ย่ำแดนลาวใต้ “ปากเซ-ปากซอง”/จรูญ หยูทอง-แสงอุทัย

คอลัมน์ : คนคาบสมุทรมลายู
โดย : จรูญ หยูทอง-แสงอุทัย

ปราสาทวัดภู เมืองปากเซ แขวงจำปาสัก ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก มีนักท่องเที่ยวทั้งคนไทย คนลาว และชาวต่างประเทศพวกฝรั่งมังค่าเดินทางมาท่องเที่ยวชมความมหัศจรรย์พันลึก ตั้งแต่ภูมิทัศน์เนินเขาอันเป็นที่ตั้งของวัด และปราสาท หินศิลาแลง หินภูเขาไฟที่นำมาสร้าง เทคโนโลยีโบราณที่นำมาใช้ในการก่อสร้าง รวมทั้งสถาปัตยกรรม มีนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทย ชาวลาว และชาวยุโรปเดินทางมาท่องเที่ยวอยู่เป็นระยะโดยบริการของบริษัท สถานที่ท่องเที่ยวของลาวส่วนใหญ่ถูกจัดการโดยเปิดสัมปทานให้แก่เอกชน และมีคนไทยหลายคนได้สัมปทานจากลาว เช่น น้ำตกผาส้วม

ปากเซ ปากซอง แขวงจำปาสัก หรือลาวใต้วันนี้ ก็เหมือนบ้านเราเมื่อ 30-50 ปีที่แล้ว คนลาวยังนิยมทำนาดำโดยการตกกล้า และเมื่อต้นกล้าโตได้ที่ก็ถอนกล้ามาปักดำในนาที่เตรียมไว้เรียบร้อยแล้ว ขณะที่บ้านเราวันนี้นิยมทำนาหว่าน คนลาวยังใช้ควายไถนา และทำนาเอาข้าวไว้กินมากกว่าทำนาเอาข้าวไว้ขายใช้หนี้ ขณะที่คนไทยทุกวันนี้ทำนาด้วยเทคโนโลยีโดยการว่าจ้างไถ เก็บเกี่ยว ใช้สารเคมีจนมีคำกล่าวว่าชาวนาไทยปัจจุบันเป็น “ผู้จัดการนา” มากกว่าจะเป็นคนทำนาอย่างแต่ก่อน

บ้านเรือนที่อยู่อาศัยของคนลาววันนี้ ส่วนใหญ่ยังเป็นบ้านไม้ ใต้ถุนสูง บริเวณบ้านและใต้ถุนยังใช้เลี้ยงสัตว์วัว ควาย (ควย) แพะ (แบะ) เป็ด ไก่เหมือนบ้านเราเมื่อหลายปีมาแล้ว บ้านที่สร้างด้วยปูน ก่ออิฐมีน้อย ส่วนใหญ่เป็นบ้านสร้างใหม่ และเจ้าของบ้านค่อนข้างมีฐานะดี

ภาษาพูดของคนลาวคล้ายไทยอีสาน และไทยใต้ บางคำใช้เหมือนกับไทยใต้ เช่น กินอาหารเช้าเรียก (เอิ้น) ว่า “กินข้าวเช้า” ศัพท์พื้นฐานที่ได้ยินมา ได้แก่ ขนมจีน-ข้าวปุ้น, ส้มตำ-ตำบักหุ่ง, พัวพัน-ติดธุระ, พันพัว-ผู้ชายติดพันผู้หญิง, มอเตอร์ไซค์-รถจักร, จักรยาน-รถถีบ, ปั๊มเชลล์-หอยใหญ่, โรงหนัง/โรงษาภาพยนตร์-โรงรูปเงา, ค ควาย-ค ควย, ไฟแดง-ไฟอำนาจ, ไฟเหลือง-ไฟลังเล, ไฟเขียว-ไฟสันติภาพ, วิ่ง-แล่น, เวลาปล่อยตัวนักวิ่งคนลาวเอิ้น(พูด) ว่า เข้าที่-เข้าซ่อง, ระวัง-โก่งดาก, วิ่ง-แล่น, สนามบิน-เดินยนต์, สนามกีฬา-เดินกีฬา, ส้ม-หมากเกี้ยง เรียกว่า-เอิ้นว่า น้อยหน่า-บักเขียบ, นาปรัง-นาแซง, สะพาน-ขัว, ห้องเอกซเรย์-ห้องส่องสอด, ห้องผ่าตัด-ห้องปาด, ห้องไอซียู-ห้องมรสุม, ผู้หญิงสวย-ผู้หญิงงาม, ผู้ชายหล่อ-ผู้ชายเจ้าชู้, สาย-สวย, ไข้หวัดนก-ไข้หวัดสัตว์ปีก, ย ยักษ์-ย ยุ่ง, ผ้าเย็น-ผ้าอนามัย, ผ้าอนามัย-ผ้ายันต์กันโลหิต, น้ำแข็ง-น้ำก้อน, รถชนกัน-รถตำกัน เป็นต้น

