เชียงใหม่ - ปางช้างดังเชียงใหม่เชิญพ่อครูตระกูลเลี้ยงช้างเก่าแก่ชัยภูมิไหว้ศาลปะกำสานวัฒนธรรมเลี้ยงช้างไทยยิ่งใหญ่ เตรียมพร้อมเปิดรับนักท่องเที่ยวสไตล์ New Normal ภายใต้มาตรฐาน SHA สกัดโควิดของ ททท.-กรมอนามัย
หลังการแพร่ระบาดของไวรัสโคโรนา หรือโควิด-19 ในไทยเริ่มคลี่คลาย ขณะที่เชียงใหม่ รวมทั้ง 17 จังหวัดภาคเหนือไม่พบผู้ติดเชื้อติดต่อกันนานกว่า 1 เดือนแล้ว ปางช้างแม่แตงก็เปิดให้บริการนักท่องเที่ยวอีกครั้ง โดยนายสงวน ชัยเลิศ อายุ 84 ปี ที่ปรึกษาพิเศษปางช้างแม่แตง ได้เป็นประธานในพิธีบวงสรวงศาลปะกำประจำปีขึ้นด้วย
นายสงวนเปิดเผยว่า ปางช้างแม่แตงยึดมั่นในแนวทางการเลี้ยงช้างแบบไทยๆ ปฏิบัติตามวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของบรรพบุรุษ สืบทอดการเลี้ยงช้างไทย ซี่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่กำลังจะเสื่อมหายไปเพราะกระแสการโจมตีจากกลุ่มบุคคลต่างๆ และสื่อต่างประเทศที่ไม่เข้าใจในวัฒนธรรมการเลี้ยงช้างของคนไทยเรา
อย่างไรก็ตาม ปางช้างแม่แตงยึดมั่นในแนวทางวัฒนธรรมช้างไทยมาตลอด ไม่ได้อ่อนไหวไปตามกระแสใดๆ ทั้งสิ้น ยืนยันที่จะยังมีการให้บริการนั่งช้าง มีการแสดงช้างน้อยแสนรู้ เป็นการสร้างงานแก่ควาญช้าง และท้องถิ่น ชาวบ้านที่ยังต้องทำงานเลี้ยงชีพ และเพื่อสร้างความเพลินเพลินความสุขให้แก่นักท่องเที่ยวไม่ว่าจะเป็นชาวไทยหรือชาวต่างประเทศ
“อยากจะร้องขอไปยังผู้ที่โจมตีวัฒนธรรมการเลี้ยงช้างไทยซึ่งทำต่อเนื่องมาเป็นเวลากว่ายี่สิบปีแล้วว่า ควรที่จะหยุดได้แล้ว อยากให้สำนึกและคิดได้แล้วว่าตัวเองกำลังทำอะไรอยู่ นอกจากจะเป็นการทำร้ายวัฒนธรรมประเพณีการเลี้ยงช้างไทยแล้ว การออกข่าวโจมตีการเลี้ยงช้างไทยว่าทารุณก็เป็นการทำลายชื่อเสียงทำลายการท่องเที่ยวไทย ถ้ามีปัญหาสงสัยอะไรว่าการเลี้ยงช้างแบบไทยๆ ว่ามันไม่ดีอย่างไร ไม่เข้าใจตรงไหนก็มาถามได้ ยินดีให้ความรู้ที่ถูกต้อง ไม่ต้องไปสร้างความเข้าใจผิดให้แก่สังคมและชาวต่างชาติอีกต่อไป”
ส่วนพิธีไหว้ศาลปะกำ หรือพิธีบวงสรวงศาลปะกำนั้น นายสงวนบอกว่าสำคัญมากๆ เพราะนี่คือหลัก คือแก่น เป็นรากเหง้าของการเลี้ยงช้างไทย เป็นการบูชาจิตวิญญาณของบรรพบุรุษ ปางช้างแม่แตงไม่ทอดทิ้งภูมิปัญญาศิลปะการควบคุมช้าง เชือกปะกำคือสัญลักษณ์ของการเลี้ยงช้างไทยพวกเราจึงให้ความสำคัญ มีพิธีบวงสรวงเซ่นไหว้ทุกปี
“เราจะต้องไม่ทอดทิ้งภูมิปัญญาวัฒนธกรรมการเลี้ยงช้างไทย ไม่ต้องไปหวั่นไหวกับกระแสเรียกร้องล้มล้างวัฒนธรรมการเลี้ยงช้างไทยของคนที่อวดรู้หรือไม่ได้รู้จักแก่นสำคัญของศิลปะการควบคุมช้างของบรรพบุรุษไทยเรา เราเลี้ยงช้าง-ช้างเลี้ยงเรา เราต้องรู้คุณช้างเหมือนหน้าที่ของคนเราที่ควรรู้จักกตัญญูต่อผู้มีพระคุณหรือบุพการีของเรา เรานับถือว่าช้างคือสมาชิกสำคัญของครอบครัวเรา รักช้างและรักคนในครอบครัว รักพ่อรักแม่เฉกเช่นเดียวกัน”
