ศูนย์ข่าวขอนแก่น - เปิดตำนาน “น้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวน” ของดีรสชาติเด็ด สินค้า OTOP ระดับ 5 ดาว จ.ขอนแก่น เริ่มจากรุ่นยายทวดนำปลาที่มีอยู่มากแถวบ้านหมักปลาร้าทำน้ำพริกสูตรเฉพาะ ใครได้กินเป็นติดใจ จนต้องทำขาย-พัฒนาเป็นธุรกิจขนาดย่อมตกทอดสู่รุ่นลูกรุ่นหลาน เน้นวัตถุดิบสดใหม่รับซื้อจากเพื่อนเกษตรกรในพื้นที่ ปลื้มใจได้รับโอกาสเข้าโครงการร้านไทยเด็ด ใน PTT Station ช่วยเพิ่มยอดขายขึ้นเท่าตัว
หากจะพูดถึงน้ำพริกปลาร้า อาหารขึ้นชื่อของชาวอีสานแล้ว เชื่อว่าหลายท่านที่ชื่นชอบรับประทานน้ำพริกคงต้องยกนิ้วหัวแม่โป้งให้ “น้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวน” เป็นหนึ่งในแบรนด์น้ำพริกปราร้าที่ได้กินแล้วแซ่บถึงใจจนลืมไม่ลง และปฏิเสธไม่ได้ว่าทุกวันนี้น้ำพริกปลาร้าได้รับความนิยมแพร่หลายไม่จำกัดแค่แดนอีสานเท่านั้น
น้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวนเป็นสินค้าของฝากขึ้นชื่อของจังหวัดขอนแก่น เป็นอุตสาหกรรมแปรรูปอาหารขนาดย่อมๆ จัดอยู่ในหมวดธุรกิจ SMEs แหล่งผลิตตั้งอยู่ที่บ้านโนนพะยอม ต.โนนพะยอม อ.ชนบท
ดวงพร พิมพ์จันทร์ หรือคุณใจ ผู้รับมรดกตกทอดแบรนด์น้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวนและเป็นแกนนำหลักในการผลิตและดูแลงานขาย เล่าว่า ที่มาของน้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวนเริ่มต้นจากรุ่นคุณยายทวด ซึ่งมีอาชีพทำนาหาอยู่หากินตามวิถีชาวบ้านเห็นว่าแถวหมู่บ้านมีปลาชุกชุมเพราะอยู่ติดลำน้ำชี กินกันจนเหลือทิ้ง เห็นแล้วเสียดายจึงนำปลาที่เหลือจากการทำอาหารมาหมักเป็นปลาร้าสดแจกจ่ายให้ญาติพี่น้องเก็บไว้กิน แต่ละคนได้กินแล้วออกปากชมว่าอร่อยรสนัวกลมกล่อม ไม่เค็ม ไม่มีกลิ่นแรงเหมือนปลาร้าทั่วไปออกจะหอมด้วยซ้ำ จึงแนะนำให้ทำขายในหมู่บ้าน
“คุณยายมีฝีมือและมีสูตรพิเศษเรื่องการทำน้ำพริกอยู่แล้ว จึงนำปลาร้ามาดัดแปลงเป็นน้ำพริกปลาร้า ตอนแรกๆ ทำแบบไม่สุก ทำแล้วให้ลูกหลานนำมาขายเพื่อนบ้านและส่งไปฝากวางขายที่ร้านสหกรณ์ในตัวเมืองขอนแก่น ทำเท่าไหร่ก็ขายหมด ได้รับการตอบรับดีมาก”
คุณดวงพรกล่าวว่า พอมาถึงรุ่นคุณแม่ก็รับช่วงต่อ ทำเป็นธุรกิจมากขึ้น ปลาสดก็รับซื้อเพิ่มจากเกษตรกรแถวเขื่อนอุบลรัตน์ และโชคดีที่ทางนักวิชาการมหาวิทยาลัยขอนแก่นเข้ามาช่วยพัฒนากระบวนการผลิตให้น้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวนมีอายุจัดเก็บได้นานมากขึ้น จนได้นำไปวางขายในห้างเซ็นโทซ่าในตัวเมืองขอนแก่น
