กรมป่าไม้เชิญชวน “ปลูกป่าประชาอาสา”

“การปลูกป่า” ที่ได้มากกว่า “ป่า” แต่การมีส่วนร่วมจะเกิดความรักและหวงแหนต้นไม้ที่ตนเองปลูกและร่วมกันดูแลรักษา ตลอดจนได้รับประโยชน์จากป่าที่ปลูก

วันนี้ (11 พ.ค.) นางนันทนา บุณยานันต์ โฆษกกรมป่าไม้ กล่าวว่า กรมป่าไม้เตรียมวางแผนฟื้นฟูป่าภาคเหนือที่ถูกไฟไหม้ รวมถึงการเชิญชวนให้ประชาชนและทุกภาคส่วนร่วมกันปลูกต้นไม้พร้อมกันทั่วประเทศ โดยเชิญชวนให้ประชาชนเริ่มปลูกตั้งแต่วันที่ 6 พ.ค. 63 ที่ผ่านมาซึ่งเป็นวันต้นไม้ประจำปีของชาติ เป็นช่วงต้นฤดูฝนมีความเหมาะสมกับการปลูกป่า ต้นไม้มีโอกาสรอดตายสูง ซึ่งในปี 63 กรมป่าไม้มีแผนการเพาะชำกล้าไม้สำหรับแจกให้ประชาชนปลูกทั่วประเทศ จำนวน 79 ล้านกล้า โดยในช่วงเดือน พ.ค.นี้มีกล้าไม้พร้อมแจกทั่วประเทศ จำนวน 10 ล้านกล้า และการปลูกต้นไม้ฟื้นฟูป่าภาคเหนือที่ถูกไฟไหม้เป็นการ “ปลูกป่าประชาอาสา” ซึ่งมิได้ใช้งบประมาณปกติสำหรับการปลูกป่าแต่อย่างใด “การปลูกป่าประชาอาสา” ในครั้งนี้มิได้คำนึงเพียงมุ่งจะเพิ่มพื้นที่ป่าเท่านั้น แต่การที่ประชาชนในพื้นที่มามีส่วนร่วมปลูกป่าจะเกิดความรักและหวงแหนต้นไม้ที่ตนเองปลูก และร่วมกันดูแลรักษา ตลอดจนจะได้รับประโยชน์จากป่าที่ปลูก

“ดังนั้น กรมป่าไม้ได้กำหนดตามหลักวิชาการให้มีการปลูกต้นไม้ 2 กลุ่ม คือ ชนิดไม้ท้องถิ่นเป็นไม้โครงสร้าง หรือชนิดไม้ที่เคยขึ้นอยู่เดิมในแต่ละพื้นที่ที่เป็นไม้เบิกนำโตเร็ว และชนิดไม้ที่ชุมชนใช้ประโยชน์ หมายถึงชนิดไม้ยืนต้น ไม้ขนาดกลาง หรือไม้พุ่ม รวมถึงไม้ไผ่ที่ชุมชนสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในครัวเรือนด้านบริโภค ไม้ใช้สอย ไม้พลังงาน (กิ่ง ก้าน ไม่ตัดต้น) และสมุนไพรโดยให้พิจารณาคัดเลือกชนิดให้เหมาะสมในแต่ละพื้นที่และตรงตามความต้องการของชุมชน”

