‘บุหรี่ออนไลน์’ ซื้อง่าย-ขายคล่อง โลกเฉพาะของสิงห์อมควัน

แม้จะงัดกฎหมายข้อบังคับต่างๆ ออกมาประกาศใช้อย่างต่อเนื่อง แต่ก็ยังไม่สามารถกำราบยาสูบยอดนิยมนี้ได้อย่างราบคาบเสียที หรือแม้จะมีการป่าวประกาศอย่างครึกโครมถึงมหันตภัยที่แฝงมากับควันฟุ้งของบุหรี่ที่ให้โทษทั้งผู้สูบ ยิ่งไปกว่านั้นยังให้โทษเป็นทวีคูณแก่ผู้ที่บังเอิญอยู่ใกล้ชิด แต่ก็ยังไม่วายกระตุ้นเตือนจิตสำนึกได้

ครั้นฉุกคิดถึงการดำเนินการของภาครัฐก็คล้ายสุภาษิตไทยที่กล่าวไว้ว่า ‘เขียนเสือให้วัวกลัว’ เพราะที่ผ่านมามีทั้งกฎหมายห้ามสูบบุหรี่ในที่สาธารณะ, การห้ามแสดงบุหรี่ ณ จุดขาย, ห้ามจำหน่ายบุหรี่แก่เยาวชน,ห้ามโฆษณาผลิตภัณฑ์ยาสูบ, ห้ามการโฆษณาและส่งเสริมการขายผ่านทางอินเทอร์เน็ต ฯลฯ พร้อมกับวางบทลงโทษทั้งจับทั้งปรับ แต่กลับไม่ได้สร้างความเกรงกลัวแต่อย่างใด

ยิ่งในทางปฏิบัติผู้ค้าบางกลุ่มนั้น ก็ต่างสรรหาช่องทางการหลบเลี่ยง แสวงหาช่องทางค้ากำไร ซึ่งช่องทางหนึ่งที่ดูเหมือนกำลังก่อตัวเป็นพายุเฮอริเคน คงเป็นหลีกไม่พ้นออนไลน์ มาร์เกตติ้ง ที่หยิบยื่นบุหรี่แบรนด์นอกหลากกลิ่นหลากรสให้สิงห์อมควันรุ่นเล็กรุ่นใหญ่ได้เลือกสรรกันอย่างสราญใจผ่านโลกออนไลน์ ด้านผู้ค้าเองก็กอบโกยเงินทองเป็นถุงเป็นถัง เพราะมีเพียงข้อกฎหมายที่ระบุความผิด แต่ไม่มีผู้ใดเข้ามาปราบปรามอย่างจริงจัง

เรื่องเก่า...เล่าใหม่

แท้จริงแล้วปรากฏการณ์บุหรี่ออนไลน์นั้น ไม่ใช่ปรากฏการณ์ใหม่ของสังคมไทย แต่ถือเป็นผลพวงของช่องว่างของกฎหมายห้ามการโฆษณาและส่งเสริมการขายผ่านทางอินเทอร์เน็ต ที่กลายมาเป็นช่องทางในการโฆษณาและจำหน่ายบุหรี่ผ่านระบบออนไลน์ ผศ.ดร.มณฑา เก่งการพานิช อาจารย์ประจำภาควิชาสุขศึกษาและพฤติกรรมศาสตร์ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล อธิบายว่า หลังจากที่อินเทอร์เน็ตเข้ามามีบทบาทมากขึ้นก็มีการกำหนดมาตรการเพื่อรองรับ ทว่าความเป็นจริงนั้น ถือว่าเป็นเรื่องยาก

