ศาลปกครองกลางมีคำพิพากษาสั่งเพิกถอนประกาศการรถไฟฯ ขึ้นค่าเช่าแผงจตุจักร 5 ฉบับ เหตุไม่มีอำนาจบริหารจัดการตลาด แต่มีอำนาจเก็บค่าเช่าที่ ระบุให้ทำสัญญาเช่า และเรียกเก็บค่าเช่าร้อยละ 2.75 ของราคาที่ดินต่อปีตามระเบียบ ร.ฟ.ท.
วันนี้ (29 เม.ย.) ศาลปกครองกลางมีคำพิพากษาเพิกถอนประกาศการรถไฟแห่งประเทศไทย (ร.ฟ.ท.) รวม 5 ฉบับ ที่เกี่ยวข้องกับการขึ้นค่าเช่าสัญญาแผงค้าในตลาดนัดจตุจักร โดยคดีดังกล่าวนายสงวน ดำรงค์ไทย และพวกรวม 789 คน ผู้ค้าในตลาดนัดสวนจตุจักร ยื่นฟ้อง ร.ฟ.ท., ผู้ว่าการ ร.ฟ.ท. และผู้อำนวยการบริหารพื้นที่ตลาดนัดจตุจักร เป็นผู้ถูกฟ้องคดีที่ 1-3 เนื่องจากเห็นว่า ร.ฟ.ท.ออกประกาศขึ้นค่าเช่าแผงค้าโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ส่วนเหตุผลที่ศาลมีคำพิพากษาเพิกถอนประกาศฯ ทั้ง 5 ฉบับ เนื่องจากเห็นว่า การกระทำของ ร.ฟ.ท.ไม่ใช่การดำเนินกิจการด้านการขนส่งทางรถไฟเพื่อประโยชน์แห่งรัฐ และประชาชน รวมถึงดำเนินธรุกิจที่เกี่ยวเนื่องกับการขนส่งรถไฟ ธุรกิจอื่นซึ่งเป็นประโยชน์แก่กิจการรถไฟ ตามมาตรา 6 มาตรา 9 พระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) การรถไฟแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2494 ที่กำหนดให้มีอำนาจ การที่ ร.ฟ.ท.ดำเนินกิจการบริหารจัดการตลาดนัดจตุจักร โดยออกประกาศรวม 5 ฉบับ เกี่ยวกับการให้ผู้ค้าแผงเดิมมาทำสัญญาเช่า พร้อมชำระค่าเช่า ค่าธรรมเนียม ค่าใช้จ่ายอื่นๆ ตามอัตราใหม่ที่สูงกว่าเดิม จึงเป็นการกระทำโดยไม่มีอำนาจ หรือนอกเหนืออำนาจหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนด และไม่ชอบด้วยกฎหมาย
แต่ทั้งนี้ แม้ ร.ฟ.ท.จะไม่มีอำนาจดำเนินกิจการบริหารจัดการตลาดนัดจตุจักร แต่เมื่อข้อเท็จจริงฟังได้เป็นที่ยุติว่า ที่ดินในพื้นที่ตลาดนัดจตุจักรเป็นทรัพย์สินของ ร.ฟ.ท. ฉะนั้น การที่ ร.ฟ.ท.นำที่ดินแปลงดังกล่าวจัดให้ผู้ค้า รวมทั้งนายสงวนและพวก เช่าประกอบกิจการค้าโดยเรียกเก็บค่าเช่า และมีกำหนดระยะเวลาการเช่าโดยทำสัญญาเช่าไว้เป็นหลักฐาน เป็นการแสดงถึงการให้สิทธิแก่ผู้ค้าได้เข้าใช้ประโยชน์ในพื้นที่ตลาดนัดจตุจักร จึงมีลักษณะเป็นการดำเนินการเกี่ยวกับการจัดหาประโยชน์จากทรัพย์สินของ ร.ฟ.ท.ที่จะนำมาซึ่งความเจริญของกิจการรถไฟเพื่อประโยชน์แห่งรัฐและประชาชน ตามมาตรา 6 และมาตรา 9 ของ พ.ร.บ. การรถไฟฯ แต่เรื่องนี้ไม่มีกฎหมายที่จะนำมาปรับแก่ข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นโดยตรง และ ร.ฟ.ท.ก็ไม่ได้ออกระเบียบ ประกาศกำหนดเรื่องนี้ไว้เป็นการเฉพาะ จึงมีความจำเป็นต้องนำทบกฎหมายใกล้เคียงมาปรับใช้กับคดี
ทั้งนี้ ตามระเบียบ ร.ฟ.ท.ฉบับที่ 129 ว่าด้วยการจัดประโยชน์ในทรัพย์สินของ ร.ฟ.ท. ข้อ 15 กำหนดว่า การให้เช่าที่ดินเพื่อประโยชน์อย่างอื่น ให้มีอายุสัญญาเช่าครั้งละไม่เกิน 5 ปี อัตราเช่าปีละ 2.75 ของราคาที่ดินต่อปี ประกอบกับเมื่อพิจารณาโดยคำนึงถึงการคุ้มครองประโยชน์สาธารณะเพื่อให้การบริหารจัดการของรัฐเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่เป็นภาระแก่ประชาชนเกินสมควร ศาลจึงเห็นว่า ร.ฟ.ท.มีอำนาจตามกฎหมายที่จะเรียกเก็บค่าเช่า ค่าธรรมเนียมต่างๆ จากผู้ค้าในตลาดนัดจตุจักร ในอัตราที่กำหนดไว้ในระเบียบดังกล่าวโดยอนุโลมแทนประกาศ 5 ฉบับที่พิพาท จึงให้มีการเพิกถอนประกาศ ร.ฟ.ท.ที่ จต.182/2555, ที่ จต.192/2555, ที่ จต.245/2555, ที่ จต.285/2555, ที่ จต.295/2555 โดยให้มีผลย้อนหลังไปถึงวันที่มีการออกประกาศทั้ง 5 ฉบับดังกล่าว
