“แก้วสรร” ฟาดเจ็บ Soft Power ไม่ใช่ ศัลยกรรมพลาสติก อย่าฟุ้งซ่านลามปามทำกับวัฒนธรรมผู้คนในบ้านนี้เมืองนี้

“แก้วสรร” ฟาดเจ็บ “Soft Power” ของรัฐบาล ที่กำลังถูกวิจารณ์อย่างหนัก ชี้ ไม่ใช่ ศัลยกรรมพลาสติก อย่าฟุ้งซ่านลามปามมาทำศัลยกรรมวัฒนธรรมของผู้คนในบ้านนี้เมืองนี้ จัดหนักไม่ยั้ง “อย่าหลงไปเห่าชิ้นเนื้อที่มองเห็นในน้ำด้วยความหิวโหย”

น่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง วันนี้ (3 ธ.ค. 66) นายแก้วสรร อติโพธิ นักวิชาการอิสระ ออกบทความในรูปถาม-ตอบ เรื่อง Soft Power ไม่ใช่ ศัลยกรรมพลาสติก เนื้อหาระบุว่า

“ถาม Soft Power คืออะไรครับ ?

ตอบ ตอบอย่างนี้ดีกว่า…ผมขอถามว่า ถ้าพูดถึงประเทศอังกฤษแล้ว มีอะไรที่คุณชมชอบอยากไปเที่ยว อยากจะมี อยากจะเลียนแบบกับเขาบ้าง

ถาม ผมอยากไปดู แข่ง FA-Cup, ไปพระราชวังบั้คกิ้งแฮม, ชมพิพิธภัณฑ์, แข่งม้าข้ามเครื่องกีดขวาง, อยากส่งลูกไปเรียนต่อที่อังกฤษ ฯลฯ

ตอบ ที่พูดมานั่นแหละครับ Soft Power ของอังกฤษ ที่พัฒนาก่อตัวขึ้น สั่งสมขึ้นโดยธรรมชาติตามรากเหง้าของเขา รัฐบาลอังกฤษพึ่งโผล่หัวมาสำรวจ มาสอบถามกลุ่มผู้เกี่ยวข้อง แล้วปรึกษาตกลงวางมาตรการช่วยเหลือส่งเสริม ตามเท่าที่จะทำได้ในกรอบของรัฐเท่านั้น เหตุเพราะได้คิดว่าเป็นหน้าตาเป็นประโยชน์ในทางการค้าทางความสัมพันธ์ระหว่างประเทศด้วย

ถาม รัฐเป็นเจ้ากี้เจ้าการ สร้าง Soft Power ได้ไหม ?

ตอบ ไม่ได้ เป็นได้แค่พันธมิตรเข้ามีส่วนช่วยเหลือส่งเสริมเท่านั้น อย่าง FA-Cup มันเป็นวิวัฒนาการในสังคมกีฬาของเขาเอง พอมีคุณภาพทอดเงาออกมาเป็นหน้าเป็นตาของอังกฤษ ถึงมากี๊บก๊าบวี้ดบึ้มเชียร์กันในภายหลังว่า นี่คือ Soft Power ของเรา


ถาม เห็นคณะกรรมการของรัฐบาล ประกาศจะจัดการให้งานสงกรานต์เป็น Soft Power ของไทย เป็นซูเปอร์เฟสติวัลของโลก ให้สาดน้ำกันทั้งเดือนไปเลย

ตอบ สงกรานต์เป็นประเพณี เดิมมีวันเดียว แล้วต่อมาถึงขยายอีกสองวันจะได้เป็นวันกลับบ้านรวมครอบครัวไปด้วย ส่วนที่เป็นวันไหล คือ ไหลไปมีที่พระประแดง ที่ชลบุรีตามหลังมาด้วยนั้น นั่นก็เป็นประเพณีเฉพาะถิ่นเขา รัฐบาลจะให้ไปจัดตามจังหวัดอื่น เรียงไล่กันไปทั้งเดือนทั้งประเทศด้วย อย่างนี้มันก็เป็นของปลอมของแต่งสมมติขึ้นมา ชาวบ้านเขาก็ไม่เอา ไม่ออกมาสาดน้ำด้วยหรอกครับ