กระทรวงสาธารณสุขผู้ได้รับมอบหมายให้ดูแลเฝ้าระวังเรื่องบุหรี่ออนไลน์ ก็ไม่มีกำลังเพียงพอที่จะบังคับใช้กฎหมายได้ เนื่องจากอำนาจตรงนี้ไปอยู่ที่เจ้าหน้าที่ตำรวจและกรมสรรพสามิต เพราะบุหรี่ที่ขายในอินเทอร์เน็ตส่วนใหญ่เป็นบุหรี่หนีภาษี และที่ผ่านมาดูเหมือนหน่วยงานทั้งหมดยังขาดการประสานความร่วมมือในการที่จะจัดการกับเรื่องนี้อย่างจริงจัง จนไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างเป็นรูปธรรม

"จริงๆ เราต้องบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด ปัญหาคือถึงจะมีกฎหมายแต่เราบังคับใช้มันไม่ได้ เพราะดาบไม่ได้อยู่ในมือของคนที่ควรจะต้องทำ ซึ่งไม่เหมือนเหล้าที่เจ้าหน้าที่กระทรวงสาธารณสุขสามารถจับได้เลย แต่บุหรี่ของเรายังไม่ได้ ซึ่งถือเป็นจุดอ่อนของกฎหมายเหมือนกัน ที่ทำให้เจ้าหน้าที่ที่ดำเนินการเฝ้าระวังไม่สามารถบังคับใช้กฎหมายได้ทันที ต้องไปรอหน่วยงานอื่นให้มาจับ"

หากมองถึงทิศทางการเติบโตของตลาดออนไลน์ ก็ยิ่งพบว่ามีอัตราที่สูงขึ้นเรื่อยๆ เพราะนอกจากราคาบุหรี่จะถูกกว่าไปซื้อตามตลาดทั่วไปแล้ว บุหรี่เหล่านี้ยังเป็นของนอก ซึ่งมีลูกเล่นอีกมากมาย โดยเฉพาะรุ่นที่ไม่มีขายในประเทศไทย แถมยังไม่มีภาพคำเตือนมารบกวนสายตาอีกด้วย ประกอบกับการเข้าถึงได้ง่ายมากขึ้น ผศ.ดร.มณฑา กล่าวเพิ่มเติมว่าตอนนี้ก็เริ่มมีตัวแทนที่จะนำบุหรี่เถื่อนเหล่านี้ไปส่งถือมือผู้บริโภคได้ง่าย ก็ยิ่งทำให้ตลาดตรงนี้โตขึ้นอีกมาก

"เด็กวัยรุ่นเข้าอินเทอร์เน็ตง่าย แล้วพอไปซื้อตรงนี้มันดูเท่ ดูไฮโซ ซึ่งต่างกับบุหรี่ทั่วไปๆ และบุหรี่บางตัวเริ่มจะเป็นกระแสเหมือนกัน เช่น พวกบุหรี่หวานของมาเลย์ พวกกาเรม พวกเรดซึ่งเข้ามาเยอะ แถมยังราคาถูกมาก 20-30 บาทต่อซอง หรือบุหรี่สลิมจากเกาหลี บุหรี่ผู้หญิง วานิลลาของญี่ปุ่น ที่มุ่งไปที่กลุ่มวัยรุ่นเป็นส่วนใหญ่ โดยตอนนี้บางแห่งก็เอามาขายแล้ว

“อย่างเช่นที่จตุจักรก็เริ่มเอาบุหรี่เถื่อนมาขาย เพราะเคยให้นักศึกษาไปถามเขาว่า เอามาจากไหน เขาก็บอกว่าบางส่วนซื้อผ่านเว็บฯ และตอนหลังๆ ก็ยิ่งง่ายเข้าไปใหญ่ เพราะสั่งภาษาไทยนี่แหละ พิมพ์บุหรี่ราคาถูกก็มีขึ้นเว็บฯ ให้เต็ม แถมยังมีบริการแบบโทร.สั่งได้อีกต่างหาก จะซื้อกี่คอตตอน ประเภทบุหรี่ยังไง จะให้ส่งที่ไหน จะเอาโอนเงินยังไง เป็นแบบดิลิเวอรี่เลย"

