ในธรรมชาติมีสิ่งมีชีวิตหลายชนิดที่สามารถเรืองแสงด้วยตัวเองได้ จากการทำปฏิกริยาเคมีภายในร่างกายจนเกิดเป็นแสงพริบวาบ หนึ่งในนั้นคือ "หิ่งห้อย" แมลงตัวจ้อยขวัญใจของใครหลายคน ที่ส่องแสงระยิบระยับสวยงามได้ในยามค่ำคืนไม่ต่างอะไรจากหลอดไฟที่มีชีวิต
SuperSci สัปดาห์นี้จึงจะพาทุกคนมาประดิษฐ์ "หิ่งห้อยเรืองแสง" ของเล่นง่ายๆ ด้วยอุปกรณ์บ้านๆ ส่งท้ายปี 2558 ที่องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) กำหนดให้เป็นปีแห่งแสงสากล กับ ปัทมา หนูคง นักวิชาการองค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) ที่จะเป็นผู้สาธิตวิธีการประดิษฐ์ให้ดูในทุกขั้นตอน
น.ส.ปัทมา หนูคง นักวิชาการประจำพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยา อพวช. กล่าวว่า สิ่งมีชีวิตบนโลกที่สามารถเรืองแสงในตัวเองได้มีอยู่หลายชนิด ทั้งหนอน, แมงป่อง, แมงกะพรุน แต่ที่เป็นที่รู้จักที่สุดคือ "หิ้งห้อย" (Firefly) แมลงปีกแข็งในกลุ่มด้วง ที่ในส่วนท้ายของลำตัวสามารถกระพริบแสงสีเหลืองอมส้ม ซึ่งยังมีให้พบเห็นได้มากตามพื้นที่เกษตรกรรมและพื้นที่ริมน้ำของต่างจังหวัด
ปัทมา อธิบายว่า ความสามารถในการเรืองแสงนี้เกิดจากกระบวนการภายในร่างกายของสิ่งมีชีวิต ซึ่งอาศัยเอนไซม์หรือโปรตีนที่เป็นตัวเร่งในการทำปฏิกริยาทางเคมีภายในร่างกายและปลดปล่อยพลังงานออกมาในรูปแบบแสง โดยหิ่งห้อยเป็นสัตว์ที่มีเซลล์พิเศษที่อยู่บริเวณส่วนปลายของปล้องท้องที่เกิดจากปฏิกริยาระหว่างโปรตีนลูซิเฟอรินและเอนไซม์ลูซิเฟอเรส โดยอาศัยพลังงาน ATP (Adenisine triphosphate) ภายในเซลล์และออกซิเจน
ส่วนอุปกรณ์การประดิษฐ์หิ่งห้อย ประกอบด้วย แบบวาดหิ่งห้อย (วาดเองก็ได้), สีเมจิค, กระเปาะหลอดหยดแบบพลาสติกเจาะรู 8 รู, หลอดไฟแอลอีดี, ถ่านนาฬิกาแบบแผ่น, ลวด, กาวสองหน้า และเทปใส เมื่ออุปกรณ์พร้อมแล้วก็ถึงขั้นตอนการประดิษฐ์ โดยปัทมาระบุว่า ควรระบายสีหิ่งห้อยและตัดไว้ให้เรียบร้อยก่อนเพื่อเป็นการประหยัดเวลา
ส่วนวิธีทำเริ่มจาก ขั้นแรกสอดขาของหลอดแอลอีดีลงไปในรูด้านใกล้สุดของรูเปิดหลอดหยด จากนั้นจึงใส่ขาให้หิ่งห้อยด้วยการสอดลวดลงไปให้ครบ 6 ขาแล้วดัดให้เป็นรูปร่างเหมือนขาแมลงจริง ขั้นตอนต่อมาคือการติดแบบหิ่งห้อยที่ระบายสีไว้แล้วที่ด้านบนด้วยเทปกาวสองหน้า และขั้นตอนสุดท้ายคือการนำถ่านนาฬิกามาประกบกับขาของหลอดไฟ
"ปี '58 เป็นปีสากลแห่งแสง อพวช.จึงพยายามหากิจกรรมให้เยาวชนและบุคคลทั่วไปให้เห็นความสำคัญของแสง ซึ่งหิ่งห้อยก็เป็นตัวแทนที่ดีของสัตว์ที่เรืองแสงได้ โดยการประดิษฐ์นี้ก็เป็นการประดิษฐ์ง่ายๆ แต่ทำให้เด็กรู้จักหิ่งห้อยและการเรืองแสงของมันได้ เพราะตลอดกิจกรรมเราจะมีการอธิบายหลักการเรืองแสงของหิ่งห้อยและเกร็ดความรู้เรื่องแสงให้เด็กๆ ได้ฟังไปพร้อมๆกันด้วย" นักวิชาการ อพวช.กล่าว