ศาลปะกำ เป็นที่เก็บเชือกบาศก์ หรือเชือกปะกำที่ทำเป็นบ่วงสำหรับใช้ในการคล้องช้างป่า โดยเชือกปะกำนี้ทำมาจากหนังควายตากแห้ง 3 เส้นนำมาควั่นให้เป็นเกลียวจนได้ความยาวประมาณ 20-40 เมตร ปลายข้างหนึ่งทำเป็นบ่วงบาศก์ไว้สำหรับคล้องช้างป่า เชือกปะกำสำหรับหมอช้างและครอบครัวคนที่ทำงานเกี่ยวกับช้างถือว่าเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เป็นของสูงอันเป็นมงคลยิ่ง เป็นสิ่งสำคัญที่ใช้ในการคล้องช้างป่า การทำเชือกปะกำจึงต้องสงวนไว้ให้เฉพาะครูบา หรือหมอช้างผู้รู้มนต์วิเศษเป็นผู้ทำเท่านั้น
เชือกปะกำแต่ละเส้นจะมีการอัญเชิญดวงวิญญาณของครูบาอาจารย์ ผีบรรพบุรุษที่เคยเป็นครูบา หรือหมอช้างต้นตระกูลให้มาสิงสถิตอยู่ ควาญช้างคนเลี้ยงช้างในแต่ละตระกูลก็จะมีเชือกปะกำประจำตระกูลของตน และจะมีไว้ใช้เฉพาะตระกูลของตนเท่านั้น เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คนในครอบครัวต้องให้ความเคารพนับถือ และเชื่อกันว่าผีปะกำจะดลบันดาลให้เกิดความโชคดี ทำกิจการงานต่างๆ ได้สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี
ในการทำพิธีเซ่นไหว้บวงสรวงศาลปะกำประจำปีของปางช้างแม่แตง มีผู้ทำพิธีคือนายทองมาก เสนาวงศ์ษา หรือพ่อครูทองมาก พ่อครูผู้อาวุโสผู้คงแก่เรียนจาก ต.บ้านค่าย อ.เมือง จ.ชัยภูมิ ผู้สืบเชื้อสายจากตระกูลเลี้ยงช้างเก่าแก่แห่งเมืองชัยภูมิ ผู้มีบรรพบุรุษสร้างคุณูปการให้แก่เมืองชัยภูมิมาตั้งแต่สมัยเจ้าพ่อพญาแล เจ้าเมืองชัยภูมิในอดีต นับเป็นผู้อาวุโสผู้หนึ่งของวงการช้างไทยที่สืบทอดวัฒนธรรมการเลี้ยงช้างไทย และคณะผู้ทำพิธีซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นครูช้างอาวุโสทั้งนั้น
นางวาสนา ทองสุข ชัยเลิศ กรรมการผู้จัดการปางช้างแม่แตง เปิดเผยว่า ปางช้างแม่แตงกำลังทดลองระบบการให้บริการลูกค้าแบบปกติใหม่ หรือ New normal ยังไม่เปิดบริการเต็มตัว แต่จะให้บริการแต่ในส่วนที่ลูกค้ารู้สึกปลอดภัยว่าจะไม่มีการติดเชื้อไวรัสโควิด-19 แน่นอน มีการเว้นระยะห่างทางสังคม ซึ่งได้รับการรับรองจาก ททท.และกรมอนามัย เพราะเราปฏิบัติตามมาตรการของกระทรวงสาธารณสุขอย่างเคร่งครัด และได้รับมาตรฐานความปลอดภัยด้านสุขอนามัย SHA มาแล้ว ขอให้ลูกค้ามีความมั่นใจในการมาใช้บริการที่ปางช้างแม่แตง
ในช่วงนี้เราจะมีแค่ให้บริการการนั่งช้าง และในทุกวันเสาร์ วันอาทิตย์ จะมีการแสดงของช้างน้อยแสนรู้ให้เข้าชมฟรี วันละสองรอบ คือรอบ 10.15 น. และ 13.15 น. ไม่คิดค่าใช้จ่ายในการเข้าชมการแสดงของช้าง เว้นแต่ในส่วนของการใช้บริการนั่งช้าง ซึ่งเรายังคงมีให้บริการเป็นปกติและมีค่าใช้จ่ายในการใช้บริการ และเปิดในส่วนของกิจกรรมฮักช้าง ซึ่งเป็นกิจกรรมพิเศษของปางช้างแม่แตงที่เปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวได้เรียนรู้การดูแลช้างว่าเราดูแลช้างดีอย่างไร ซึ่งช่วงนี้ได้จัดให้มีราคาโปรโมชันพิเศษสำหรับพี่น้องคนไทยที่สนใจการเลี้ยงช้างด้วย
