รู้จัก “หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ” หอดูดาวเฝ้าระวังวัตถุใกล้โลกและวัตถุอวกาศแห่งแรกของไทย

“หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ” ตั้งอยู่บริเวณสถานีรายงานดอยอินทนนท์ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ ติดตั้งกล้องโทรทรรศน์ชนิดสะท้อนแสง ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.7 เมตร สร้างขึ้นภายใต้ “โครงการเฝ้าระวังวัตถุใกล้โลกและวัตถุอวกาศ” ดำเนินการร่วมกันระหว่าง สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สนับสนุนกล้องโทรทรรศน์ระบบติดตามวัตถุใกล้โลกและวัตถุอวกาศ, กองทัพอากาศสนับสนุนสถานที่ก่อสร้างหอดูดาวฯ ในพื้นที่ของกองทัพอากาศดอยอินทนนท์ และกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม สนับสนุนระบบเครือข่ายอินเทอร์เนตและกิจกรรมพัฒนาบุคลากร

นอกจากนี้ “หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ” ยังดำเนินโครงการดังกล่าวร่วมกับ Minor Planet Centers ซึ่งเป็นหน่วยงานภายใต้สหพันธ์ดาราศาสตร์สากล (IAU) และได้รับการสนับสนุนจาก องค์การบริหารการบินอวกาศสหรัฐฯ (นาซา) และศูนย์เฝ้าระวังภัยอวกาศประเทศญี่ปุ่น (Japan Spaceguard Assocasiaiton)

“หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ” มีวัตถุประสงค์หลักในการเฝ้าติดตามและศึกษาวงโคจรของวัตถุใกล้โลกและวัตถุอวกาศ เก็บรวบรวมและสร้างฐานข้อมูล เพื่อนำไปศึกษาวิจัยและต่อยอดองค์ความรู้ เป็นศูนย์ข้อมูลการเตือนภัย รวมทั้งสร้างความตระหนัก ความรู้และความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับภัยคุกคามจากวัตถุใกล้โลกและวัตถุอวกาศให้กับสาธารณชน

ปัจจุบันมีการสนใจศึกษาและเฝ้าติดตามวัตถุใกล้โลกและวัตถุอวกาศเพิ่มขึ้นมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการหาตำแหน่งที่แน่นอนของวัตถุเหล่านี้ ซึ่งวัตถุใกล้โลกและวัตถุอวกาศส่วนใหญ่มีความไม่เสถียรของวงโคจรสูงเนื่องจากหลายปัจจัยทำให้การหาตำแหน่งที่แน่นอนเป็นไปได้ยาก ความแม่นยำของตำแหน่งแต่ละวัตถุต้องอาศัยผลการสังเกตการณ์จากหลายๆ ตำแหน่งบนโลก และจำเป็นต้องใช้กล้องโทรทรรศน์จำนวนมากที่กระจายอยู่ในพื้นที่ต่างๆ ทั่วโลกเฝ้าติดตามอย่างต่อเนื่องเป็นเวลานาน จึงเกิดความร่วมมือเป็นเครือข่ายขององค์กรดาราศาสตร์และอวกาศทั่วโลก เพื่อร่วมแบ่งปันข้อมูลและผลการสังเกตการณ์ร่วมกัน

การเข้าร่วมเครือข่ายเหล่านี้นอกจากเป็นการศึกษาและหาวิธีป้องกันอันตรายจากวัตถุใกล้โลกและวัตถุอวกาศแล้ว ยังเป็นโอกาสที่จะพัฒนาวงการดาราศาสตร์ในประเทศสู่ระดับนานาชาติอีกด้วย ประเทศไทยจึงเข้าร่วมเป็นเครือข่ายติดตาม ร่วมแลกเปลี่ยนข้อมูลสังเกตการณ์วัตถุใกล้โลกและวัตถุอวกาศ รวมทั้งสนับสนุนกิจกรรมด้านดาราศาสตร์ต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง โดยใช้กล้องโทรทรรศน์สะท้อนแสงขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2.4 เมตร ที่หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา บริเวณสถานีทวนสัญญานทีโอที อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ และกล้องโทรทรรศน์สะท้อนแสงขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.7 เมตร ที่หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ บริเวณสถานีรายงานดอยอินทนนท์ กองทัพอากาศ เพื่อศึกษาและเก็บข้อมูลดังกล่าว