“ชุดทดสอบไวรัสเด็งกี” รู้ไว ไม่สายเกินแก้

“ชุดทดสอบไวรัสเด็งกีด้วยวิธีดีเอ็นเอแบบแถบ” เพื่อเป็นอุปกรณ์ในการทดสอบไวรัสเด็งกี อันเป็นต้นเหตุของไข้เลือดออก ช่วยลดเวลาในการตรวจสอบ ทำให้รู้ผลว่าป่วยเป็นไข้เลือดออกได้อย่างรวดเร็ว


“ชุดทดสอบไวรัสเด็งกีด้วยวิธีดีเอ็นเอแบบแถบ” เป็นหนึ่งใน 177 ผลงานประดิษฐ์ที่น่าสนใจ ที่จัดแสดงภายใน “'งานประกวดผลงานประดิษฐ์คิดค้น ประจำปีงบประมาณ 2563” โดย สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) เพราะเชื้อไวรัสเด็งกีเป็นเชื้อไวรัสต้นเหตุก่อให้เกิด “โรคไข้เลือดออก” หนึ่งในโรคระบาดหนักในช่วงฤดูฝน และโรคไข้เลือดออกก็ยังเป็นหนึ่งในโรคที่อันตรายต่อชีวิต โดยสาเหตุการเสียชีวิต ส่วนใหญ่เกิดขึ้นจากการทราบผลวินิจฉัยโรคช้า จนไม่สามารถรักษาได้ไม่ทัน การวินิจฉัยโรคได้อย่างรวดเร็วจึงเป็นอีกหนึ่งวิธีที่สำคัญในการที่จะรักษาได้อย่างทันท่วงที

ศาตราจารย์ ดร.โกสุม จันทร์ศิริ อาจารย์ประจำ ภาควิชาชีวเดมีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และทีมงาน จึงได้วิจัยและประดิษฐ์ “ชุดทดสอบไวรัสเด็งกีด้วยวิธีดีเอ็นเอแบบแถบ” เพื่อเป็นอุปกรณ์ในการทดสอบไวรัสเด็งกี อันเป็นต้นเหตุของไข้เลือดออก ที่สามารถรู้ผลการทดสอบได้ด้วยตาเปล่าโดยไม่ต้องใช้เครื่องมือที่ซับซ้อน และช่วยลดเวลาในการตรวจสอบ ทำให้รู้ผลว่าป่วยเป็นไข้เลือดออกได้อย่างรวดเร็ว ทำให้แพทย์สามารถตัดสินใจและประเมินการรักษาได้อย่างทันท่วงที


ศาตราจารย์ ดร.โกสุม กล่าวว่า โรคไข้เลือดออกในประเทศไทยนั้น มีเชื้อไวรัสเด็งกีเป็นเชื้อไวรัสต้นเหตุ อาการของโรคนั้นมีความรุนแรงแตกต่างกัน เมื่อเชื้อเข้าสู่ร่างกายจนผ่านระยะเวลาฟักตัว ประมาณ 5-8 วัน ก็จะมีอาการเหมือนไข้หวัดทั่วไป คือ มีไข้ ตัวร้อน ไอ คลื่นไส้ เวียนหัว ซึ่งอาการเปล่านี้เป็นต้นเหตุที่ทำให้เกิดการวินิจฉัยผิดพลาด เพราะส่วนใหญ่การวินิจฉัยจะอาศัยการสังเกตจากอาการป่วย ดังนั้นเมื่อพบผู้ป่วยที่มีอาการคล้ายกับไข้หวัด แพทย์จึงมักสั่งให้ตรวจเลือดเพื่อค้นหาว่าผู้ป่วยติดเชื้ออะไร การรอผลวินิจฉัยจึงทำให้ผู้ป่วยบางรายที่มีอาการป่วยหนักขึ้น จนถึงขั้นภาวะระบบไหลเวียนโลหิตล้มเหลวจนเกิดการสูญเสีย ชุดทดสอบไวรัสเด็งกีด้วยวิธีดีเอ็นเอแบบแถบ จึงเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยที่จะทำให้แพทย์นั้นสามารถวินิจฉัยโรคได้อย่างรวดเร็ว และสามารถรักษาโรคได้ทันเวลา

“สำหรับชุดทดสอบไวรัสเด็งกีด้วยวิธีดีเอ็นเอแบบแถบ มองผิวเผินจะมีลักษณะคล้ายกับอุปกรณ์ตรวจการตั้งครรภ์ที่คนปกติอย่างเราๆ คุ้นหน้าคุ้นตา ซึ่งตัวแถบตรวจจับนั้นมีการใช้ DNA เป็นตัวตรวจจับ ซึ่งมีความแม่นยำเพราะมีออกแบบให้เฉพาะเจาะจงต่อพันธุกรรมของเชื้อไวรัสเด็งกี หากพบเชื้อแล้วก็จะวิ่งไปจับแต่เชื้อไวรัสเด็งกีจึงทำให้ได้ผลวินิจฉัยที่แม่นยำมาก และขั้นตอนในการทดสอบนั้น จะนำตัวอย่างที่สกัดมากจากผู้ป่วย ผสมสารละลายเพิ่มปริมาณพันธุกรรมของไวรัส ทิ้งไว้ 30-45 นาที จากนั้นหยดลงแถบตรวจจับ และรอผล หากขึ้นสองขีดก็แสดงว่าเป็นโรคไข้เลือดออก และอุปกรณ์ยังสามารถระบุชนิดของเชื้อไวรัสเด็งกี อีกทั้งยังมีอุปกรณ์ที่เชื่อมต่อกับแอปพลิเคชันบนโทรศัพท์มือถือ โดยจะมีการสแกนจากภาพที่ได้จากแถบที่แสดงผล เพื่อบอกความเข้มข้นของปริมาณเชื้อไวรัสได้ด้วย นับอุปกรณ์ที่สามารถวินิจฉัยได้อย่างแม่นยำที่แม่นยำและใช้เวลาน้อย การที่แพทย์ได้ทราบผลอย่างรวดเร็วแล้ว ก็จะสามรถรักษาได้เร็วขึ้นพร้อมกับจ่ายยาได้ตรงตามชนิดของโรคด้วย” ศาตราจารย์ ดร.โกสุม กล่าวเสริม

ชุดทดสอบไวรัสเด็งกีด้วยวิธีดีเอ็นเอแบบแถบ จึงเป็นเครื่องมือที่จะช่วยให้การวินิจฉัยและการรักษาการระบาดของโรคไข้เลือดออกทำได้รวดเร็วยิ่งขึ้น อีกทั้งอุปกรณ์ยังมีขนาดเล็กสามารถนำไปยังพื้นที่ห่างไกลที่เกิดการระบาด ซึ่งจะช่วยให้แพทย์ตัดสินใจรักษาได้อย่างรวดเร็ว และถูกต้องกับโรคมากที่สุด เป็นการลดการสูญเสียที่เกิดจากโรคไข้เลือดออกได้อย่างมากในอนาคต