ร้อนเลย! ปมสุโขทัย ใช่ราชธานีไทยแห่งแรก? นักประวัติศาสตร์รุมโต้

สุโขทัย - กลายเป็นประเด็นร้อนทันที ปม “เมืองศรีสัชนาลัย เก่ากว่าสุโขทัย” นักประวัติศาสตร์รุมโต้เดือด ยัน “สุโขทัย” เป็นรัฐไทยแห่งแรก ไม่ผิด! ย้ำมีหลักฐานชัดปกครองโดยคนพูดภาษาไทย เตือนอย่าทำประเด็น “ประเด็นสุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย” กลายเป็นน้ำผึ้งหยดเดียวจนคนรู้สึกถูกเหยียดเสมือนชนกลุ่มน้อยของสยาม

วันนี้ (16 ส.ค.) ผู้สื่อข่าวรายงานว่า หลังนายเอนก สีหามาตย์ อดีตอธิบดีกรมศิลปากร ออกมาเปิดเผยหลักฐานว่า “เมืองศรีสัชนาลัย เก่ากว่าสุโขทัย” ต่อมาศาสตราจารย์พิเศษ ศรีศักร วัลลิโภดม นักประวัติศาสตร์ ได้ออกมายืนยันว่าราชธานีเพิ่งเกิดขึ้นสมัยอยุธยา ไม่ใช่สมัยสุโขทัย แต่สังคมไทยถูกปลูกฝังด้วยวาทกรรม “สุโขทัย ราชธานีแห่งแรกของไทย” นั้น

นางนงคราญ สุขสม นักโบราณคดีชำนาญการพิเศษ หัวหน้ากลุ่มโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ 6 สุโขทัย เปิดเผยว่า รัฐโบราณไม่ว่าจะเป็นทวารวดี ศรีวิชัย สุโขทัย สุพรรณบุรี ละโว้ นครศรีธรรมราช เป็นรัฐอิสระที่ไม่ได้มีความคิดเรื่องรัฐประชาชาติ การรวมรัฐต่างๆ เข้าไว้ในอำนาจเห็นได้ชัดเจนมากขึ้นในสมัยอยุธยา แต่ก็ยังไม่ใช่เรื่องรัฐประชาชาติ เพราะคนในอยุธยาก็ไม่ได้รู้สึกว่าเป็นรัฐชาติเดียวกับล้านนา หรือบ้านเมืองอื่นๆ ยังมีเจ้าเมืองของเขาปกครองภายใต้อาณัติของอยุธยา

แนวคิดเรื่องรัฐชาติเกิดขึ้นชัดเจนสมัยรัชการที่ 5 เกิดมณฑลเทศาภิบาล ที่รัฐบาลกลางส่งขุนนางจากส่วนกลางไปปกครองแทนเจ้าเมืองเดิม เป็นการยกเลิกระบบกินเมือง “ล้านนา ปัตตานี” เคยมีเจ้าเมืองของเขาเอง และอยุธยาก็ไม่ได้เรียกตัวเองว่าเป็นชาติไทย รัฐโบราณมีการขยายอาณาเขตของพระราชอาณาจักร ขอบเขตอาณาจักรก็ไม่คงที่

นางนงคราญกล่าวว่า สุโขทัยเป็นรัฐโบราณรัฐแรกที่มีหลักฐานชัดเจนว่าเป็นรัฐที่ปกครองโดยคนที่พูดภาษาไทย จะบอกว่าเป็นรัฐแรกของคนไทยก็ไม่น่าจะผิด เพราะอโยธยาก็มาทีหลัง ส่วนรัฐก่อนหน้าสุโขทัย ก็ยืนยันไม่ชัดว่าปกครองโดยกษัตริย์ไทยหรือไม่ เพราะไม่มีศิลาจารึกที่พบว่าใช้ภาษาไทย ส่วนใหญ่เป็นภาษามอญ เขมร และสันสกฤต อักษรเขมรเอามาเขียนภาษาไทยก็ได้ แต่ไม่เคยเจอภาษาไทย

“ศิลาจารึกอักษรไทย ภาษาไทย มาเจอในช่วงสมัยสุโขทัย แสดงว่าเป็นรัฐของคนไทย มีกษัตริย์เป็นคนไทย การที่เราจะยืนยันว่าสุโขทัยเป็นรัฐไทยแห่งแรกก็พูดได้เพราะมีหลักฐานเพียงพอ”