สุดท้าย ตกมาที่รุ่นหลานรุ่นปัจจุบัน คือตัวคุณดวงพรเอง แต่เดิมทำงานอยู่ที่กรุงเทพฯ เห็นคุณแม่อายุมากแล้ว น่าจะได้พักผ่อน จึงตัดสินใจออกจากงานประจำ กลับมาดูแลแม่และสืบทอดกิจการน้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวนต่อ วางแผนธุรกิจใหม่หมด เริ่มไปจดทะเบียนเป็นสินค้า OTOP และส่งประกวดเวทีต่างๆ จนได้รางวัล OTOP 5 ดาว นอกจากนี้เข้าร่วมพัฒนาสินค้าและการทำตลาดกับหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง ทั้งพาณิชย์จังหวัด พัฒนาชุมชนจังหวัด อุตสาหกรรมจังหวัด พร้อมปรับเปลี่ยน Packaging ใหม่ ให้ดูดี ทันสมัย
สำหรับกระบวนการผลิต คุณดวงพรบอกว่าเลือกใช้จากแหล่งผลิตในท้องถิ่นทั้งหมด เพราะมั่นใจในคุณภาพและต้องการช่วยเหลือพี่น้องเกษตรกรด้วย โดยรับซื้อปลาสดจากชาวบ้านเกษตรกรริมเขื่อนอุบลรัตน์ อ.หนองเรือ ชุมชนใกล้เขื่อน ขณะที่ส่วนประกอบที่เป็นสมุนไพร เช่น หอม กระเทียม พริก ข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด รับซื้อจากชุมชนในพื้นที่ อ.เชียงยืน จ.มหาสารคาม
ขั้นตอนการทำน้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวนเริ่มจากคัดปลาสดๆ อย่างดีมาหมักกับเกลือ รำข้าวหมักทิ้งไว้เป็นปีเพื่อให้ได้เนื้อปลาที่นุ่มน้ำปลาร้าเข้มข้น หลังจากนั้นนำไปต้มให้สุกแกะก้างออก คลุกเคล้าให้เป็นเนื้อเดียวกันกับสมุนไพรไทย ทั้งหอมแดง กระเทียม พริก ข่า ตะไคร้ที่โขลกละเอียดคั่วจนสุกพอดี ขั้นตอนสุดท้ายคือบรรจุในขวดภาชนะพร้อมขายได้ทันที
คุณดวงพรบอกอีกว่าน้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวนได้รับการยอมรับจากผู้บริโภคตั้งแต่สมัยคุณยายทวดส่งต่อถึงรุ่นคุณแม่เพราะทุกขั้นตอนเราทำอย่างพิถีพิถัน สะอาด รสชาติอร่อยนัว นอกจากน้ำพริกปลาร้าแล้วเรายังทำเพิ่มขึ้นอีกตัวคือน้ำพริกปลาย่างแม่ลำดวน...ใครได้กินแล้วมักบอกกันปากต่อปาก รายได้จากน้ำพริกถือเป็นรายได้หลักของครอบครัวส่งลูกหลานเรียนจนจบปริญญากันหมด และโชคดีมากที่ตนได้รับโอกาสเข้าร่วมโครงการสินค้าไทยเด็ด ส่งวางขายร้านไทยเด็ดใน PTT Station
ก่อนเข้าโครงการไทยเด็ด คุณดวงพรเปิดเผยว่ามีรายได้จากการขายประมาณ 25,000 บาท/เดือน แต่หลังเข้าโครงการฯ รายได้เพิ่มมากขึ้นเท่าตัว ไม่ต่ำกว่า 50,000 บาท/เดือน อย่างไรก็ตาม น้ำพริกปลาร้าแม่ลำดวนไม่หยุดพัฒนา โดยอนาคตอันใกล้นี้จะเพิ่มสินค้าอีก 2 ตัว คือน้ำพริกปลาย่างสูตรดั้งเดิม และน้ำพริกปลาย่างแมงดา และแน่นอนว่าต้องเพิ่มกำลังผลิตให้มากกว่าเดิมเพื่อส่งเข้าโครงการร้านไทยเด็ด PTT Station ให้เพียงพอ