โฆษกกรมป่าไม้กล่าวต่อว่า การเกิดไฟป่าในประเทศไทยส่วนใหญ่เกิดจากมนุษย์จุดไฟเพื่อจุดประสงค์ต่างๆ เช่น การหาของป่า การล่าสัตว์ หรือการลุกลามจากการเผาในพื้นที่เกษตร และรวมถึงการจุดไฟเผาป่าเพื่อหวังผลการขยายพื้นที่ครอบครองการใช้ประโยชน์ สืบเนื่องจากปีนี้ในพื้นที่ป่าภาคเหนือที่ถูกไฟไหม้นั้น จากข้อมูลสถิติการปฏิบัติควบคุมไฟป่าของหน่วยดับไฟป่ากรมป่าไม้ ณ วันที่ 8 พ.ค. 63 พบว่าพื้นที่เผาไหม้ส่วนใหญ่ จำนวน 56,704 ไร่ (ข้อมูลเดิม ณ วันที่ 19 เม.ย. 63 มีจำนวน 55,266 ไร่) อยู่ในพื้นที่ 9 จังหวัดภาคเหนือ และจากการแปลพื้นที่เผาไหม้จากภาพถ่ายดาวเทียมความละเอียดสูง (Sentinel-2) ของสำนักป้องกันรักษาป่าและควบคุมไฟป่า กรมป่าไม้ พบพื้นที่เผาไหม้ทั่วประเทศ จำนวน 36.07 ล้านไร่ พื้นที่เผาไหม้ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่นอกเขตป่า จำนวน 18.69 ล้านไร่ พื้นที่เผาไหม้ในเขตป่า (อยู่ในความรับผิดชอบของ ปม. และ อส.) จำนวน 17.38 ล้านไร่ โดยเป็นพื้นที่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ จำนวน 9.68 ล้านไร่ ซึ่งพื้นที่เผาไหม้ในป่าสงวนแห่งชาติดังกล่าวส่วนใหญ่ จำนวน 6.14 ล้านไร่ อยู่ใน 9 จังหวัดภาคเหนือ พื้นที่เผาไหม้แต่ละพื้นที่จะมีระดับความรุนแรงไม่เท่ากันซึ่งมีอยู่ 3 ระดับ คือ รุนแรงมาก ปานกลาง และเล็กน้อย

นางนันทนากล่าวอีกว่า สำหรับพื้นที่เผาไหม้ที่มีความเสียหายระดับรุนแรงต้องเร่งปลูกฟื้นฟูป่าโดยเร็ว ซึ่งจากการสำรวจพื้นที่ที่จำเป็นต้องเร่งฟื้นฟูป่าที่ถูกไฟไหม้ใน 9 จังหวัดภาคเหนือ มีจำนวนประมาณ 49,000 ไร่ เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวไม่สามารถฟื้นสภาพได้ตามธรรมชาติ ได้แก่ ป่าดิบแล้ง ป่าดิบเขา ป่าสนเขา และรวมถึงพื้นที่บุกรุกแผ้วถางที่มีการเผาร่วมด้วย แต่เนื่องจากในปีงบประมาณ 63 กรมป่าไม้มิได้ตั้งงบประมาณในการปลูกพื้นฟูรองรับไว้ จึงได้เชิญชวนให้มีการปลูกป่าในรูปแบบประชาอาสา สำหรับพื้นที่ที่เหลือเป็นพื้นที่เผาไหม้ระดับปานกลาง และเล็กน้อย จำนวน 6.09 ล้านไร่ ปล่อยให้ฟื้นตัวตามธรรมชาติ โดยจัดเจ้าหน้าที่คอยลาดตระเวน ตรวจตราเฝ้าระวังป้องกันไม่ให้มีผู้บุกรุกเข้ามายึดถือครอบครองในพื้นที่ไฟไหม้ดังกล่าวได้ สำหรับการจัดกิจกรรมปลูกฟื้นฟูป่าในพื้นที่ถูกไฟไหม้ของจังหวัดเชียงใหม่ ทางจังหวัดมอบหมายให้นายอำเภอ เป็นเจ้าภาพหลักร่วมกับกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และประชาชนในพื้นที่ร่วมกันปลูกป่าประชาอาสา โดยกำหนดวันดีเดย์ เริ่มปลูกในวันที่ 21 พ.ค. 63 การจัดกิจกรรมปลูกป่าในครั้งนี้ภายใต้ “โครงการรวมใจไทยปลูกต้นไม้เพื่อฟื้นฟูป่าและเพิ่มพื้นที่สีเขียว จังหวัดเชียงใหม่”

โดยในส่วนของกรมป่าไม้เตรียมกล้าไม้สนับสนุนการปลูกป่าประชาอาสาจังหวัดเชียงใหม่จำนวน 1 ล้านกล้า การปลูกป่าประชาอาสาในพื้นที่ที่ถูกเผาไหม้ รูปแบบการปลูกจึงเป็นการปลูกเสริมตามความเหมาะสมของพื้นที่ โดยมุ่งเน้นในพื้นที่ที่ถูกทำลายหรือเสียหายจากไฟป่าอย่างรุนแรง นอกจากนี้ การเข้าไปปลูกเสริมป่าโดยวิธีประชาอาสาตามโครงการนี้ เป็นการรณรงค์ สร้างจิตสำนึก สร้างความรู้สึกการเป็นเจ้าของร่วมกัน โดยที่ชุมชนสามารถใช้ประโยชน์จากพรรณไม้โดยไม่ต้องตัดต้นไม้ จะเป็นแนวทางในการป้องกันรักษาป่าอย่างยั่งยืนอีกด้วย

