เอนหลังฟังเรื่องดาวจากปาก "ราชบัณฑิต" ที่ท้องฟ้าจำลอง

อาคารสีขาวชั้นเดียวที่ตรงกลางมีโดมลูกโลกสีน้ำเงินครอบอยู่คงคุ้นตาใครหลายๆ คนที่รู้จัก "ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ" มาแต่อ้อนแต่ออก จวบจนวันนี้ก็กว่าสี่สิบปีเข้าไปแล้วที่เปิดให้บริการเรื่อยมา แต่ก็มีน้อยคนนักที่จะรู้ว่าในบางวันที่พวกเขากำลังเอนหลังฟังเรื่องราวของดวงดาวอย่างเพลิดเพลิน เสียงบรรยายจากผู้สูงอายุหลังโพเดียม หาใช่ใครที่ไหน แต่เป็นผู้อาวุโสแห่งวงการดาราศาสตร์ เกียรติยศถึงขั้น "ราชบัณฑิต"

อาจารย์นิพนธ์ ทรายเพชร ราชบัณฑิตสาขาดาราศาสตร์ ราชบัณฑิตยสถาน คนที่เราเอ่ยถึง ยิ้มรับตรงๆ ว่า บรรยายอยู่ที่ท้องฟ้าจำลองมานานแล้ว แต่ก็ไม่เคยแนะนำตัวให้ผู้ฟังทราบเลย เพราะไม่ได้มีกฎระเบียบอะไรบอกไว้ แต่ด้วยเวลาอันจำกัด จึงเลือกที่จะใช้เวลาที่มีค่านั้น เติมเต็มความรู้แก่ผู้ฟังจะดีกว่า

สำหรับที่ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ แล้ว อาจารย์นิพนธ์วันนี้ในวัย 72 ปี มีกำหนดบรรยายทุกๆ วันอังคารรอบ 10.00 น. ซึ่งเป็นภาคภาษาอังกฤษสำหรับโรงเรียนนานาชาติที่จองคิวไว้ล่วงหน้า และทุกๆ วันพฤหัสบดีจะบรรยายเป็นภาคภาษาไทย 2 รอบคือ เวลา 11.00 น. และเวลา 14.30 น. นานรอบละ 1 ชั่วโมงเท่ากัน

"มีก็แต่ขาประจำเท่านั้นที่ติดตามฟังบ่อยๆ จนจำน้ำเสียงได้ และทราบว่ามีราชบัณฑิตมาบรรยายให้ฟัง" ผู้อาวุโสแห่งวงการดาราศาสตร์บอกเล่า ซึ่งหลังจากที่เขาเกษียณอายุเมื่อ 12 ปีที่แล้ว อาจารย์ก็มีโอกาสไปบรรยายตามที่ต่างๆ มากขึ้น ส่วนเยาวชนรุ่นหลังๆ นั้นอาจไม่รู้เลยก็ได้ว่าเขาเป็นใคร

เรียกได้ว่าเป็นกิจกรรมที่อาจารย์นิพนธ์รัก และทำมาตั้งแต่ปี 2513 จนได้ตำแหน่งสุดท้ายก่อนเกษียณอายุในฐานะผู้อำนวยการท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ

ส่วนผู้บรรยายคนอื่นๆ ที่ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ ก็ถือว่าเป็นผู้มีความรู้ดาราศาสตร์จัดเจนเช่นกัน แต่ละคนมีประสบการณ์ในห้องฉายดาวมาไม่น้อยกว่า 20 ปีด้วยทักษะและลีลาการบรรยายชนิดหาตัวจับยาก แถมฝึกปรือคนรุ่นใหม่ๆ มาทดแทนได้ยากไม่แพ้กัน

เสียงที่เราจะได้ยินบ่อยคือ อาจารย์สิทธิชัย จันทรศิลปิน อาจารย์กระจ่าง ธรรมวีระพงษ์ และอาจารย์สุพจน์ นิธินันท์ 3 นักวิชาการประจำท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ ที่สลับสับเปลี่ยนกันเข้าประจำที่บรรยาย ส่วนที่เป็นนักบรรยายขาจรก็ยังมีอีกหลายคน อาจารย์สมไชย ปัญจวัฒน์ ผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการ ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ ก็เป็นหนึ่งในนั้น

อย่างไรก็ตาม อาจารย์นิพนธ์เผยว่า แม้การบรรยายที่ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ ผู้ฟังอาจไม่รู้จักผู้บรรยายเลย แต่หากเป็นการบรรยายที่ท้องฟ้าจำลองน้องใหม่ที่รังสิตแล้ว จะมีผู้เกริ่นนำให้ผู้ฟังทราบก่อนว่าใครเป็นผู้บรรยาย ซึ่งเขาจะบรรยายภาคภาษาไทยทุกวันพุธรอบ 10.00 น.และ 11.00 น. อีกวันคือทุกวันเสาร์รอบ 10.00 น.และรอบ 13.00 น.

แต่ไม่ว่าจะเป็นการบรรยายที่ใด สมาชิกราชบัณฑิตสำนักวิทยาศาสตร์ตั้งแต่ปี 2543 รายนี้ก็เผยว่า ท้องฟ้าจำลองยังคงเป็นที่สนใจของผู้มาฟังการบรรยายอยู่เสมอๆ และแม้จะมองไม่เห็นผู้ฟังเพราะแสงไฟที่จำกัด แต่เมื่อส่งคำถามเป็นระยะๆ ก็ยังได้ยินเสียงตอบกลับจากแถวหน้าๆ ให้ชื่นใจทุกครั้ง

และไม่ว่าเวลาผ่านจะไปนานเท่าไร เขาย้ำว่าท้องฟ้าจำลองยังเป็นสิ่งที่ไม่มีล้าสมัยเลย และยังเป็นสิ่งที่จำเป็นสำหรับการเรียนรู้ของเด็กๆ โดยเป็นการให้ความรู้เบื้องต้นเรื่องดวงดาวและท้องฟ้าที่ยืดหยุ่นมากกว่าการตั้งกล้องดูดาวในสถานที่จริง ซึ่งหลายปัจจัยเช่น ฟ้าไม่เปิดหรือฝนตกก็ทำให้พลาดชมอย่างน่าเสียดาย

อีกทั้งเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าขึ้นก็ทำให้ท้องฟ้าจำลองมีความน่าสนใจมากขึ้นเรื่อยๆ มีการฉายภาพวีดิโอสอดแทรกความรู้ศิลปวัฒนธรรมตลอดจนสถานที่ท่องเที่ยวในต่างภูมิภาค ตลอดจนการค้นพบใหม่ๆ ที่นำมาเสนอผ่านท้องฟ้าจำลองได้หลากหลายมากขึ้น เช่น ปรากฏการณ์ดาวระเบิด ซึ่งหากเป็นการชี้ปรากฏการณ์ให้เห็นบนท้องฟ้าจริงแล้ว เห็นจะทำได้ยาก

"ไปที่นี่ไม่เป็นพิษเป็นภัย มีสิ่งดีๆ กลับมา ผู้ปกครองพาเด็กๆ เขาไปได้ก็จะเป็นการพาเขาไปสู่สิ่งที่ถูกต้อง อนาคตก็ไม่ต้องเป็นห่วง ตรงตามวัตถุประสงค์แรกตั้งท้องฟ้าจำลองเพื่อให้เป็นแหล่งที่ดีสำหรับเยาวชนไม่ไปมั่วสุมในที่ไม่ดี" อาจารย์นิพนธ์เชื้อเชิญให้ลองไปรับความรู้จากท้องฟ้าจำลองทั้งสองแห่งที่เขาร่วมบรรยาย...

สำหรับใครที่มีเวลามากหน่อยก็น่าจะลองไปเติมความรู้กันที่ท้องฟ้าจำลองรังสิต ส่วนใครมีเวลาน้อย ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ ก็ยังเป็นแหล่งความรู้ที่ดีไม่มีล้าสมัยเลย แถมใครจะรู้ว่าผู้บรรยายเรื่องราวของดวงดาวรอบต่อไปที่ฟัง เราอาจได้ยินเสียงแนะนำตัวและการบรรยายจากราชบัณฑิตดาราศาสตร์ท่านนี้ก็เป็นได้.

*หมายเหตุ

ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ

- ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ เปิดการแสดงในห้องฉายดาวทุกวันอังคารถึงวันศุกร์ รอบนักเรียนเวลา 10.00 น. และ 13.30 น. รอบประชาชน 11.00 น. และ 14.30 น. วันเสาร์และวันอาทิตย์มีการแสดง 4 รอบ เวลา 10.00 น. 11.00 น. 13.30 น. และ 14.30 น. อัตราค่าเข้าชม เด็ก 10 บาท ผู้ใหญ่ 20 บาท พระภิกษุและสามเณรชมฟรี หมู่คณะนักเรียนที่มาพร้อมครู 1 คนชมฟรี

- การบรรยายภาษาอังกฤษแสดงเฉพาะวันอังคารรอบ 10.00 น. ต้องจองล่วงหน้าเป็นหมู่คณะ โดยเพิ่มค่าวิทยากรบรรยาย 300 บาทต่อคณะ

- ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพฯ เปิดให้บริการทุกวันอังคารถึงวันอาทิตย์ เวลา 08.30-16.30 น. ปิดวันจันทร์และวันนักขัตฤกษ์ จองรอบสอบถามฝ่ายการตลาดและประชาสัมพันธ์ โทร 0-2392-1773 , 0-2391-0544 โทรสาร 0-2392-0508 หรือดูรายละเอียดเพิ่มเติมที่ www.bangkokplanetarium.com

ท้องฟ้าจำลองรังสิต

- ท้องฟ้าจำลองรังสิตเปิดการแสดงท้องฟ้าจำลองผ่านการฉายภาพยนตร์สารคดีสำรวจอวกาศ 3 มิติ "อินฟินอิตีเอ็กซเพรส" ทุกวันอังคารถึงวันอาทิตย์วันละ 6 รอบๆ ละ 1 ชั่วโมง รอบแรกเวลา 09.00 น.และรอบสุดท้ายเวลา 15.00 น. ยกเว้นวันเสาร์และวันอาทิตย์จะมีรอบเสริม 16.00 น.อีกหนึ่งรอบ อัตราค่าเข้าชม 30 บาททุกที่นั่ง

- การบรรยายการฉายดาวที่ท้องฟ้าจำลองรังสิตจะเปิดการแสดงทุกวันอังคาร วันพุธ วันศุกร์ และวันเสาร์รอบ 10 โมง ความยาวรอบละ 1 ชั่วโมง โดยอาจารย์นิพนธ์ ทรายเพชร จะบรรยายรอบพิเศษเวลา 11.00 น.ทุกวันพุธและรอบพิเศษเวลา 13.00 น. ทุกวันเสาร์ด้วย โดยมีอัตราค่าเข้าชม 30 บาททุกที่นั่ง

- ท้องฟ้าจำลองรังสิตเปิดให้บริการวันอังคารถึงวันอาทิตย์ เวลา 09.00-16.00 น. เว้นวันจันทร์และวันนักขัตฤกษ์ สอบถามรายละเอียดอื่นๆ ได้ที่โทร 0-2577-5455-9 หรือที่ www.rscience.net