สร้างจิตสำนึกส่วนรวมต้องสร้างพื้นที่สาธารณะ /สรวง สิทธิสมาน

ฉบับนี้ขออนุญาตนำข้อเขียนของลูกชายคนโตวัย 17 ปี ชื่อต้นน้ำ หรือ สรวง สิทธิสมาน ซึ่งขณะนี้เราอยู่ด้วยกันที่สหรัฐอเมริกา ระหว่างที่เราอยู่ที่เมืองซีแอตเติล ได้มีโอกาสพูดคุยและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน ก็เลยลองให้เขาเขียนถ่ายทอดถึงสิ่งที่เห็นออกมาว่าเขาคิดอย่างไร จนกลายมาเป็นเรื่องราวจากนี้ค่ะ

อยากให้ลองฟังเสียงของเยาวชนบ้างคะ
ในช่วงวันหยุดปิดเทอมฤดูร้อนผมได้มีโอกาสออกไปเที่ยวเปิดหูเปิดตาในอีกซีกหนึ่งของโลกที่สหรัฐอเมริกาเป็นครั้งแรกในชีวิต ทำให้ผมได้เห็นและสัมผัสหลายสิ่งที่ไม่สามารถเห็นได้ที่ประเทศไทย โดยเฉพาะสภาพแวดล้อม การจัดวางผังเมืองของเขา
ผม น้องชายและคุณแม่ ได้เดินทางมาที่เมืองซีแอตเติล ซึ่งตั้งอยู่รัฐวอชิงตัน ทางตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศสหรัฐอเมริกา เราสามคนโชคดีที่ได้พบกับเพื่อนเก่าของคุณแม่และลูกสาววัย 11 ปี พาพวกเราเดินจากดาวน์ทาวน์ของเมืองไปชมสถานที่ท่องเที่ยวต่างๆ และได้เดินเลาะไปตามริมทะเลสาบเพื่อที่จะไปเที่ยวชม Space Needle

ระหว่างทางพวกเราได้เดินผ่านสถานที่สาธารณะสำหรับพักผ่อนหย่อนใจ จนแทบนับไม่ถ้วน ไม่ว่าจะเป็นสวนสาธารณะริมทะเลสาบ สวนสาธารณะกลางเมือง ฯลฯ ซึ่งพวกเราก็แวะชื่นชมเป็นระยะ และที่ผมประทับใจที่สุด คือ สวนสาธารณะบริเวณซีแอตเติลเซ็นเตอร์ มีสัญลักษณ์เป็นน้ำพุขนาดใหญ่ตรงกลาง เป็นน้ำพุลักษณะพิเศษเต้นเป็นจังหวะและมีเสียงเพลง มีงานศิลปะรูปปั้นต่างๆ ซึ่งดูแปลกตา ผมได้ยินเสียงหัวเราะตลอดเวลาจากครอบครัวที่มีเด็กๆ ตัวเล็กๆ มาวิ่งเล่นกันบริเวณน้ำพุ มีเด็กวัยรุ่นมาเล่นสเก็ตบอร์ด หรือแม้จะเป็นพนักงานบริษัทที่มาผ่อนคลายในเวลาพักงานซึ่งเต็มไปด้วยความเคร่งเครียด

ทุกที่ล้วนเต็มไปด้วยความสุข และทำให้ผู้คนได้มีพื้นที่คิด ทำให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ เกิดความคิดริเริ่มทำให้มีสิ่งใหม่เกิดขึ้นมากมาย ต่างจากประเทศไทย ซึ่งสถานที่เหล่านี้กลับหาได้ยากมากและแต่ละที่ก็เสื่อมโทรม ขาดการทำนุบำรุง และมีคนมาใช้พื้นที่ค่อนข้างหนาแน่น

และทำให้ผมนึกถึงคนกลุ่มหนึ่งซึ่งมักจะมาจับจองพื้นที่ประจำในการเล่นบาสเกตบอล ในสวนสาธารณะแถวบ้านผม เมื่อมีคนมาใช้ในพื้นที่ประจำของพวกเขาก่อน พอพวกเขาครบจำนวนคน พวกเขาก็จะใช้จำนวนคนคอยคุมพื้นที่และทำให้คนที่มาก่อนต้องออกจากพื้นที่นั้นไปในที่สุด นี่เป็นสิ่งที่ผมเคยเจอมาเอง เมื่อพวกเขามีจำนวนมาก ดังนั้น พวกเขาจึงคิดว่าไม่มีใครมาว่าพวกเขาได้ พวกเขาก็มักจะทำอะไรตามใจของตัวเอง เช่น ตะโกนคุยกันเสียงดังโหวกเหวก หรือหนักว่านั้น พวกเขาสูบบุหรี่ อย่างนี้จะเรียกว่าพื้นที่สาธารณะได้อย่างไร สวนสาธารณะควรจะเป็นสวนสาธารณะ ไม่ใช่ที่รวมตัวสังสรรค์ของกลุ่มคน