นายสมชาย เดือนเพ็ญ นักประวัติศาสตร์สุโขทัย และกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิกลุ่มจังหวัดมรดกทางวัฒนธรรม กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา เปิดเผยว่า จดหมายเหตุจีนสมัยราชวงศ์สุ้ง มีบันทึกว่า “เชลียงอยู่เหนือละโว้ และตามพรลิงค์” ซึ่งดินแดนแถบนี้มีผู้คนอยู่อาศัยมานานแล้ว ดังหลักฐานที่พบแหล่งผลิตเครื่องมือหินกะเทาะขนาดใหญ่ที่แหล่งโบราณคดีแม่กองค่าย และวิวัฒนาการมาเป็นชุมชนถลุงโลหะที่วังหาดซึ่งเป็นพื้นที่บนภูเขาของ อ.บ้านด่านลานหอย จ.สุโขทัย

ต่อมาได้พัฒนามาสู่การสร้างบ้านแปงเมืองตั้งเป็นบ้านเป็นเมืองจนมีการปกครองโดย “พ่อขุน” ซึ่งพ่อขุนศรีนาวนำถุมปรากฏนามในศิลาจารึกหลักที่ 2 ด้านที่ 1 บรรทัด 8 “พระญาศรีนาวนำถุมเป็นขุนเป็นพ่อเสวยราชในนครสองอัน อันหนึ่งชื่อนครสุโขทัย อันหนึ่งชื่อนครศรีสัชนาลัย” บรรทัดที่ 12 “.....เป็นขุนในเมืองเชลียง” และบรรทัดที่ 16 “พ่อขุนนำถุมรู้คุณอันพิเศษ คือ รู้วังช้าง แกล้วหาญ” เป็นหลักฐานยืนยันการเป็นอาณาจักรแรกที่มีการปกครองโดยคนไทย ซึ่งมีคำนาม “พ่อขุน” ไม่ใช่ “กัมมะเตง”

ส่วนคำว่า “ไท” นั้นปรากฏการเรียกชนชาติอย่างยกย่องในศิลาจารึกหลักที่ 45 ด้านที่ 1 บรรทัดที่ 7-12 “แต่นี้ดำพงศ์ ผีปู่ผาดำ ฝูงผู้หวาน ปู่ขุนจิต ขุนจอด ปู่ศรีอินทราทิตย์ ปู่พญาบาน ปู่พญารามราช ปู่ไสสงคราม ปู่พญาเลอไทย ปู่พญางั่วนำถม ปู่พญามหาธรรมราชา พ่องำเมือง พ่อเลอไท ไทผู้ดีผีชาวเลือง” ซึ่งกล่าวยกย่องเป็นไทผู้ดีชาวเลือง เป็นบรรพบุรุษของคนไทย (สุโขทัย)

นายสมชายกล่าวอีกว่า การเรียกคนไทย ชาวไทลื้อเรียกคนไทยสุโขทัย (UPPER SIAM) ว่า “กรอม” แปลว่าคนใต้จนเดี๋ยวนี้ และอีกคำหนึ่งคือ “ไทตูดดำ” หรือตูดหมึก ซึ่งจะมีลักษณะพิเศษ คือ มีปื้นดำที่ก้นคล้ายรอยฟกช้ำเมื่อทารกแรกคลอด ภาษาทางการแพทย์เรียกมองโกเลียนสปอต

ด้านเศรษฐกิจของอาณาจักรเชลียง สุโขทัย ศรีสัชนาลัย นั้นมีการผลิตเครื่องสังคโลกเป็นสินค้าส่งออกมาช้านานแล้ว เพราะสามารถคุมเส้นทางการค้าสู่ภาคเหนือ หรือดินแดนด้านบนได้ ด้วยการเป็นมิตร และเครือญาติ ต่อมาอโยธยาสามารถควบคุมเส้นทางปากอ่าว-ลุ่มเจ้าพระยาได้ก็ไม่เป็นไร เพราะมีเส้นทางการค้าสังคโลกไปออกอ่าวเมาะตะมะได้ ดังจะพบเครื่องสังคโลกยุคปลายที่มีความสวยงาม ตามรายทางผ่านตาก-แม่สอด-พบพระเข้าไปในพม่า จึงขอตั้งคำถามถึงนักวิชาการว่า รู้จักเส้นทางการค้าขายตามทางล้อวัวหรือยัง

“จะเริ่มนับการเป็นราชธานีกันเมื่อใด เอาอะไรเป็นหลักฐาน แล้วอาณาจักรเชลียงหายไปไหนจากวงวิชาการ การพิมพ์หนังสือเกาะกระแสขายอาจมีรายได้ดี แต่ควรมีจรรยาบรรณสามัญสำนึกต่อสังคมด้วย และควรนำเสนอผลงานให้เหมาะสม เพราะอาจกลายเป็นน้ำผึ้งหยดเดียวได้ อย่าทำให้พวกเรารู้สึกว่าถูกเหยียดเสมือนชนกลุ่มน้อยของสยาม จากประเด็นสุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย” นายสมชายกล่าวเน้นย้ำ