ปัจจุบันการปลูกฟื้นฟูป่าของกรมป่าไม้โดยใช้งบประมาณปกตินั้น มีกระบวนการที่โปรงใสตรวจสอบได้ ดังจะเห็นได้จากคำสั่งกระทรวงฯ ที่ 15/2562 แต่งตั้งคณะกรรมการพิจารณาการปลูกป่าระดับพื้นที่ เพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบการกำหนดพื้นที่เป้าหมายการปลูกฟื้นฟูป่า ซึ่งมีรอง กอ.รมน.จังหวัดเป็นประธาน และมี ทสจ. นายอำเภอท้องที่ อบต. กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และเครือข่ายภาคประชาชนในพื้นที่ เป็นกรรมการ โดยเพิ่มกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน ดังนั้นพื้นที่ที่จะนำมากำหนดเป็นเป้าหมายปลูกป่าต้องผ่านกระบวนการกลั่นกรองว่ามีความเหมาะสมในการปลูกฟื้นฟู และต้องกำหนดแผนงานเพื่อเสนอของบประมาณมาปลูกล่วงหน้า

ในปัจจุบันกรมป่าไม้ไม่เน้นการปลูกเองโดยเจ้าหน้าที่ป่าไม้ แต่จะสนับสนุนกล้าไม้ให้ประชาชนปลูกในพื้นที่ที่ได้รับอนุญาต โดยเฉพาะอย่างยิ่งการปลูกในพื้นที่ คทช. และพื้นที่ ส.ป.ก. ดังนั้น พื้นที่ที่ถูกไฟไหม้ในปี 63 หากจะกำหนดเป็นพื้นที่เป้าหมายเพื่อของบประมาณปกติมาปลูก ตามตารางการของบประมาณจะได้งบมาปลูกในปี 65 จึงมีความจำเป็นเร่งด่วนที่ต้องเชิญชวนให้ทุกภาคส่วนร่วมมือกันปลูกป่าประชาอาสา ตลอดจนการเชิญชวนภาคเอกชนให้เข้ามามีส่วนร่วมสนันสนุนชุมชนในการปลูกฟื้นฟูป่าที่ได้รับการเสียหายในครั้งนี้ หากเราเริ่มปลูก ณ วันนี้พื้นที่ป่าที่ได้รับความเสียหายก็จะเป็นพื้นที่สีเขียวได้เร็ววัน ดังตัวอย่างผลงานการปลูกฟื้นฟูป่าตามหลักวิชาการของกรมป่าไม้ ที่ปลูกบริเวณหน่วยฟื้นฟูสภาพป่าสงวนแห่งชาติป่าภูเปลือยป่าภูขี้เถ้า และป่าภูเรือ ที่ 7 อำเภอด่านซ้ายจังหวัดเลย ปลูกเมื่อปี 40 เนื้อที่ 170 ไร่ ชนิดไม้ที่ปลูก ต้นสัก นนทรีป่า ประดู่ป่า แดง แคนา ปัจจุบันเป็นป่าที่สมบูรณ์เชิงประจักษ์ตามภาพถ่ายทางอากาศ

แต่อย่างไรก็ตาม การปลูกป่าบางพื้นที่ที่ไม่สำเร็จนั้นมีสาเหตุหลายปัจจัย เช่น ภัยแล้ง ไฟไหม้ป่า การบุกรุกพื้นที่ของผู้ครอบครองพื้นที่เดิม เป็นต้น ทุกท่านคงเห็นแล้วว่าการที่มีบุคคลเพียงไม่กี่คนเป็นต้นเพลิงจุดไฟเผาป่า ผลจากการกระทำก่อให้เกิดความเสียหายอย่างไร พรรณไม้และสัตว์ป่าได้รับความเสียหาย พี่น้องประชาชนได้รับผลกระทบจากหมอกควัน สิ่งที่สำคัญที่สุดคือทำให้พี่น้องประชาชนและเจ้าหน้าที่ผู้รักและหวงแหนป่าต้องสูญเสียชีวิต เสียน้ำตา รวมถึงตอนนี้ทุกฝ่ายต้องลุกขึ้นมาช่วยกันปลูกพื้นฟู่ป่าเพื่อให้กลับมาเป็นพื้นที่สีเขียวโดยเร็ว