ที่ผมจะกล่าวก็คือ ในพื้นที่สาธารณะควรจะมีกฎที่ชัดเจน และทุกคนควรจะปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด หากไม่ปฏิบัติตามก็ควรมีบทลงโทษที่ชัดเจนตามความเหมาะสม เช่นเดียวกับต่างประเทศไม่ใช่เพียงแต่ซีแอตเติลเท่านั้น ทุกประเทศทุกเมืองที่ผมเคยไป ล้วนให้ความสำคัญกับเรื่องเหล่านี้มาก หากมีการละเมิดกฎก็จะมีโทษปรับเป็นจำนวนเงินที่มากพอสมควร เพราะพวกเขาให้ความสำคัญกับสถานที่สาธารณะ เพราะเป็นพื้นที่สร้างความสุขให้กับคนของเขา เมื่อมีความสุขแล้วจิตใจปลอดโปร่ง ทำให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ และไม่คิดคดโกง

อีกประการหนึ่งที่ผมจะกล่าวคือ สิ่งต่างๆ ที่ผมเห็นจากการไปเที่ยวครั้งนี้ คือ ความสุขที่ชาวเมืองของเขาหาได้ คือ การออกมานอกบ้านกับครอบครัว นัดเจอกันที่สวนสาธารณะ พูดคุยกันตามประสาครอบครัว เพียงแค่นั้นก็มีเสียงหัวเราะ เสียงของความสุขจากทั่วทิศทาง ในขณะที่บ้านเราที่เวลานัดเจอกัน มักจะไปที่ศูนย์การค้ากลางเมืองที่เต็มไปด้วยรถติด ผู้คนหนาแน่น แต่งตัวด้วยของแบรนด์เนมราคาแพง เดินซื้อของ ดูหนัง ทานอาหารแพงๆ แล้วกลับบ้าน ประเทศไทยกำลังมีค่านิยมที่ว่า “ความสุขหาได้จากการใช้เงิน” ซึ่งเป็นค่านิยมที่ผิดไป

จากการเดินทางครั้งนี้ทำให้ผมคิดได้ว่า เมื่อภาครัฐของเขามองเห็นความสำคัญของพื้นที่สาธารณะจึงเร่งพัฒนาในจุดนั้นเป็นการปลูกฝังชาวเมืองให้มีจิตสาธารณะ รักและผูกพันกับธรรมชาติ ผู้คนในเมืองจึงมีความคิดถึงส่วนรวม ประเทศที่พวกเขาอยู่จึงถูกเรียกว่า “ประเทศที่พัฒนาแล้ว”

แต่ประเทศไทยกลับไม่ได้พัฒนาในส่วนนี้ แต่มักจะพัฒนาในส่วนที่คิดว่ามันคือ “ความเจริญ” ซึ่งมันเป็นแค่ความเจริญทางวัตถุไม่สามารถขัดเกลาจิตใจของคนได้ เมื่อนึกถึงสถานที่ที่จะไปเที่ยวในช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ ศูนย์การค้ากลางเมืองมักจะเป็นความคิดแรกของคนไทยสมัยนี้เสมอ เพราะฉะนั้นความคิดของคนก็จะเป็นความคิดที่คิดถึงแต่ตัวเอง

หากภาครัฐไม่เริ่มปลูกฝังจิตสาธารณะให้กับประชาชน แน่นอนว่าประชาชนก็ไม่มีความคิดถึงส่วนรวม ประเทศก็จะไม่สามารถพัฒนาได้จริง และไม่สามารถกลายเป็น “ประเทศที่พัฒนาแล้ว” ได้อย่างแน่นอน

นี่ยังไม่ได้กล่าวถึงเรื่องสุขภาพร่างกายที่เป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาสุขภาพจิต หากสุขภาพกายดีย่อมนำไปสู่สุขภาพจิตที่ดีเช่นกัน

ถึงเวลาที่ผู้ใหญ่ควรให้ความสำคัญกับเรื่องจิตใจมากกว่าวัตถุได้แล้วครับ

ติดตาม Facebook Fanpage ของ “Quality of Life” ได้ที่