ตลาดเล็กบนโลกออนไลน์

ในมุมของผู้คร่ำหวอดอยู่ในแวดวงธุรกิจออนไลน์ กลับมองว่าต ลาดบุหรี่ออนไลน์นั้น ถือเป็นสินค้าเฉพาะกลุ่มที่ยังมีตลาดค่อนข้างเล็ก แต่ถือเป็นทางเลือกสำหรับนักสูบที่มีรสนิยมจำเพาะ ภาวุธ พงษ์วิทยภานุ กรรมการผู้จัดการและผู้ก่อตั้งเว็บไซต์ tarad.com แสดงทัศนะเพิ่มเติมว่า

“ตลาดบุหรี่ออนไลน์นั้น จำกัดอยู่เฉพาะกลุ่ม เท่าที่สำรวจตลาดของมัน ก็ยังไม่มีอะไรที่ชัดเจนมาก ยังไม่ได้มีคนนำขายมากมาย ทางด้านคนซื้อเองต้องบอกเลยว่าไม่น่าจะเป็นกลุ่มนักสูบปกติเป็นกลุ่มเฉพาะ อย่างวัยรุ่นวัยคึกคะนอง เพราะบุหรี่ออนไลน์เนี่ยจะมีลักษณะเป็นสินค้าเฉพาะเป็นบุหรี่นำเข้า”

ซึ่งตลาดบุหรี่ออนไลน์นั้นถือว่าเล็กมาก หากเปรียบเทียบกับตลาดหลักที่ง่ายต่อการเข้าถึงสำหรับผู้บริโภคทุกเพศทุกวัย

“มันเป็นตลาดเล็กมาก ด้วยกฎเกณฑ์ของสังคมทำให้ผู้ค้าหลายๆ คนอาจยังไม่กล้านำบุหรี่มาขายในตลาดออนไลน์ ยิ่งมองในแง่ของบุหรี่ทั่วๆ ไป ช่องทางที่ขายมันครอบคลุมผู้บริโภคแล้ว สามารถหาได้ตามร้านสะดวกซื้อทั่วไป ฉะนั้นเราเดินไปไม่กี่ก้าวก็สามารถหาซื้อบุหรี่ได้แล้ว ในขณะเดียวกันถ้าบอกว่า อยากได้บุหรี่ราคาถูกปุ๊บ การหามันก็ง่ายเช่นกัน เพราะบางคนใช้วิธีไปซื้อตามแหล่งโดยตรง หรือหิ้วกลับมาจากต่างประเทศเอง ตอนนี้สินค้าบุหรี่ในโลกออฟไลน์มันมีเยอะอยู่แล้ว เลยทำให้ปรากฏการณ์ฝั่งออนไลน์ไม่บูม”

ด้านทิศทางของตลาดบุหรี่ออนไลน์ ภาวุธ กล่าวทิ้งท้ายว่าคงเป็นไปในลักษณะที่เติบโตได้เฉพาะกลุ่ม ขณะเดียวกันผู้เสพส่วนใหญ่ก็ยังนิยมเลือกซื้อเสพในตลาดหลัก เว้นเสียแต่ภาครัฐมีการออกมาตรการจำกัดการเข้าถึงของนักสูบก็อาจทำให้ตลาดออนไลน์ของยาสูบบูมขึ้น

บุหรี่ออนไลน์บนความน่าจะเป็น

“การขายของบนอินเทอร์เนตนั้น ถ้าจะให้ถูกต้องมันต้องมีการไปจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ก่อน ก็จะได้โลโก้มา เป็นการการันตีว่าเว็บฯ นี้น่าเชื่อถือ แต่เท่าที่ผ่านมาภาครัฐไม่ค่อยได้ประชาสัมพันธ์ ดังนั้นทะเบียนพานิชย์อิเล็กทรอนิกส์ จึงไม่ค่อยมีความหมาย ส่วนพวกที่ขายแบบเถื่อนนั้น ก็สามารถจะตั้งโฮสใหม่ได้ทุกเมื่อ”

