เปิดทริก “พะเยา” หนีแชมป์จังหวัดดื่มเหล้ามากสุดสำเร็จ

เปิดทริก “พะเยา” หนีแชมป์จังหวัดดื่มมากสุดสำเร็จ สสส.-
สคล. หนุนการทำงานศูนย์ปฏิบัติการแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ มุ่งเป้าหมายคนพะเยา ลด ละ เลิก สุรา มีสุขภาวะดี ประกาศใช้ 5 ยุทธศาสตร์แก้ปัญหาเร่งด่วน งานศพปลอดเหล้า 84% แหล่งท่องเที่ยว “กว๊านพะเยา” ลดขาย ดื่ม สุราได้ 90% เน้นมาตรการชุมชน สร้างการมีส่วนร่วมป้องกัน - ปราบปราม

วันนี้ (13 ก.ค.) นายประจญ ปรัชญ์สกุล รองผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยา เป็นประธานเปิดกิจกรรม “วันงดสุราแห่งชาติ จังหวัดพะเยาประจำปี 2560” กล่าวว่า จากรายงานสถานการณ์การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์รายจังหวัด ปี 2554 ระบุว่า จ.พะเยา มีประชากรดื่มสุรามากที่สุดเป็นอันดับ 1 ของประเทศ ทำให้เกิดกระแสความตื่นตัว มีการขับเคลื่อนกิจกรรมลดการดื่มสุราในพื้นที่ โดยตั้งศูนย์ปฏิบัติการแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จังหวัดพะเยาขึ้นในปี 2557 และกำหนดเป็นนโยบายเร่งด่วน มีเป้าหมายหลัก คือ พะเยาไม่เป็นจังหวัดที่มีผู้ดื่มแอลกอฮอล์เป็นอันดับ 1 โดยกำหนดยุทธศาสตร์การควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 5 ยุทธศาสตร์ ได้แก่ 1. สร้างคณะทำงานและเครือข่ายทุกระดับ เชื่อมต่อคณะกรรมการเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จังหวัด 2. สร้างทีมวิทยากรกระบวนการแก้ไขปัญหา 3. พัฒนาทีมสื่อมวลชน นักจัดรายการวิทยุเชิงสร้างสรรค์สังคม 4. ควบคุมการผลิตจำหน่ายสุราชุมชน สุราเถื่อน จัดโซนนิ่ง มีมาตรการภาษี และกำหนดพื้นที่ปลอดเหล้ามากขึ้น และ 5. พัฒนาชุมชนให้เกิดเครือข่ายเข้มแข็งลดปัจจัยเสี่ยง แลกเปลี่ยนและคัดเลือกคนต้นแบบ หมู่บ้านต้นแบบ และส่งเสริมการศึกษาวิจัยในพื้นที่

ด้าน ดร.นพ.บัณฑิต ศรไพศาล รองผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวภายหลังร่วมกิจกรรม “วันงดสุราแห่งชาติ จังหวัดพะเยาประจำปี 2560” ว่า สสส. มีหน้าที่ “บริหารเงินกองทุน” ที่ได้จากภาษีสรรพสามิตสินค้าบุหรี่และสุรา นำมา “สนับสนุน” ให้ภาคีทุกภาคส่วนของประเทศไทย “ดำเนินงานสร้างเสริมสุขภาพ” อย่างเป็นระบบ เพื่อให้ประชาชนมีสุขภาพที่ดี การแก้ไขปัญหาที่เกิดจากการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นพันธกิจหลักประการหนึ่งของ สสส. เนื่องด้วยเงินกองทุนที่ สสส. นำมาทำงานมาจากภาษีสินค้าสุราโดยตรง อีกทั้งการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ก่อให้เกิดผลกระทบเชิงลบมากมาย ต่อทั้งตัวผู้ดื่มเอง ต่อคนในครอบครัว และ ต่อสังคมโดยรวม เช่น การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ก่อให้เกิดโรคมากกว่า 200 โรค อาทิเช่น โรคตับแข็ง โรคมะเร็งตับ มะเร็งหลอดอาหาร มะเร็งกระเพาะอาหาร มะเร็งลำไส้ โรคพิษสุราเรื้อรัง โรคจิตจากการดื่มสุรา เป็นต้น ครอบครัวที่มีพ่อหรือแม่ดื่มสุรามีโอกาสเกิดความรุนแรงในครอบครัวมากกว่าครอบครัวที่ไม่มีพ่อหรือแม่ดื่มสุราถึงสี่เท่า เยาวชนในสถานพินิจถึงร้อยละ 40 ยอมรับว่า ก่ออาชญากรรมภายใน 5 ชั่วโมงหลังดื่มสุรา เป็นต้น