ขืนทำไป มันก็เป็นเหมือนทำศัลยกรรมพลาสติก สร้างใบหน้าใหม่ขึ้นมาลวงโลกเท่านั้นเอง อยู่กับใบหน้าเดิมแล้วแต่งให้ดูใสสดชื่นบ้างก็พอแล้วนะครับสำหรับการอยู่ในโลกนี้ ใครที่ผ่าตัดทำหน้าเทียมจนจำหน้าไม่ได้ไปแล้ว ก็กรุณาอย่าฟุ้งซ่านลามปามมาทำศัลยกรรมวัฒนธรรมของผู้คนในบ้านนี้เมืองนี้เขาเลยนะครับ

ถาม มันไม่มีอะไรในไทยที่พอจะตกแต่งจัดการให้เป็นหน้าเป็นตาจนขึ้นชื่อในโลกบ้างไม่ได้เชียวหรือ

ตอบ ถ้าว่าเฉพาะที่ทอดเงาออกมาให้โลกเห็นแล้วชื่นชมแล้วนั้น ผมก็ว่าประเพณีศิลปวัฒนธรรมที่เกาะเกี่ยวกับสถาบันกษัตริย์ของเรานั่นก็แรงมากนะครับ ดังนั้น เมื่อต่างชาติเขาเข้ามาชมพระบรมมหาราชวัง กับวัดพระแก้วแล้ว เราก็น่าจะเติมพิพิธภัณฑ์ประมวลภาพและข้อมูลเหล่านี้เข้าไปด้วย ทั้งขบวนพระพยุหยาตราทางชลมารค, พระราชพิธีแรกนาขวัญฯลฯ

เรื่องอาหารไทยผลไม้ไทยนี่เหมือนกัน ถ้ารู้จักพัฒนายุทธศาสตร์ทั้งระบบแล้ว ให้ร้านอาหารไทยทั่วโลกเป็นเรือธง ก็น่าจะไปได้อีกไกลมาก

ถาม หนังไทย แฟชั่นไทย ได้ไหมครับ

ตอบ ผมยังไม่เห็นศักยภาพรวมหมู่ ที่จะเกิดเป็นกลุ่มการผลิตอันเข้มแข็งขึ้นมาได้ อย่างกลุ่มผ้าไทยเรามีแล้ว แต่กลุ่มออกแบบ กลุ่มจัดแฟชั่น กลุ่มผลิตเสื้อผ้าแบรนด์เนม พวกนี้มันต้องได้ฝีมือพร้อมหน้าพร้อมตา ถึงจะเกิด Soft Power ในทางแฟชั่นแบบฝรั่งเศสเขาได้ ศักยภาพพร้อมหน้าแบบนี้ไม่มีเลย

ถาม สรุปแล้ว เรื่อง Soft Power นี้ รัฐควรต้องทำอะไรได้บ้าง

ตอบ อย่าเอาเรื่องนี้มาวี๊ดบึ้ม อย่าทำศัลยกรรมสร้างหน้าเทียม เลือกเป้าหมายที่มีศักยภาพ มีตัวตนและต้นทุนอยู่แล้วมาเสริมต่อตามครรลองเดิมของเขา เช่นนี้จึงจะเห็นผลได้ ความเข้าใจนั้นก็ต้องให้ชื่อโครงการไปตามเนื้อผ้า เช่น โครงการพัฒนาครัวไทยเป็นครัวโลก โครงการพิพิธภัณฑ์ศิลปวัฒนธรรมเฉลิมพระเกียรติ์ ฯ ทั้งหมดนี้ไม่ต้องเอ่ยอ้าง คำว่า Soft Power เลยก็ได้

Soft Power เป็นแค่เงาไม่ใช่ตัวตน อย่าหลงไปสร้างเงา คนไม่ใช่หมา อย่าหลงไปเห่าชิ้นเนื้อที่มองเห็นในน้ำด้วยความหิวโหย”