ไข้เลือดออก (Dengue fever) เป็นโรคระบาดประจำถิ่นของประเทศไทย รวมถึงประเทศในแถบร้อนชื้น มียุงลายเป็นพาหะของเชื้อ Dengue virus (DENV) พบการระบาดตลอดทั้งปีโดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วงฤดูฝน และมีการระบาดหนักในทุก 2-5 ปี โดยในปี 2566 นี้เป็นปีที่ประเทศไทยส่อเค้าระบาดหนักอีกครั้ง ล่าสุดกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข รายงานสถานการณ์โรคไข้เลือดออกตั้งแต่เดือนมกราคม-มิถุนายน 2566 พบผู้ป่วยแล้วกว่า 45,000 ราย และมีผู้เสียชีวิต 41 ราย
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) โดย ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (เนคเทค) ร่วมกับกระทรวงสาธารณสุข โดยกรมควบคุมโรค วิจัยและพัฒนาแพลตฟอร์ม “ทันระบาด” เพื่อสนับสนุนการเฝ้าระวังและควบคุมการระบาดของโรคไข้เลือดออกแบบเชิงรุกสำหรับเจ้าหน้าที่สาธารณสุข อีกทั้งยังต่อยอดสู่แอปพลิเคชัน “รู้ทัน” เพื่อ เป็นเครื่องมือให้ประชาชนใช้ติดตามสถานการณ์การระบาดของโรคไข้เลือดออก รวมถึงความเสี่ยงด้านสุขภาพอื่น ๆ สนันสนุการใช้งานแอปพลิเคชันโดยบริษัท คาโอ อินดัสเตรียล (ประเทศไทย) จำกัด
ดร.นัยนา สหเวชชภัณฑ์ หัวหน้าทีมวิจัยการจำลองและระบบขับเคลื่อนด้วยข้อมูล เนคเทค สวทช. เล่าว่า เนคเทค สวทช. ได้ร่วมกับกรมควบคุมโรค เปิดตัวแพลตฟอร์ม “ทันระบาด” ตั้งแต่ปี 2559 เพื่อสนับสนุนการวางแผนป้องกันและควบคุมการระบาดของโรคไข้เลือดออกที่มีประสิทธิภาพและเท่าทันสถานการณ์มากยิ่งขึ้น ซึ่งประกอบด้วย 4 แอปพลิเคชันหลัก ได้แก่ ทันระบาดสำรวจ เพื่อช่วยรวบรวมข้อมูลการสำรวจลูกน้ำยุงลาย และรายงานความชุกชุมของลูกน้ำยุงลายให้กับพื้นที่แบบเรียลไทม์ ทันระบาดติดตาม เพื่อนำเสนอสถานการณ์ของโรคไข้เลือดออก ร่วมกับความชุกชุมของลูกน้ำยุงลาย บนแผนที่ และตาราง ตามมิติที่สนใจ ทันระบาดรายงาน เพื่อช่วยสรุปชุดข้อมูลสำคัญที่มีการใช้งานเป็นประจำออกมาในรูปแบบรายงานอย่างอัตโนมัติ และทันระบาดวิเคราะห์ เพื่อสนับสนุนการวิเคราะห์ข้อมูลในมุมมองที่สนใจ
“ทั้งนี้ เพื่อให้ประชาชนรู้เท่าทันและป้องกันตนเองจากโรคไข้เลือดออก ทีมวิจัยเนคเทค สวทช. และกรมควบคุมโรค ยังได้ร่วมกันพัฒนาต่อยอดทันระบาดสู่แอปพลิเคชัน “รู้ทัน” ให้เป็นเครื่องมือแจ้งเตือนความเสี่ยงของโรคไข้เลือดออกตามพิกัดที่ผู้ใช้งานอยู่ ณ ขณะนั้น พร้อมคำแนะนำในการป้องกันตน นอกจากนี้ผู้ใช้งานยังดูข้อมูลในรูปแบบแผนที่ตั้งแต่ระดับตำบลถึงระดับภาพรวมประเทศ เพื่อแจ้งเตือนคนรู้จักหรือวางแผนเตรียมอุปกรณ์ป้องกัน อาทิ เสื้อแขนยาว ยากันยุง ก่อนเดินทางไปยังพื้นที่เสี่ยงได้”
อย่างไรก็ดี แอปพลิเคชัน “รู้ทัน” ยังสามารถแจ้งเตือนความเสี่ยงด้านสุขภาพอื่น ๆ เช่น การระบาดของโรคโควิด-19 สถานการณ์ฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 ค่าดัชนีความร้อนที่อาจนำไปสู่โรคลมแดด รวมถึงสภาพอากาศ ให้ประชาชนทราบในแอปพลิเคชันเดียว ทั้งนี้ประชาชนสามารถดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน “รู้ทัน”เพื่อใช้งานได้ที่ Play Store และ App
