กำจัดเชื้อในช่องปาก

ทพญ.สุธาสินี ฉันท์เรืองวณิชย์
งานทันตกรรม
การกำจัดเชื้อในช่องปาก เป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ป่วย ที่ต้องได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัดและผู้ป่วยที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อง่าย

การกำจัดเชื้อในช่องปากเป็นการป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากการรักษาโรคที่มีความสำคัญ เพราะผู้ป่วยส่วนใหญ่มีภูมิต้านทานโรคต่ำ หากมีการติดเชื้อจากเหงือกและฟันแม้เพียงเล็กน้อย ก็อาจทำให้เชื้อในช่องปากนั้นลุกลามแพร่ กระจายไปยังอวัยวะต่างๆ ได้ และอาจทำให้เกิดการติดเชื้อเข้าสู่กระแสเลือด หรืออาจทำให้ผลการรักษาไม่เป็นไปตามที่แพทย์วางแผนไว้

ผู้ที่ควรได้รับการกำจัดเชื้อในช่องปาก คือ ผู้ป่วยที่ต้องได้รับการผ่าตัดใหญ่ ซึ่งต้องได้รับยาสลบผ่านท่อช่วยหายใจ สำหรับผู้ป่วยที่ความจำเป็นต้องได้รับการกำจัดเชื้อในช่องปากทุกราย ได้แก่ ผู้ป่วยโรคหัวใจชนิดต่างๆ เช่น ผู้ป่วยที่มีประวัติการติดเชื้อแบคทีเรียที่เยื่อบุหัวใจ โรคหัวใจแต่กำเนิด โรคลิ้นหัวใจพิการ โรคหัวใจรูห์มาติก ผู้ป่วยก่อนให้ยากดภูมิคุ้มกัน ก่อนการได้รับเคมีบำบัด และก่อนได้รับยาสเตียรอยด์ ผู้ป่วยที่ต้องปลูกถ่ายอวัยวะ และผู้ที่มีภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ ผู้ป่วยโรค SLE ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังหรือโรคทางโลหิตวิทยา เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือด โรคธาลัสซีเมียที่ต้องได้รับการผ่าตัด รวมถึงกลุ่มผู้ป่วยที่มีความสัมพันธ์กับโรคในช่องปาก เช่น โรคเบาหวาน ผู้ป่วยที่ได้รับรังสีรักษาบริเวณใบหน้าและลำคอ เหล่านี้ล้วนต้องได้รับการกำจัดเชื้อในช่องปากทั้งสิ้น นอกจากนี้ยังมีกลุ่มสตรีมีครรภ์ ผู้ป่วยที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อง่าย และผู้ป่วยที่มีความต้านทานต่ำ

ในเบื้องต้นทันตแพทย์จะซักประวัติเกี่ยวกับโรคทางระบบของผู้ป่วย กรณีผู้ป่วยที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อ ทันตแพทย์อาจให้ยาปฏิชีวนะ เพื่อป้องกันการติดเชื้อก่อนรับการรักษาทางทันตกรรม จากนั้นจะทำการตรวจสภาพในช่องปากอย่างละเอียด ถ่ายภาพรังสี ร่วมกับการตรวจทางห้องปฏิบัติการอื่นๆ เพื่อวินิจฉัยโรคและวางแผนให้การรักษาอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งการขูดหินปูน อุดฟัน ถอนฟัน และรักษาโรคเหงือกอักเสบเพื่อเตรียมสภาพช่องปากและฟันให้เรียบร้อย ก่อนการรักษาโรคที่มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

หลังจากนั้นผู้ป่วยจำเป็นต้องดูแลสุขภาพช่องปากของตนอย่างต่อเนื่อง ด้วยการแปรงฟันอย่างถูกวิธีอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง หรือหลังรับประทานอาหารทุกมื้อและแปรงลิ้นทุกครั้งหลังการแปรงฟัน ใช้ไหมขัดฟันช่วยทำความสะอาดซอกฟันทุกครั้งหลังการแปรงฟัน ส่วนผู้ป่วยที่ต้องได้รับการฉายรังสีบริเวณศีรษะและลำคอ จะต้องใช้น้ำยาบ้วนปากผสมฟลูออไรด์ทุกวัน เพื่อป้องกันฟันผุที่อาจเกิดขึ้น

อย่างไรก็ดี การรักษาผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวจะประสบผลดี ไม่เกิดภาวะแทรกซ้อนเพิ่มขึ้น เมื่อผู้ป่วยได้รับการกำจัดเชื้อในช่องปากก่อนเริ่มการรักษาทางการแพทย์ ร่วมกับได้รับคำแนะนำทางด้านทันตสุขศึกษา โดยเน้นให้ผู้ป่วยดูแลตนเอง แปรงฟันอย่างถูกวิธีและสม่ำเสมอ และควรได้รับการดูแลใกล้ชิดจากทันตแพทย์อย่างต่อเนื่อง เพื่อสุขภาพช่องปากที่ดี ที่สำคัญคือจะเป็นการเตรียมร่างกายให้พร้อมเพื่อรองรับการรักษาอื่นๆ ที่จะเกิดขึ้นตามมา
******
พบกิจกรรมดีๆ ที่ศิริราช

ชวนฟัง Siriraj The Music Lovers’ Concert
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล ขอเชิญผู้สนใจฟังคอนเสิร์ต Siriraj The Music Lovers’ Concert กับการแสดงจาก 4 ชมรมดนตรีของคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล พร้อมองค์ศิลปินรับเชิญ ศ.ดร.สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี และศิลปินรับเชิญมากมาย วันที่ 29-30 มีนาคม 2557 ณ อาคารศรีสวรินทิรา บัตรราคา 300, 500, 800, 1000 บาท ติดต่อซื้อบัตรได้ที่ งานประชาสัมพันธ์ โทร. 0 2419 7646-8 หรือที่ http://www.simulo 2014.com รายได้หลังหักค่าใช้จ่ายมอบให้โครงการก่อสร้างศูนย์การแพทย์และสาธารณูปโภค รพ.ศิริราช