เสนา สุขขี เว็บมาสเทอร์และผู้เชี่ยวชาญด้านระบบอินเทอร์เน็ต กล่าวถึงระะบบการค้าบนอินเทอร์เนตและความยากลำบากในการกำจัดเว็บร้านค้าที่ไม่พึงประสงค์

“ในกรณีที่ขายบุหรี่ออนไลน์ อันแรกนี่มันผิดเกี่ยวกับเรื่องของภาษีอยู่แล้ว ถึงจะขายของไม่หนีภาษีก็ผิด เพราะการขายของพวกนี้จะต้องมีใบอนุญาตในการขาย แต่ในแง่ของผู้ตรวจสอบก็จะมีสองส่วนคือทางสรรพสามิตและคนที่ดูแลเรื่องของเว็บไซต์อย่างไอซีที แต่ทั้งสองฝ่ายอาจจะคิดว่าไม่ใช่ภาระของตนเองโดยตรง มันเลยไม่มีคนจัดการอย่างเต็มที่”

เสนายังกล่าวต่อไปอีกว่า การปิดเว็บไซต์นั้นเป็นเรื่องง่าย แต่จะปิดให้หมดและนำเอาตัวผู้กระทำผิดมาลงโทษนั้นเป็นเรื่องที่ยากกว่า

“ในเชิงเทคนิคการจะกำจัดเว็บเหล่านี้ให้หมดไปอย่างสิ้นเชิง และเอาตัวผู้กระทำผิดมาลงโทษนั้น มันเป็นเรื่องยากมาก จริงอยู่ว่าการเข้าไปปิดเว็บฯ นั้นทำได้ไม่ยาก แต่พอปิดไปแล้วเขาก็ไปเปิดใหม่ได้เสมอ ทีนี้ก็ต้องตามไปปิดใหม่ ส่วนการเอาตัวผู้กระทำผิดมาลงโทษมันก็ต้องมีหลักฐาน ซึ่งต้องมีการล่อซื้อเหมือนกับการจับผู้ต้องหาในโลกจริง

“อีกประการ เว็บพวกนี้ส่วนมากจะเป็นเว็บที่มีเนื้อหาเป็นภาษาไทย แต่มีโฮสอยู่ที่เมืองนอก คือบล็อกได้ แต่เอาผิดกับคนขายไม่ได้อยู่ดี เพราะเขาขายอยู่ที่แผ่นดินอื่นเราตามไปเอาผิดเขาลำบาก”

แต่กระนั้น การที่จะดูแลระบบการค้าบนอินเทอร์เน็ตของประเทศอย่างทั่วถึง ก็ไม่ใช่เรื่องที่เป็นไปไม่ได้ เสนา กล่าวทิ้งท้าย

“การปิดให้สิ้นซากนั้นทำได้นะ แต่ต้องใช้ทีมงานจำนวนมหาศาล ในการตามไล่ปิดเว็บพวกนี้เรื่อยๆ หรือไม่ก็พัฒนาเอนจิ้นขึ้นมาใช้งาน ซึ่งมีค่าใช้จ่ายสูงมาก”
……….

ทั้งนี้ทั้งนั้น ไม่ว่าการจำหน่ายบุหรี่จะเติบโตผ่านช่องทางใดก็ล้วนแล้วแต่บั่นทอนคุณภาพชีวิตแทบทั้งสิ้น ยิ่งภาครัฐมีการดำเนินการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุอย่างมาตรการแก้ปัญหาด้วยการขึ้นภาษียาสูบ ก็อาจกลายเป็นช่องว่างให้สิงห์อมควันเลือกช่องทางอื่นๆ ในการซื้อ-ขายบุหรี่โดยเฉพาะตลาดออนไลน์ที่โตวันโตคืนแถมราคาถูกกว่าเป็นเท่าตัว
>>>>>>>>>>

……..
เรื่อง : ทีมข่าว CLICK
ภาพ : ธนารักษ์ คุณทน