“จากการสำรวจพฤติกรรมการดื่มสุราของประชากรไทย โดยสำนักงานสถิติแห่งชาติในปี 2554 พบว่า จ.พะเยา มีสัดส่วนของผู้ดื่มสุราสูงที่สุดในประเทศไทย สถานการณ์เช่นนี้ส่งผลให้องคาพยพทุกภาคส่วนใน จ.พะเยา ได้ลุกขึ้นร่วมมือกันแก้ไขปัญหาการดื่มสุราอย่างจริงจัง และได้ลงมือทำจนประสบความสำเร็จ พร้อมเกิดนวัตกรรมการแก้ไขปัญหามากมาย เช่น การแก้ไขปัญหาสุราเถื่อนในจังหวัด สสส. มีความยินดีที่มีส่วนในการสนับสนุนให้องคาพยพต่างๆ ใน จ.พะเยา ดำเนินการแก้ไขปัญหาการดื่มสุราในจังหวัด ต้องขอขอบคุณสำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้าภาคเหนือตอนบนที่เป็นแรงสนับสนุนภาคี จ.พะเยาอย่างแข็งขัน และ ต้องขอชื่นชมความคิดสร้างสรรค์และความจริงจังของชาวจังหวัดพะเยาทุกภาคส่วนที่ร่วมกันดำเนินการจนประสบความสำเร็จ ทำให้ จ.พะเยา เป็นหนึ่งในจังหวัดต้นแบบของการจัดการแก้ไขปัญหาการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่เห็นผลอย่างเป็นรูปธรรม” รอง ผจก. กองทุน สสส. กล่าว

ด้าน ว่าที่ร้อยตรี สมัย คำชมพู ปลัดจังหวัดพะเยา และผู้อำนวยการศูนย์ปฏิบัติการแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จ.พะเยา กล่าวว่า ผลการดำเนินงานโครงการแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จ.พะเยา หรือที่เรียกว่า “พะเยาโมเดล” ทำให้เกิดผลสัมฤทธิ์ ดังนี้ งานศพปลอดเหล้า 84%, โรงกลั่นสุราลดลง 32% (จากเดิม 270 โรง ปี 2557 ที่ศูนย์เริ่มดำเนินงาน มีอยู่ 235 โรง ปัจจุบัน เหลือ 160 โรง), กว๊านพะเยาปลอดเหล้า 90%, เกิดชมรม คนเลิกเหล้า โดยมี นายวิศิษฐ์ ทวีสิงห์ นายอำเภอเมืองพะเยา เป็นประธาน ปัจจุบันมีสมาชิกจำนวน 1,769 คน, มีบุคคล ต้นแบบ “คนหัวใจเพชร” จำนวน 250 คน การดำเนินงานอย่างต่อเนื่องของคณะทำงาน จ.พะเยา พบว่า ในปี 2558 จากการสำรวจข้อมูลความจำเป็นพื้นฐาน (จปฐ.) ของสำนักงานพัฒนาชุมชน ในหัวข้อคนในครัวเรือนไม่ดื่มสุรา (ยกเว้นการดื่มเป็นครั้งคราว) จ.พะเยา อยู่ในอันดับที่ 25 ของประเทศ

นายวิศิษฐ์ ทวีสิงห์ นายอำเภอเมืองพะเยา กล่าวภายหลังพาคณะสื่อมวลชนเยี่ยมชมหมู่บ้านต้นแบบ ลด ละ เลิก เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ “บ้านสันกว๊าน” ตำบลบ้านตุ่น อ.เมืองพะเยา ซึ่งได้รับรางวัลชนะเลิศ และการประกาศเป็นหมู่บ้านต้นแบบระดับจังหวัดในการลด ละ เลิก เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เมื่อปี 2558 ที่ผ่านมา ว่า บ้านสันกว๊าน มีจำนวนครัวเรือนทั้งหมด 145 ครัวเรือน ประชากร 506 คน แยกเป็นหญิง 246 คน ชาย 260 คน ชาวบ้านที่ดื่มแอลกอฮอล์ส่วนใหญ่อายุ ระหว่าง 36 - 65 ปี ซึ่งประกอบอาชีพ เกษตรกร และ รับจ้าง คิดเป็นร้อยละ 70 เหตุผลในการดื่มส่วนใหญ่ดื่มฉลองตามเทศกาล งานบุญ หลังเลิกงาน (แก้เอว) ทำให้เกิดปัญหาตามมาคือ 1. ปัญหาความไม่สงบจากการพนันร่วม ทะเลาะวิวาท อุบัติเหตุ 2. ปัญหาค่าใช้จ่ายในการจัดงานต่างๆ ทำให้มีหนี้สินเมื่อจัดงานเสร็จ 3. เกิดโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง และ โรคมะเร็ง การดำเนินงานของหมู่บ้านใช้หลัก 3 ก. คือ กรรมการ กิจกรรม กองทุน ร่วมขับเคลื่อนแก้ไขปัญหา ซึ่งปัจจัยความสำเร็จของบ้านสันกว๊านในการแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และสามารถพัฒนาจนได้เป็นต้นแบบ คือ มีผู้นำที่ดี เป็นแบบอย่างที่ดี มีนโยบายระดับจังหวัด อำเภอ ลงสู่ตำบลและหมู่บ้าน ผู้นำท้องถิ่นและท้องที่ให้ความสำคัญขับเคลื่อนไปทั้งตำบล ประชาชนมีส่วนร่วมในเวทีประชาคมในหมู่บ้าน ประมาณ ร้อยละ 80

“ผลสัมฤทธิ์ที่ได้จากการทำงาน คือ 1. เกิดหมู่บ้านต้นแบบปลอดเหล้า 9 หมู่บ้าน ใน 9 อำเภอ โดย “บ้านสันกว๊าน” ต.บ้านตุ่น อ.เมือง ได้รับรางวัลชนะเลิศ หมู่บ้าน ลด ละ เลิก เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จังหวัดพะเยาในปี 2558 ของ สสส. 2. อัตราการดื่มของคนในหมู่บ้าน ลดลงจากร้อยละ 70 เหลือร้อยละ 10 จากเดิมหมู่บ้านสันกว๊าน มีซื้อสุราราว 370,000 - 500,000 บาทต่อปี หลังจากรณรงค์หมู่บ้านปลอดเหล้าไม่มีค่าใช้ค่าเหล้าอีกเลย 3. มีบุคคลต้นแบบ ลด ละ เลิก เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 9 คน 5 ครอบครัว 4. มีร้านค้าต้นแบบปลอดเหล้า 4 ร้าน และ 5. เป็นแหล่งเรียนรู้ หมู่บ้านต้นแบบ ลด ละ เลิก การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จ.พะเยา และจังหวัดอื่นๆ ทั่วประเทศ” นายอำเภอเมืองพะเยา กล่าว

นางสาวอรุณี ชำนาญยา ประธานเครือข่ายประชาคมงดเหล้าจังหวัดพะเยา กล่าวว่า ในการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ภาคประชาชนนั้นได้ร่วมกับ สสส. และภาคีเครือข่าย จัดทำยุทธศาสตร์จังหวัดเพื่อแก้ไขปัญหาแอลกอฮอล์ของ 6 จังหวัดภาคเหนือตอนบน และในส่วนของจังหวัดพะเยา ได้มีการเสนอจัดตั้งศูนย์ปฏิบัติการแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จังหวัดพะเยา ซึ่งเป็นหน่วยงานราชการโดยคำสั่งแต่งตั้งของผู้ว่าราชการจังหวัด เพื่อเป็นศูนย์กลางขับเคลื่อนกิจกรรมการแก้ไขปัญหาแอลกอฮอล์ร่วมกับภาคประชาสังคม ซึ่งการแก้ปัญหาเน้นให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการวิเคราะห์หาแนวทางแก้ไขปัญหาร่วมกัน ซึ่งมีการลงนามข้อตกลงร่วมกัน (MOU) เพื่อนำไปสู่การปฏิบัติในชุมชน สร้างภูมิคุ้มกันในครอบครัว และในกลุ่มเยาวชน

“สิ่งสำคัญที่ภาคประชาสังคมให้ความสำคัญ คือ การร่วมรับฟังความคิดเห็นในเวทีต่าง ๆ ซึ่งทำให้รับทราบปัญหาที่เกิดขึ้นจริงในพื้นที่ที่ชุมชนไม่สามารถจัดการเองได้ เช่น กรณีปัญหาการบริโภคสุราเถื่อน ที่ส่งผลกระทบต่อปัญหาสุขภาพ ครอบครัว ชุมชน และทวีความรุนแรงมากขึ้น ในเวทีต่างๆ ได้เสนอให้มีการยุบโรงกลั่นสุราชุมชน ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของปัญหา ทั้งนี้ ภาคประชาสังคม ถือเป็นกลไกสำคัญที่เชื่อมประสานงานให้เกิดการแก้ไขปัญหาของภาครัฐให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น” นางสาวอรุณี กล่าว

ทั้งนี้ ภายในงานได้มีพิธีมอบโล่และเกียรติบัตร หมู่บ้านต้นแบบลด ละ เลิกการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 9 หมู่บ้าน, งานแต่งปลอดเหล้า 5 งาน, ชมรมคนปลอดเหล้า 1,769 คน และบุคคล/องค์กรดีเด่นขับเคลื่อนงานแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จังหวัดพะเยา 10 คน/องค์กร อีกด้วย