเครือข่ายฯ พร้อมที่จะพัฒนาการผลิตเห็ด และแปรรูปเห็ดแล้วในระดับหนึ่ง และแม้ว่าจะเป็นเพียงผู้ผลิตรายย่อยในท้องถิ่น แต่ก็คงจะต้องเตรียมการเพื่อมุ่งมั่นพัฒนาองค์ความรู้ใหม่ๆ รับมือกับการก้าวสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนในปี 2558 ที่จะถึงนี้ด้วย
