ครม.ไฟเขียวร่างประกาศคุมสินค้าใช้ได้สองทาง ยกระดับส่งออกไทย

ครม.อนุมัติหลักการร่างประกาศควบคุมสินค้าที่ใช้ประโยชน์ได้สองทางซึ่งนำไปใช้ได้ทั้งการพาณิชย์และการทหาร ยกมาตรฐานรักษาตลาดสินค้าส่งออกแสนล้านของไทย ให้อำนาจกระทรวงพาณิชย์ คุมเข้มการส่งออก ป้องกันผู้ก่อการร้ายนำไปผลิตอาวุธทำลายล้างสูง

พล.ต.สรรเสริญ แก้วกำเนิด รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี เปิดเผยว่า การประชุมคณะรัฐมนตรีครั้งล่าสุดได้เห็นชอบหลักการร่างประกาศกระทรวงพาณิชย์ เรื่องกำหนดให้สินค้าที่ใช้ได้สองทางเป็นสินค้าที่ต้องขออนุญาต และต้องปฏิบัติตามมาตรการจัดระเบียบในการส่งออกไปนอกราชอาณาจักร

ทั้งนี้ สินค้าที่ใช้ได้สองทาง (Dual-Use Item : DUI) หมายถึงสินค้าและเทคโนโลยีที่สามารถนำไปใช้ได้ทั้งทางพาณิชย์และทางทหาร ทางสงคราม เพื่อผลิตอาวุธที่มีอานุภาพทำลายล้างสูง เช่น คาร์บอนไฟเบอร์ สามารถนำมาใช้ในอุปกรณ์กีฬา ได้แก่ ไม้เทนนิส ไม้กอล์ฟ ในขณะเดียวกันยังสามารถนำมาใช้ในการผลิตชิ้นส่วนขีปนาวุธได้ สารไตรเอทาโนลามีนที่ใช้ในการทำสบู่ ผงซักฟอก และโลชั่น ก็สามารถนำไปใช้ทำสารพิษ หรือควันพิษที่ใช้ในการก่อการร้ายได้ รวมถึงน้ำมันละหุ่ง ใช้เป็นอาวุธชีวภาพ และไส้ตะเกียงที่เคลือบลวดทังสเตนในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งใช้เป็นอาวุธได้เช่นกัน

ในปัจจุบันประเทศไทยมีหน่วยงานกำกับดูแลสินค้าสองทางอยู่ 5 หน่วยงาน ได้แก่ กรมอุตสาหกรรมทหาร กรมโรงงานอุตสาหกรรม กรมวิทยาศาสตร์และการแพทย์ สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ และสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ ซึ่งทั้ง 5 หน่วยยังไม่สามารถกำกับดูแลสินค้าสองทางได้ครอบคลุมทั้งหมดตามบัญชีของสหภาพยุโรป

“ร่างประกาศนี้จะให้อำนาจกระทรวงพาณิชย์เป็นผู้กำกับดูแลรายการสินค้า DUI ที่ไม่เกี่ยวกับหน่วยงานอื่น เพื่อป้องกันการส่งสินค้าดังกล่าวไปยังกลุ่ม หรือบุคคลที่เป็นภัยต่อความมั่นคง ในขณะเดียวกันการดำเนินการควบคุมและดูแลมาตรฐานสินค้าไทยที่อาจมีส่วนประกอบเป็นสินค้าสองทางตามมาตรฐานของประเทศคู่ค้าจะสามารถช่วยรักษาตลาดสินค้าส่งออกของไทยให้เป็นไปตามประกาศ DUI ของสหภาพยุโรป ตลอดจนช่วยป้องกันไม่ให้ประเทศคู่ค้านำเหตุผลว่าไทยไม่มีการควบคุมกำกับดูแลที่ดีพอ มาเป็นเหตุในการกีดกันทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษีต่อสินค้าส่งออกของไทย”

สาระสำคัญของร่างประกาศฯ คือ 1. กำหนดให้สินค้าที่ใช้ได้สองทาง หรือสินค้าที่มีเหตุอันควรสงสัยหรือควรเชื่อว่าผู้ใช้สุดท้ายมีความเกี่ยวข้องกับอาวุธที่มีอานุภาพทำลายล้างสูง ต้องเป็นสินค้าที่ต้องขออนุญาตการส่งออกจากกระทรวงพาณิชย์เสียก่อน 2. หากเป็นสินค้าบางรายการ เช่น กราไฟต์ธรรมชาติ สินแร่ และหัวแร่ยูเรเนียม น้ำมัน ก๊าซปิโตเลียม ต้องขึ้นทะเบียนเป็นผู้รับรองตนเองไว้กับกรมการค้าต่างประเทศ และต้องให้การรับรองต่อกรอบการค้าต่างประเทศว่าสินค้าที่ส่งออกไม่เป็นสินค้าที่ใช้ได้สองทาง

อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันมีสินค้าที่อยู่ในบัญชีรายการสินค้าที่ใช้ได้สองทางมีประมาณ 1,700 รายการ ซึ่งมีมูลค่าการส่งออกหลายแสนล้านบาทต่อปี โดยมีผู้ส่งออกประมาณกว่า 10,000 ราย

ทั้งนี้ มติคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ (UNSCR) ที่ 1540 (2004) ว่าด้วยการไม่แพร่ขยายอาวุธที่มีอานุภาพทำลายล้างสูง กำหนดให้ประเทศสมาชิกต้องมีมาตรการภายในประเทศในการป้องกันการแพร่ขยายอาวุธ และวัสดุอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งรวมถึงสินค้าที่ใช้ได้สองทาง โดยควบคุมผ่านระบบการพิจารณาให้อนุญาตการส่งออก การผ่านแดน การถ่ายลำ การนำเข้าเพื่อส่งกลับออกไป และการควบคุมนายหน้าของ DUI

รวมทั้งต้องมีบทลงโทษการกระทำผิดตามกฎหมายอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งต่อมาในปี 2554 ได้มีการออกข้อมติ UNSCR 1977 (2011) ขยายเวลาจากข้อมูลเดิมต่อไปอีก 10 ปี จนถึงปี 2564 ซึ่งประเทศไทยในฐานะประเทศสมาชิกจึงต้องปฏิบัติตามมติดังกล่าวด้วย