โดย..นายแพทย์สุภัทร ฮาสุวรรณกิจ
ผมมาใช้ชีวิตเป็นนักเรียนนอกในเบลเยียมมาได้ครึ่งปีแล้ว อีกไม่กี่เดือนก็จะกลับ ขอนำสิ่งที่พบเห็นมาบอกเล่าเทียบเคียงกับเมืองไทย ฉบับนี้ขอเริ่มต้นด้วยความแตกต่างของชีวิตคนตกงาน
ที่นี่ยุโรป หากบริษัทปิดกิจการ หรือเจ้าของให้ใครออกจากงาน หนทางเดียวแห่งการอยู่รอดคือ การไปแจ้งชื่อกับสังคมสงเคราะห์ของเทศบาลที่ตนสังกัด เขาก็จะรับเข้ามาเป็นคนที่จะได้รับการสังคมสงเคราะห์ มีรายได้รายเดือนให้ ซึ่งก็มากพอที่จะอยู่รอดโดยประหยัด แต่เขาก็จะพยายามหางานให้ทำ และเมื่อมีงานก็ต้องไปทำงานตามที่เขาหาให้ ชอบไม่ชอบก็ต้องไปทำ หากไม่ไหวเขาไล่ออกมา ก็มากินเงินสงเคราะห์รายเดือนต่อชีวิตวนเวียนเช่นนี้ยากที่จะเงยหน้าอ้าปาก
แต่หากเป็นคนไทยทั่วไปเกิดตกงานก็ต้องดิ้นรนชีวิตกันเอง บ้างกลับไปทำไร่ทำนา บ้างเป็นมอเตอร์ไซค์รับจ้าง บ้างไปยืมเงินญาติพี่น้องมาทำค้าขายเล็กๆ น้อยๆ และดูเหมือนว่า ไม่มีอะไรจะดีไปกว่าการขายอะไรที่กินได้ อาจเริ่มด้วยการนำเงินที่หยิบยืมมาไปออกรถเข็นสักคัน ตื่นก่อนหัวรุ่งไปตลาดสดซื้อผลไม้ เคี่ยวน้ำปลาหวาน ผสมน้ำตาลกับพริกเกลือก็สามารถออกมาขายผลไม้ตามปากซอยได้ ปาท่องโก๋ ข้าวมันไก่ หรือจะทำขนมทำถั่วต้มขายโรตี หรือแม้แต่หาบกระทะขายไข่ปิ้ง ทุกอย่างทำขายได้ขอให้พอมีฝีมือ ทุกปากซอยมุมถนน คือ พื้นที่ของการดิ้นรนเพื่อการอยู่รอดของผู้คน
ต่างจากในยุโรป ที่แม้จะมีฝีมือมีความสามารถก็ทำอาหารมาขายก็ใช่ว่าจะได้ขายโดยง่าย เพราะต้องเริ่มต้นด้วยการไปแจ้งขอจดทะเบียนกับทางเทศบาล เขาจะมาตรวจสถานที่ แค่นี้ก็แทบจะสอบตกไปกว่า 90% แล้ว เพราะหากสถานที่คือครัวในบ้าน ก็ยากที่จะผ่านมาตรฐานการคุ้มครองผู้บริโภค หากจะผ่านมาตรฐานให้ได้ก็ต้องลงทุน คนจนตกงานจะเอาเงินลงทุนจากไหน ก็ต้องไปคุยกับธนาคารเพื่อขอกู้เงิน ซึ่งแน่นอนว่า จะมีธนาคารไหนให้เงินกู้กับคนตกงาน ครั้นจะทำหัตถกรรมงานฝีมือก็อาจจะพอไหว แต่ต้องรอขายตามตลาดนัด จ่ายค่าเช่าแผงตามกติการาคาแพง จะมาตั้งแผงขายริมฟุตบาทไม่ได้เลย ที่นี่จึงมีแต่ร้านอาหารที่เต็มรูปแบบ ค่าครองชีพราคาสูง และสินค้าจากโรงงงาน จึงไม่น่าแปลกใจที่ฝรั่งเวลาไปเที่ยวเมืองไทย จึงหลงเสน่ห์อาหารที่หลากหลายและสนใจสินค้าทำมือ หรือสินค้าหัตถกรรมเป็นพิเศษ
โลกตะวันตกหาใช่จะมีเสรีภาพมากมายไม่ แต่ในบางมุมเสรีภาพในเมืองไทยมีเกือบทุกตารางนิ้ว ตอนอยู่เมืองไทยบางครั้งก็รู้สึกว่าแผงลอยรถเข็นรุกล้ำพื้นที่สาธารณะอยู่บ้าง แต่วันนี้ที่มาอยู่ไกล ชักจะคิดถึงปากซอยอันอุดมสมบูรณ์ และมีความหลากหลายของบ้านเรา ศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์ของคนหาบไข่ปิ้งขายโรตี หรือถั่วต้มที่หาเช้ากินค่ำนั้น แม้จะยากลำบากแต่ก็ยืดอกด้วยความทรนงมากกว่าการเดินคอตกไปพบเจ้าหน้าที่สังคมสงเคราะห์ของเทศบาลในเบลเยียม
วันนี้เลยคิดถึงไข่ปิ้ง ถั่วต้มและโรตีปากซอยบ้านเรา เสน่ห์และศักดิ์ศรีแห่งเอเชีย
