ดูความหลากหลาย "สาหร่าย" และสารพัดเมนูประโยชน์เลิศพืชทะเลไทย

สาหร่ายที่กินได้ ไม่ได้มีแค่สาหร่ายในซองหรือกล่องสวยหรูในร้านสะดวกซื้อ แต่ในทะเลไทยังมีสาหร่ายอีกหลายร้อยชนิด เกือบทุกชนิดกินเป็นอาหารได้ บางชนิดนิยมบริโภคกันมากในบางท้องถิ่น และบางชนิดก็ได้รับการผลักดันจากนักวิจัยให้เป็นสาหร่ายเศรษฐกิจ หรือแปรรูปเป็นอาหารอร่อยหลากหลายเมนู

มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต นำผลงานการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของสาหร่ายริมชายฝั่งทะเลภาคใต้ของไทย รวม 12 จังหวัด มาร่วมจัดแสดงในงานการนำเสนอผลงานวิจัยแห่งชาติ 2552 (Thailand Research Expo 2009) ที่จัดโดยสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ระหว่างวันที่ 26-30 ส.ค. 52 ณ ศูนย์ประชุมบางกอกคอนเวนชันเซ็นเตอร์ เซ็นทรัลเวิลด์ ราชประสงค์ พร้อมกับนำเสนอผลงานวิจัยการเพาะเลี้ยงและแปรรูปสาหร่ายขนนก สร้างรายได้ให้กับชุมชนในท้องถิ่น

งานวิจัยดังกล่าวเริ่มศึกษาเมื่อปี 2550 โดย รศ.ดร.มัณฑนา นวลเจริญ และคณะนักวิจัย สาขาชีววิทยาประยุกต์ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต โดยได้รับความร่วมมือจากอีกหลายสถาบันการศึกษาในจังหวัดภาคใต้ ซึ่งสามารถเก็บตัวอย่างและจำแนกของสาหร่ายทะเลบริเวณชายฝั่งได้ทั้งหมด 4 ดิวิชัน รวม 303 สปีชีส์

นายประทีป นวลเจริญ นักวิจัยในโครงการดังกล่าว ให้ข้อมูลกับทีมข่าววิทยาศาสตร์ ASTV-ผู้จัดการออนไลน์ว่า เมื่อได้ข้อมูลความหลากหลายทางชีวภาพของสาหร่ายทะเลไทยแล้ว ทีมวิจัยได้คัดเลือกสาหร่ายที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ เพื่อที่จะส่งเสริมให้ชุมชนนำไปเพาะเลี้ยงเป็นอาชีพและสร้างรายได้อีกทางหนึ่ง โดยเลือกส่งเสริมสาหร่ายขนนก เนื่องจากเป็นสาหร่ายชนิดที่บริโภคกันเป็นปกติในท้องถิ่นอยู่แล้ว และส่วนใหญ่เก็บจากในธรรมชาติ ซึ่งพบมากในจังหวัดกระบี่ ตรัง และสตูล

ทว่าสาหร่ายขนนกจะมีมากในฤดูร้อนและขาดแคลนในฤดูฝน ทั้งยังไม่สามารถขนส่งระยะไกลได้เพราะเสียสภาพได้ง่าย จึงส่งเสริมให้ชาวบ้านเพาะเลี้ยงสาหร่ายขนนกในบ่อปูนซีเมนต์ โดยนำพันธุ์มาจากธรรมชาติ ทำให้มีสาหร่ายขนนกเก็บเกี่ยวสำหรับจำหน่ายได้ตลอดทั้งปี ซึ่งมีราคาขายในท้องตลาดกิโลกรัมละประมาณ 70 บาท

ทั้งนี้ สาหร่ายขนนกสามารถบริโภคได้ทั้งแบบสดคล้ายผัก ประกอบอาหาร หรือแปรรูป เช่น แกงจืดสาหร่าย ยำสาหร่าย ไอศกรีมสาหร่าย คุกกี้สาหร่าย และน้ำสาหร่าย เป็นต้น ซึ่งจากการวิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาพบว่าสาหร่ายขนนกและสาหร่ายทะเลอื่นๆ อุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุต่างๆ เช่น ไอโอดีน แมกนีเซียม แคลเซียม โปแทสเซียม เหล็ก มีกรดอะมิโนจำเป็นหลายชนิดที่พืชบกไม่มี มีสารต้านอนุมูลอิสระ มีเส้นใยสูง ไขมันต่ำ และไม่มีคอเลสเตอรอล จึงบริโภคได้ทุกเพศทุกวัย หรือแม้แต่ผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน โรคหัวใจ ความดันโลหิต ทั้งยังมีการนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์สปาด้วย

ทางด้านนางสุวรรณา วรสิงห์ นักวิชาการประมง สถานีเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำชายฝั่งจังหวัดตราด กรมประมง ได้ศึกษาวิจัยการเพาะเลี้ยงและการแปรรูปสาหร่ายทะเลเช่นกัน โดยเริ่มศึกษาสาหร่ายผักกาดทะเลเป็นชนิดแรก และได้ถ่ายทอดสู่ชุมชนนำร่องใน จ.ตราด ซึ่งวิธีการเพาะเลี้ยงคล้ายกับการเพาะเลี้ยงสาหร่ายขนนก หรืออาจเพาะเลี้ยงร่วมกับการเลี้ยงสัตว์น้ำก็ได้ และมีราคาขายประมาณกิโลกรัมละ 70 บาท

นักวิชาการประมงยังได้นำเสนอสาหร่ายผักกาดทะเลชุบแป้งทอด ซึ่งหอม กรอบ อร่อยไม่แพ้ขนมขบเคี้ยวในท้องตลาด หรืออาจนำไปปรุงอาหารรูปแบบต่างๆ เช่น ไข่เจียวสาหร่าย ส้มตำสาหร่ายทอดกรอบ สลัดสาหร่าย ขนมดอกจอกสาหร่าย และน้ำสาหร่าย

"สาหร่ายมีคุณค่าทางอาหารสูง มีเส้นใยสูง เป็นแหล่งแคลเซียม และไอโอดีน สามารถป้องกันโรคได้หลายชนิด เช่น โรคคอพอก มะเร็งลำไส้ แต่คนไทยเรายังบริโภคสาหร่ายกันน้อยมากเมื่อเทียบกับต่างชาติ จึงอยากส่งเสริมให้มีการบริโภคสาหร่ายในประเทศกันมากขึ้น และอาจใช้แทนผักสำหรับเด็กที่ไม่ชอบกินผักก็ได้ และสาหร่ายทะเลของไทยยังมีราคาถูกกว่าสาหร่ายนำเข้าจากต่างประเทศ แต่คุณประโยชน์ไม่แตกต่างกัน" นางสุวรรณากล่าว

นอกจากสาหร่ายขนนกและสาหร่ายผักกาดทะเลแล้ว ยังมีสาหร่ายทะเลอีกหลากหลายชนิดที่สามารถนำมาบริโภคและมีคุณประโยชน์ไม่แตกต่างกัน เช่น สาหร่ายพวงองุ่น สาหร่ายกลวง สาหร่ายเขากวาง สาหร่ายไส้ไก่ และสาหร่ายผมนาง รู้จักประโยชน์อันมากมายของสาหร่ายทะเลกันแล้ว อย่ารอช้า รีบไปหาสาหร่ายทะเลของไทยมาบริโภคกันเถอะ