สินค้าอุปโภคบริโภคในชีวิตประจำวันของคนลาวส่วนใหญ่ไปจากประเทศไทย ราคาค่อนข้างแพงกว่าในประเทศไทย รายการทีวี และวิทยุกระจายเสียงคนลาวนิยมรับสัญญาณถ่ายทอดจากประเทศไทย คนลาวรู้จักละครหลังข่าว ดารานักร้องคนดังของเมืองไทยดีเกือบทุกคน บางคนเมื่อมาได้ยินภาษาถิ่นใต้ที่พวกเราพูดกันแถวดิวตี้ฟรี เขาหันมายิ้มให้แล้วเอิ้นว่า “บ่าววี บ่าววี” แสดงว่าเขาฟังสำเนียงออกว่าเราเป็นพวกเดียวกันกับนักร้องใต้คนดังที่ชื่อ “บ่าววี”

ถนนหนทางในลาวยังไม่พัฒนาเป็นสี่ช่องทางจราจรอย่างในเมืองไทย โดยเฉพาะในเขตชนบทอย่างลาวใต้ ถนนส่วนใหญ่ยังเป็นสองช่องทางจราจร รถราที่สัญจรไปมาก็ไม่มากอย่างในเมืองไทย โดยเฉพาะรถยนต์ ส่วนใหญ่เป็นรถจักร (ยานยนต์) บรรยากาศบนถนนในเมืองลาวจึงเป็นบรรยากาศแบบบ้านนอกในเมืองไทยสมัยหลายสิบปีมาแล้ว

วันต่อมา มัคคุเทศก์นำเราไปเที่ยวน้ำตกหลี่ผีโดยไปลงเรือที่ท่าเรือยนต์ข้ามแม่น้ำโขงไปยังหมู่บ้านแล้วนั่งรถฮุนไดเรียงแถวหน้ากระดานเรียงหนึ่งประมาณสี่ห้าแถวๆ ละสามสี่คน ไปตามถนนที่ขนานไปกับทางรถไฟเก่าที่ฝรั่งเศสมาสร้างไว้ ข้ามสะพานแคบๆ ไปลงบริเวณใกล้น้ำตกแล้วเดินเท้าเข้าไปประมาณครึ่งกิโลเมตร พบน้ำตกหลี่ผีที่ส่งเสียงดังกระหึ่ม หลั่งทะลักลดหลั่นเป็นชั้นๆ ในลำน้ำที่กว้างใหญ่นับร้อยนับพันสาย คล้ายคลื่นสึนามิขนาดย่อม สวยงามมาก

บริเวณน้ำตกมีร้านจำหน่ายของที่ระลึกประเภทเสื้อผ้า เครื่องเงิน เครื่องประดับให้เลือกซื้อหามากมาพอสมควร มีข้อสังเกตว่าของที่ระลึกโดยเฉพาะเสื้อยืดตามแหล่งท่องเที่ยวจะมีความหลากหลาย และราคาถูกกว่าที่ตลาดดาวเรืองซึ่งเป็นตลาดสรรพสินค้าใหญ่ที่สุดของลาวใต้ หรือจำปาสัก

ข้อสังเกตอีกอย่างหนึ่ง คือ ค่าบริการห้องน้ำห้องส้วมในลาวจะแพงกว่ามาเลเซีย สิงคโปร์ และไทย คือ 5 บาท และ 10 บาท ขณะในมาเลเซีย สิงคโปร์และไทยอยู่ที่ประมาณ 3 บาทเท่านั้น อาจจะเนื่องจากระบบสัมปทานอย่างที่ว่านั่นแหละ

ออกจากน้ำตกหลี่ผี เราเดินทางกลับโดยยานพาหนะ และเส้นทางเดิม มุ่งหน้าไปทานมื้อเที่ยงที่ร้านอาหารบริเวณน้ำตกคอนพะเพ็ง หรือน้ำตกไนแองการาแห่งเอเชีย