“ชาวบางจาน” ร่วมพิธี “ถวายกระจาด” ประเพณีเก่าแก่แห่งเดียวของเพชรคึกคัก

เพชรบุรี - ชาวบ้านตำบลบางจาน เมืองเพชรบุรี ปิดถนนสายบางจาน-บ้านดอนผิงแดด ยาวกว่า 2 กิโลเมตรกันคึกคัก เพื่อร่วมทำบุญ “ถวายกระจาด” เผย “งานกระจาด” เป็นประเพณีเก่าแก่ของชาวบ้านตำบลบางจาน และแห่งเดียวของเพชร โดยการจัดงานแต่ละครั้งเพื่อร่วมรำลึกถึงอดีตอันขมขื่นของชาวบ้านในชุมชนเมื่อครั้งเสียเพชรบุรีแก่พระยาละแวก

ตั้งแต่เวลา 07.00-10.00 น. วันนี้ (23 ก.ค.) เป็นวันพระขึ้น 8 ค่ำ เดือน 8 หลัง ชาวบ้านในพื้นที่หมู่ 6 ตำบลบางจาน อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี ได้ร่วมกันปิดถนนสายคันคลองชลประทาน เส้นทางบางจาน-ดอนผิงแดด เพื่อตั้งสิ่งของร่วมประเพณีงานถวายกระจาด ซึ่งเป็นประเพณีเก่าแก่ของชาวบ้าน โดยมีระยะทางยาวกว่า 2 กิโลเมตร

นายประชุม ดีสุ่น อายุ 66 ปี ชาวบ้านตำบลบางจาน เปิดเผยว่า สำหรับประเพณีงานถวายกระจาด เป็นอีกประเพณีของชาวบ้านตำบลบางจาน อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี ถือเป็นการทำบุญครั้งยิ่งใหญ่ประจำปีของชาวบ้านที่นี่ ซึ่งเมื่อถึงวันขึ้น 8 ค่ำ เดือน 8 หลัง หรือเดือน 8 สองหน ชาวบ้านตำบลบางจานทั้ง 8 หมู่บ้าน จะนำเสื่อมาปูตลอดถนนระยะทางยาวกว่า 2 กิโลเมตร

พร้อมกับนำกระจาดนับร้อยใบที่บรรจุสิ่งของอาหารคาวหวาน จำพวกผลไม้ ขนมหวาน จำพวกขนมกง ขนมเกียน ขนมสามเกลอ และขนมหลุ่ม ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นขนมพื้นบ้านที่ชาวบ้านทำขึ้นเอง และสิ่งที่ขาดไม่ได้คือ แมงดาทะเล และปูทะเล โดยสิ่งของทุกอย่างจะถูกนำใส่ลงไปในกระจาดที่มีรูปทรง 6 เหลี่ยม 6 ยอด ที่ถูกตกแต่งด้วยกระดาษสีอย่างสวยงาม

พร้อมกันนี้ แต่ละครอบครัวที่นำกระจาดมาทำบุญจะมีการนิมนต์พระภิกษุสงฆ์มานั่งบริเวณที่มีกระจาดตั้งจุดละ 1 รูป เพื่อร่วมพิธีสงฆ์ และหลังจากเสร็จพิธีก็จะมีการร่วมกรวดน้ำอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว โดยแต่ละครอบครัวจะต้องถวายของทั้งหมดแด่พระภิกษุสงฆ์ โดยการเตรียมงานนั้นต้องเตรียมการล่วงหน้าแรมเดือน ตั้งแต่การทำกระจาดของแต่ละบ้านให้สวยงาม ที่มีทั้งการประดับตกแต่งกระจาดด้วยดอกไม้ และกระดาษสีเพิ่มความสวยงาม และที่สำคัญชาวบ้านที่นี่ต้องทำขนมที่จะนำมาใช้ในพิธีด้วยตนเองแทบทุกชนิด

สำหรับประเพณีงานถวายกระจาดของชาวบ้านตำบลบางจาน ถึงแม้จะเป็นประเพณีเล็กๆ ที่จัดเฉพาะชุมชนเท่านั้น แต่ก็นับเป็นประเพณีที่มีความสำคัญ และถือปฏิบัติสืบทอดกันมานานจากรุ่นสู่รุ่น เป็นประเพณีที่สอนให้ลูกหลานได้ตระหนักถึงคุณค่าของขนบธรรมเนียมประเพณีไทยภายใต้หลักธรรมของศาสนา อีกทั้งในจังหวัดเพชรบุรี มีการจัดงานกระจาดลักษณะนี้เพียงแห่งเดียวเท่านั้น และเมื่อถึงวันขึ้น 8 ค่ำเดือน 8 หลัง ถือเป็นสัญญาของชาวบ้านตำบลบางจานที่จะมาร่วมพิธีทำบุญกระจาดกันอย่างพร้อมเพรียง

สำหรับ “ประเพณีงานถวายกระจาด” เกิดขึ้นเนื่องมาจากเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์สมัยกรุงศรีอยุธยา ในยุคพระมหาราชา และสมเด็จพระนเรศวรติดต่อกัน ตามพงศาวดาร กล่าวไว้ว่า พระยาละแวก แม่ทัพเขมรได้ยกกองทัพมาตีกรุงศรีอยุธยาหลายครั้งแต่ตีไม่สำเร็จ ครั้งหนึ่งพระยาละแวก ได้ยกกองทัพข้ามอ่าวไทยมาตีเมืองเพชรบุรี ตีได้ในปีจอ ศักราช 924 ตรงกับ พ.ศ.2115

อีกทั้งตามหลักฐานอ้างอิงทางประวัติศาสตร์กล่าวว่า กองทัพเรือพญาละแวกยกพลขึ้นบกชายฝั่งทะเลทิศตะวันออกของตัวเมืองเพชรบุรี ประมาณ 7-8 กิโลเมตร เดินทัพเลียบคลองฝั่งบางจานเข้าตีเมืองเพชรบุรี ด้านถนนกำแพงเมืองบรรจบกับถนนหน้าสถานสงเคราะห์กุ่มสะแกในปัจจุบันเข้ายึดเมืองเพชรบุรีได้สำเร็จ

โดยเหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้ชาวบ้านบางจานต้องเข้าไปหลบซ่อนตัวในป่าทึบห่างจากหมู่บ้านประมาณ 2 กิโลเมตร เพื่อป้องกันถูกฆ่าถูกทำร้าย และได้พร้อมใจกันบนบานศาลกล่าวต่อเจ้าทุ่ง เจ้าป่า เจ้าเขา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายให้ช่วยคุ้มครอง ปกป้องรักษาไม่ให้กองทัพพญาละแวกพบเห็น ทั้งขาเข้าตีเมืองเพชร และขากลับ โดยจะพร้อมใจกันถวายกระจาดบรรจุด้วยอาหารคาวหวาน และผลไม้

พร้อมทั้งน้ำอมฤทธิ์ สุรา และบุหรี่ เป็นเครื่องเซ่นสังเวยบวงสรวงให้ประจำทุกปีอธิกมาส คือ ปีที่มีเดือน 8 สองหน โดยกำหนดนัดหมายกัน พร้อมใจกันเอาวันขึ้น 8 ค่ำ เดือน 8 หลังทุก 3 ปี เวลา 07.00-10.00 น. โดยการบนบานครั้งนั้นประสบความสำเร็จ พระ และชาวบ้านที่อยู่ในเหตุการณ์ต่างรอดพ้นจากกองทัพพญาละแวก ชาวบ้านจึงร่วมกันจัดงานทำบุญกระจาดขึ้นอย่างต่อเนื่องสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน