ซีพีเอฟ แนะเทคนิคเลี้ยงปลาฝ่าวิกฤตแล้ง

ฉะเชิงเทรา - ซีพีเอฟ แนะการเลี้ยงปลาฝ่าวิกฤตแล้ง โดยเกษตรกรที่เลี้ยงปลาในแหล่งน้ำเปิด ต้องหลีกเลี่ยงการเลี้ยงในแหล่งน้ำตื้น อัตราการไหลของน้ำมีน้อย ส่วนการเลี้ยงปลาในบ่อต้องมีการควบคุมคุณภาพน้ำ

นายอดิศร์ กฤษณวงศ์ รองกรรมการผู้จัดการอาวุโส บริษัท เจริญโภคภัณฑ์อาหาร จำกัด (มหาชน) หรือซีพีเอฟ เปิดเผยว่า จากการประเมินสถานการณ์ภัยแล้งของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ พบว่า ปี 2558 นี้ปริมาตรน้ำในอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ และขนาดกลางมีปริมาณน้อยกว่าปีที่แล้วประมาณ 5,432 ล้านลูกบาศก์เมตร

สอดคล้องต่อข้อมูลของศูนย์การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศและภัยพิบัติ มหาวิทยาลัยรังสิต ที่ประเมินปริมาณน้ำฝนในปีนี้ พบว่า จะมีแนวโน้มน้อยกว่าปกติจากปรากฏการณ์เอลนินโญ ส่งผลให้สถานการณ์แล้งมีผลกระทบรุนแรงมากขึ้น ปริมาณน้ำต้นทุนที่ไหลลงสู่ที่ราบมีน้อยลง ซึ่งภัยแล้งกอปรกับสภาวะอากาศร้อนในปัจจุบัน ส่งผลโดยตรงต่อการเจริญเติบโตของปลาเลี้ยงทุกชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งปลานิล และปลาทับทิม ที่เป็นปลาเศรษฐกิจที่สำคัญ เนื่องจากอุณหภูมิน้ำที่เหมาะสมต่อการเลี้ยงปลาจะอยู่ที่ 26-32 องศาเซลเซียส รวมถึงคุณภาพน้ำในด้านต่างๆ ที่จะผันผวนมากยิ่งขึ้น

ในพื้นที่ที่ประสบภัยแล้งจะแนะนำเกษตรกรไม่ให้ลงเลี้ยงปลา หรือชะลอการเลี้ยงไปสักระยะหนึ่ง เพื่อรอให้มีปริมาณน้ำมากเพียงพอ และมีคุณภาพที่เหมาะสม สำหรับในพื้นที่ที่ยังสามารถลงเลี้ยงปลาได้ ซีพีเอฟ มีเทคนิควิธีการเลี้ยงปลามาแนะนำเกษตรกรเพื่อลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น

นายอดิศร์ กล่าวว่า สำหรับเกษตรกรที่เลี้ยงปลาในแหล่งน้ำเปิด อันดับแรกต้องหลีกเลี่ยงการเลี้ยงในแหล่งน้ำตื้น อัตราการไหลของน้ำมีน้อย หรือเป็นจุดตกตะกอน แหล่งน้ำที่ใช้วางกระชังปลาต้องเป็นน้ำสะอาด มีกระแสน้ำไหลดีตลอดเวลาไม่ต่ำกว่า 15 เมตรต่อนาที ไม่ควรวางกระชังในน้ำนิ่ง และต้องเป็นจุดที่มีการตกตะกอนน้อย

จากนั้นต้องบริหารจัดการการเลี้ยงด้วยการลดปริมาณปลาที่จะเลี้ยงลงเหลือประมาณร้อยละ 60-70 จากภาวะปกติ เพื่อให้ปลาอยู่สบาย ไม่แออัด ช่วยลดความเครียดที่จะเกิดขึ้นได้ เนื่องจากปริมาณออกซิเจนที่ละลายน้ำได้จะลดลง อย่างไรก็ตาม หากผู้เลี้ยงต้องการเลี้ยงปลาในปริมาณเท่ากับที่เคยเลี้ยงในภาวะปกติ ขอแนะนำให้พิจารณาเพิ่มจำนวนกระชังแทน

“กรณีที่ปริมาณน้ำลดลงมากอาจมีผลต่อปริมาณออกซิเจนที่ละลายในน้ำมีน้อยลง เกษตรกรควรเพิ่มออกซิเจนในน้ำด้วยการติดตั้งเครื่องให้อากาศในกระชัง โดยเทคโนโลยีนี้ซีพีเอฟได้พัฒนาต่อยอดมาจากระบบให้อากาศในบ่อเลี้ยงกุ้ง พบว่า สามารถเพิ่มอากาศในน้ำของระบบกระชังปลาได้เป็นอย่างดี”

ปัจจุบัน ซีพีเอฟ ได้ส่งเสริมให้เกษตรกรผู้เลี้ยงปลาในแหล่งน้ำ เช่น แม่น้ำ และเขื่อน ใช้เครื่องให้อากาศดังกล่าวอย่างแพร่หลาย เพราะเมื่อออกซิเจนในน้ำเพิ่มขึ้น และการไหลของน้ำผ่านกระชังดีขึ้น จะทำให้การเลี้ยงปลามีประสิทธิภาพดีขึ้น ปลาเติบโตได้ดีขึ้น และมีความต้านทานโรคดี

นอกจากนี้ สภาพอากาศร้อนจัดจะเพิ่มความเครียดให้แก่ปลา และทำให้ปลามีภูมิต้านทานลดลง เกษตรกรจึงควรเพิ่มวิตามินซีให้ปลากินสัปดาห์ละครั้ง ติดต่อกัน 3 วัน เพื่อช่วยเพิ่มภูมิต้านทานโรคแก่ปลา ควบคู่กับการใช้สารโปรไบโอติก (Probiotics) ซึ่งเป็นแบคทีเรียที่มีประโยชน์ เพื่อช่วยควบคุมเชื้อก่อโรคในตัวปลาได้ และควรให้สารเพิ่มภูมิต้านทาน คือ เบต้ากลูแคน ที่สามารถกระตุ้นระบบภูมิต้านทานของปลาช่วยป้องกันโรคติดเชื้อจากแบคทีเรียต่างๆ ได้

สำหรับการให้อาหารเป็นเรื่องที่เกษตรกรต้องให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก โดยให้อาหารเท่าที่ปลากินได้ในแต่ละมื้อ อาจแบ่งการให้อาหารเป็น 5-6 มื้อต่อวัน เพื่อกระตุ้นการกิน ที่สำคัญต้องหมั่นสังเกตการกินอาหารของปลา เพราะปลาอาจกินอาหารลดลงในช่วงอากาศร้อนจัด ที่สำคัญไม่ควรปล่อยให้อาหารลอยน้ำเกิน 15 นาที หากกินไม่หมดต้องรีบตักอาหารออก อย่าให้อาหารเหลือลอยน้ำซึ่งจะกลายเป็นอาหารของแบคทีเรีย และต้องปรับปริมาณอาหารให้พอดีต่อการกิน

นายอดิศร์ กล่าวอีกว่า ในกรณีที่อากาศร้อนจัดเกษตรกรต้องทำการลดอุณหภูมิของน้ำลง เพื่อลดความเสี่ยงในกรณีที่ปลาอาจป่วยจากอากาศร้อนจัดดังได้กล่าวแล้ว สำหรับการเลี้ยงปลานิล และปลาทับทิมในกระชัง ควรใช้สแลนด์ดำคลุมกระชังปลา หรือบ่อเลี้ยง เพื่อช่วยควบคุมอุณหภูมิและลดความเครียดจากแสง (light stress) ที่เกิดจากการถูกแสงแดดจ้าส่องกระทบโดยตรง ซึ่งจะทำให้ปลากินอาหารลดลง โตช้า และป่วยในระยะต่อไป

ส่วนการเลี้ยงปลาในบ่อต้องมีการควบคุมคุณภาพน้ำ โดยปรับสภาพให้น้ำลึกไม่ต่ำกว่า 1.8 เมตร ทำความขุ่นใส 40-50 เซนติเมตร ทั้งนี้ น้ำที่อุณหภูมิสูงขึ้นออกซิเจนที่ละลายในน้ำจะลดลง และปริมาณแพลงก์ตอนจะเติบโตอย่างรวดเร็ว ซึ่งเป็นตัวแย่งใช้ออกซิเจน จึงต้องตรวจวัดออกซิเจนที่ละลายในน้ำ (Dissolved Oxygen : DO) อย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วงเช้ามืด หากปริมาณออกซิเจนที่ละลายน้ำได้ต่ำกว่า 5 ppm ต้องควบคุมความขุ่นใสของน้ำที่เกิดจากแพลงก์ตอน ต้องไม่ต่ำกว่า 40-50 เซนติเมตร หรือเพิ่มการใช้เครื่องให้อากาศ และใช้สารโปรไบโอติกใส่ในบ่ออย่างสม่ำเสมอ

นอกจากนี้ ต้องหมั่นตรวจสอบสุขภาพปลาด้วยการสุ่มตรวจวิการและพาราไซต์ทุกๆ สัปดาห์ จากการวัดค่าของแอมโมเนียรวมที่ละลายน้ำไม่ควรเกิน 0.5 ppm ประกอบกับมีระบบป้องกันโรคที่ดี โดยการทำความสะอาดกระชังบ่อยครั้งขึ้น เนื่องจากในฤดูร้อนพาราไซต์ และแบคทีเรียจะเติบโตอย่างรวดเร็วเพราะมีอาหารในธรรมชาติมาก จึงต้องกำจัดวัชพืชน้ำ และสาหร่ายไม่ให้เกาะกระชัง ซึ่งจะกีดขวางทางการไหลของน้ำผ่านกระชัง ทำให้ออกซิเจนในกระชังต่ำลง