ไขข้อข้องใจ...ฟ้าทะลายโจร

รศ.ดร.นพ.ประวิทย์ อัครเสรีนนท์
สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์

ฟ้าทะลายโจรมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าAndrographispaniculata (Burm.f.) Neesวงศ์ ACANTACEAE และมีชื่อท้องถิ่นหลายชื่อเช่นฟ้าทะลาย หญ้าพันงูเป็นสมุนไพรที่มีรสขมจัดอยู่ในกลุ่มยารสเย็นทางการแพทย์แผนไทยใช้บรรเทาอาการไข้หวัดและเจ็บคอ

จากการศึกษาวิจัยยังไม่พบหลักฐานที่สนับสนุนการใช้ฟ้าทะลายโจรเป็นยาเดี่ยวในการรักษาโรคจากการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือซาร์ส รวมทั้งใช้ในการเพิ่มภูมิคุ้มกันของร่างกายดังนั้นจึงควรรับประทานฟ้าทะลายโจรเมื่อเริ่มมีอาการไข้ไอเจ็บคอหากรับประทานติดต่อกัน 3 วันแล้วอาการไม่ดีขึ้นหรือมีอาการรุนแรงมากขึ้นระหว่างใช้ยาควรหยุดใช้ทันทีและพบแพทย์แผนตะวันตกทั้งนี้ไม่ควรรับประทานฟ้าทะลายโจรเพื่อเพิ่มภูมิคุ้มกันของร่างกายหรือใช้ในการป้องกันอาการไข้หวัด เนื่องจากฟ้าทะลายโจรจัดอยู่ในกลุ่มยารสเย็นการรับประทานติดต่อกันเป็นเวลานาน (ไม่ควรเกิน 7 วัน)จะทำให้ลดธาตุไฟในร่างกายแล้วอาจทำให้เกิดอาการท้องอืด แขนขาชาหรืออ่อนแรงได้

ฟ้าทะลายโจรรักษาไวรัสอู่ฮั่น (ไวรัสโคโรนา2019) ได้หรือไม่
ไวรัสอู่ฮั่น (Corona Virus 2019) เป็นไวรัสในกลุ่มเดียวกับไวรัสที่ก่อให้เกิดโรคไข้หวัด (common cold)และโรคซาร์ส (SARS) ซึ่งการศึกษาวิจัยในคนพบว่า ฟ้าทะลายโจรสามารถบรรเทาอาการไอ เจ็บคอในโรคติดเชื้อเฉียบพลันของระบบหายใจ รวมทั้งบรรเทาความรุนแรงของโรคได้นอกจากนี้ฟ้าทะลายโจรผสมโสมไซบีเรียสามารถป้องกันโรคไข้หวัดได้ร้อยละ 33

สำหรับฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัสพบว่าฟ้าทะลายโจรสามารถต้านเชื้อไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ เอ (Avianinfluenza A) (H9N2และH5N1) ในหลอดทดลองและต้านเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ เอ(Influenza A virus)ในสัตว์ทดลอง โดยมีสารสำคัญที่อยู่ในฟ้าทะลายโจรคือ Andrographolidesแต่ยังไม่พบผลวิจัยที่เกี่ยวข้องกับไวรัสโคโรนา

จากข้อมูลข้างต้นไม่พบหลักฐานสนับสนุนการใช้ฟ้าทะลายโจรในการรักษาการติดเชื้อในกลุ่มไวรัสโคโรนาหรือโรคซาร์สพบเพียงฤทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับอาการไข้ไอเจ็บคอชนิดไม่รุนแรงดังนั้นสามารถใช้ฟ้าทะลายโจรในการบรรเทาอาการไอเจ็บคอในผู้ที่เพิ่งเริ่มมีอาการ หากใช้ต่อเนื่อง 3 วันอาการไม่ดีขึ้นหรือแย่ลงระหว่างรับประทานยา ควรหยุดยาทันทีและพบแพทย์แผนตะวันตก

สรรพคุณของฟ้าทะลายโจรตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย
ใบและทั้งต้นบนดิน รสขม แก้ท้องเสียแก้บิดแก้ไข้หวัด แก้เจ็บคอช่วยให้เจริญอาหาร

สำหรับบรรเทาอาการหวัดและเจ็บคอ มีวิธีใช้ ดังนี้

วิธีที่ 1 รับประทานใบฟ้าทะลายโจรสด 2-3 ใบ ก่อนอาหารเช้ากลางวันเย็น

วิธีที่ 2 นำฟ้าทะลายโจร 2-3 ยอดล้างน้ำให้สะอาดแล้วนำมาต้มกับน้ำ 1 แก้ว (250มิลลิลิตร) จนเดือดกรองเอาแต่น้ำดื่ม ดื่มครั้งละ 1 แก้วกาแฟ (125 มิลลิลิตร) ก่อนอาหารเช้ากลางวันเย็น

วิธีที่ 3 รับประทานยาแคปซูลฟ้าทะลายโจรครั้งละ 3-6 แคปซูล (ผงยา 500 มิลลิกรัม/แคปซูล) วันละ 4 ครั้งก่อนอาหารและก่อนนอน

ข้อควรระวัง

- ไม่ควรใช้ในคนที่ท้องผูก

- ไม่ควรใช้ฟ้าทะลายโจรติดต่อกันเกิน 7 วันหากใช้ติดต่อกัน 3 วันแล้วอาการไม่ดีขึ้นหรือมีอาการรุนแรงมากขึ้นระหว่างใช้ยาควรหยุดใช้ทันทีและพบแพทย์แผนตะวันตก

- การรับประทานติดต่อกันนาน อาจทำให้เกิดอาการท้องอืดแขนขามีอาการชาหรืออ่อนแรงได้

- ควรระวังการใช้ร่วมกับยากันเลือดเป็นลิ่มยาต้านการจับตัวของเกล็ดเลือดและยาลดความดันโลหิตสูง

- ผู้ที่รับประทานยาเป็นประจำหรือมีโรคประจำตัวควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน

ข้อห้ามใช้
- ในผู้ที่แพ้ฟ้าทะลายโจร

- ในหญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตรเนื่องจากอาจทำให้เกิดความผิดปกติในทารก
********

กิจกรรมดี ๆ ที่ศิริราช
#เชิญร่วมงานอายุรแพทย์ศิริราชพบประชาชน 2563“กินให้ดี มีเคล็ดลับ กับอายุรศาสตร์” ในวันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2563 เวลา 08.30 - 15.00 น. ณ โถงอาคาร ๑๐๐ ปี สมเด็จพระศรีนครินทร์ สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ ภาควิชาอายุรศาสตร์ โทร. 0 2419 7767 - 9 ต่อ 109 (ยุพยงค์ คงสอน)