ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 20 อเมริกามีนักฟิสิกส์ที่มีชื่อเสียงโด่งดังหลายคน เช่น J. W.Gibbs, J. Henry, R. Millikan และ A. Michelson ซึ่งแต่ละคนเหล่านี้มีชีวิตและประวัติที่งดงาม แต่ก็มีนักฟิสิกส์อีกท่านหนึ่งที่ดัง เพราะเป็นคนที่ทำให้สหรัฐอเมริกามีระเบิดปรมาณูใช้ในการพิชิตสงครามโลก ครั้งที่ 2 และชีวิตได้ตกต่ำอย่างน่าเศร้า เพราะถูกกล่าวหาว่าทรยศต่อชาติบ้านเมือง
Robert Oppenheimer เกิดเมื่อวันที่ 22 เมษายน พ.ศ. 2447 ที่ New York ในครอบครัวที่มีฐานะดี Julius ผู้เป็นพ่อเป็นชาวเยอรมันที่ได้อพยพจากเยอรมนีมาอเมริกา เพื่อทำธุรกิจเสื้อผ้า ในวัยเด็ก Oppenheimer เป็นเด็กขี้อาย จึงมักถูกเพื่อนรังแก ทำให้ชอบปลีกตัวอ่านหนังสือวิทยาศาสตร์โดยลำพัง
เมื่ออายุ 21 ปี ได้สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีจากมหาวิทยาลัย Harvard โดยมี Percy Bridgman (รางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ ปี 2498) เป็นครูสอน และอีกสองปีต่อมาก็สำเร็จดุษฎีบัณฑิตจากมหาวิทยาลัย Gottingen ในเยอรมนี โดยมี Max Born (รางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ปี 2497) เป็นอาจารย์ที่ปรึกษาในการทำวิทยานิพนธ์
จากนั้นอีก 2 ปี ก็ได้เป็นศาสตราจารย์ฟิสิกส์สังกัดมหาวิทยาลัย California ที่ Berkeley และที่ California Institute of Technology แห่งละ 6 เดือน ตลอดชีวิตการศึกษา และทำงาน Oppenheimer ได้ทำงานร่วมกับนักฟิสิกส์ผู้มีชื่อเสียงหลายท่าน คือ นอกจาก Bridgman และ M. Born แล้ว เขายังได้เคยวิจัยร่วมกับ P. Ehrenfest, H. Kramers, W. Pauli และ R. Millikan ด้วย
แต่เมื่อ Oppenheimer สมัครไปเรียน Ph.D. ที่ Cambridge กับ E. Ruherford เขาถูกปฏิเสธ จึงตัดสินใจวิจัยด้านฟิสิกส์ทฤษฎีแทน โดยเน้นการใช้กลศาสตร์ควอนตัม ศึกษาธรรมชาติของนิวเคลียสในอะตอม
เมื่อเกิดสงครามโลก ครั้งที่ 2 โดยเฉพาะในช่วงปี 2486 - 2488 Oppenheimer ได้ลาออกจากมหาวิทยาลัยมาเป็นผู้อำนวยการห้องปฏิบัติการสร้างระเบิดปรมาณูเพื่อยุติสงคราม ในโครงการ Manhattan ที่ Los Alamos ใน New Mexico และเมื่อสงครามสงบ ในปี 2490 เขาได้งานใหม่เป็นอธิการบดีของ Institute for Advanced Study ที่ Princeton ซึ่งมี A. Einstein เป็นพนักงานประจำและเป็นที่ปรึกษาของสำนักงานพลังงานปรมาณูแห่งชาติ (Atomic Energy Commission AEC)
แต่เมื่อถึงเดือนเมษายน พ.ศ. 2497 Oppenheimer ก็ถูกสั่งให้ออกจากงานด้วยข้อกล่าวหาจาก AEC ว่า Oppenheimer เป็นภัยต่อความมั่นคงของชาติ และต่อมาคณะกรรมการซึ่งประกอบด้วยสมาชิก 6 ท่าน ได้ลงมติ 5:1 เมื่อวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2497 ว่า Oppenheimer เป็นบุคคลอันตรายต่อความมั่นคงของชาติ เพราะคบหาสมาคมกับคอมมิวนิสต์ และมีพฤติกรรมที่ชวนสงสัยหลายเรื่อง นั่นคือ คำตัดสินที่อเมริกาให้แก่บุคคลผู้ทำให้อเมริกามีอาวุธปรมาณู และใช้อาวุธนี้พิชิตสงครามโลกครั้งที่ 2
ในด้านความสามารถ Oppenheimer หรือ Oppie เป็นบุคคลผู้บุกเบิกการนำวิชากลศาสตร์ควอนตัมจากเยอรมนีมาสอนในอเมริกา การเรียนกับ Born ทำให้เขาพบวิธีประมาณแบบ Born - Oppenheimer ที่ใช้ในการศึกษาโครงสร้างของโมเลกุล เมื่อกลับมาเป็นอาจารย์ที่ California Institute of Technology
Oppenheimer มีลูกศิษย์มากมายที่ชื่นชมเขา ลูกศิษย์หลายคนชอบเลียนแบบวิธีสอนหนังสือของเขา Oppenheimer ไม่ชอบเรื่องรายละเอียด แต่ชอบเน้นความคิดหลัก ดังนั้น เขาจึงมีปัญหาให้นิสิตทำวิทยานิพนธ์มากมาย และมักให้ความช่วยเหลือด้านการเงินแก่ศิษย์ที่ยากจน
เวลาอยู่บ้าน Oppenheimer ไม่อ่านหนังสือพิมพ์ ไม่ฟังวิทยุ ไม่ใช้โทรศัพท์ แต่ชอบขับรถเร็ว และชอบดู concert เมื่ออายุ 37 ปี ก็ได้รับเลือกเป็นสมาชิกของ National Academy of Sciences ที่มีเกียรติเทียบเท่า Royal Society ของอังกฤษ และก่อนนั้น 1 ปี เขาได้แต่งงานและมีลูก 2 คน เป็นชาย 1 คน และหญิง 1 คน นอกจากนั้นก็ได้รับเลือกเป็นสมาชิกต่างชาติของ Royal Society (F.R.S.) ด้วย (อ่านต่ออังคารหน้า)
สุทัศน์ ยกส้าน เมธีวิจัยอาวุโส สกว.
