ญี่ปุ่นคิดแก้รัฐธรรมนูญ ถาม “ลูกพี่” ดูก่อน

รัฐธรรมนูญแห่งญี่ปุ่นที่ประกาศใช้มานานถึง 69 ปีเผชิญความท้าทายครั้งสำคัญ เมื่อนายกฯชินโซ อะเบะ ต้องการแก้ไขกฎหมายสูงสุดของประเทศ ซึ่งมีทั้งผู้ที่สนับสนุนและคัดค้านอย่างกว้างขวาง หากแต่คนที่มีบทบาทมากที่สุดกลับเป็น สหรัฐอเมริกา

วันนี้เป็นวันรัฐธรรมนูญแห่งญี่ปุ่น เพื่อระลึกถึงการประกาศใช้รัฐธรรมนูญเมื่อวันที่ 3พฤษภาคม1947 รัฐธรรมนูญแห่งญี่ปุ่นร่างขึ้นโดยกลุ่มประเทศสัมพันธมิตรที่ชนะสงคราม โดยสหรัฐอเมริกาเป็นแกนนำ มีเนื้อหาสำคัญ คือ การสละสิทธิในการทำสงครามและการระงับข้อพิพาทระหว่างประเทศผ่านการใช้กำลัง ทำให้ญี่ปุ่นไม่มีกองทัพ มีเพียง “กองกำลังป้องกันตนเอง”

ชาวญี่ปุ่นจำนวนไม่น้อยเคยตั้งคำถามว่า เหตุใดญี่ปุ่นจึงเป็นประเทศเดียวในโลกที่ไม่มีกองทัพ ต้องยืมจมูกคนอื่นปกป้องมาตุภูมิของตัวเอง? รวมทั้งเคยมีความพยายามเสนอแก้ไขรัฐธรรมนูญหลายครั้ง แต่ก็ไม่เคยประสบความสำเร็จเลย

หากแต่จากภัยคุกคามที่เพิ่มขึ้น รวมทั้งอิทธิพลของเพื่อนบ้านอย่างจีนและเกาหลีเหนือ ทำให้นายกฯชินโซ อะเบะ เห็นว่าจำเป็นต้องแก้ไขรัฐธรรมนูญเพื่อเพิ่มบทบาทของกองกำลังป้องกันตนเอง แต่เนื่องจากการแก้ไขรัฐธรรมนูญต้องใช้เสียงมากถึง 2ใน3ของรัฐสภา และยังมีประชาชนที่คัดค้านมากมาย นายอะเบะจึงต้องเลี่ยงบาลีไปใช้คำว่า “ตีความรัฐธรรมนูญใหม่”


รัฐธรรมนูญ “ฉบับสันติภาพ” ?

รัฐธรรมนูญของญี่ปุ่นที่อเมริกาเรียกว่า “ฉบับสันติภาพ” อ้างความหวาดกลัวว่าญี่ปุ่นจะรุกรานประเทศอื่นอีก จึงห้ามญี่ปุ่นพัฒนากองทัพโดยให้มีเพียงกองกำลังป้องกันตนเอง โดยถึงแม้สงครามโลกจะผ่านพ้นไปแล้วหลายสิบปี แต่ญี่ปุ่นยังต้องใช้กฎหมายสูงสุดที่ต่างชาติเขียนให้ และประเทศเอกราชอย่างญี่ปุ่นไม่สามารถพัฒนากองทัพของตัวเองได้อย่างเต็มที่ แต่ชาติสัมพันธมิตรผู้ชนะสงครามยังไม่เคยตอบคำถามของชาวญี่ปุ่นว่า ทำไมเงื่อนไขเช่นนี้จึงไม่ถูกบังคับใช้กับเยอรมนีที่เป็นผู้ก่อสงครามโลกเหมือนกัน ?

จริงอยู่ที่นายกรัฐมนตรีชินโซะ อาเบะ ต้องการปลุกกระแสชาตินิยมเพื่อหวังผลทางการเมือง แต่ความจริงอีกข้อหนึ่งคือ ทุกประเทศจำเป็นต้องมีศักดิ์ศรี....แล้วเมื่อไหร่ญี่ปุ่นถึงจะใช้หนี้กรรมในสงครามโลกได้หมดสิ้น? หรือว่ารัฐธรรมนูญฉบับสันติภาพเป็นแค่เครื่องมือเพื่อ “บอนไซ” ญี่ปุ่นให้ต้องพึ่งพาสหรัฐฯด้านความมั่นคงตลอดไป

ทุกวันนี้ ญี่ปุ่นไม่เพียงต้องซื้ออาวุธจากสหรัฐฯด้วยเงินมหาศาล แต่ยังต้องยอมให้สหรัฐฯ ตั้งฐานทัพในหลายพื้นที่ทั่วประเทศ โดยเฉพาะพื้นที่ใหญ่ที่สุด คือเกาะโอกินาว่า ซึ่งทหารสหรัฐฯก่ออาชญากรรมซ้ำแล้วซ้ำเล่าจนชาวโอกินาว่าประท้วงให้ถอนฐานทัพสหรัฐฯออกไป แต่ก็ไม่เป็นผล

สหรัฐฯจะไม่มีวันที่จะให้ญี่ปุ่นแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับสันติภาพ เพราะหากญี่ปุ่นพึ่งพาตัวเองได้ด้านความมั่นคง สหรัฐฯย่อมสูญเสียรายได้จากการขายอาวุธและไม่มีความจำเป็นต้องมีฐานทัพในญี่ปุ่นอีกต่อไป

สหรัฐฯไม่ทิ้งบทบาท “เจ้าอาณานิคม”?

สหรัฐฯ เขียนเสือให้วัวกลัวเรื่อง “ภัยคุกคามจากจีน” เพื่อปูทาง “หวนคืนสู่เอเชีย” ถือเป็นเรื่องตลกร้ายที่ “อดีตผู้รุกราน” อย่างสหรัฐฯสานสัมพันธ์กับเวียดนาม ไม่แตกต่างจากที่สหรัฐฯ อ้างเสมอว่าญี่ปุ่นเป็นพันธมิตรสุดรัก ทั้งๆที่สหรัฐฯ คือคนที่ทิ้งระเบิดปรมาณูถล่มเมืองฮิโรชิม่าและนางาซากิ

อเมริกาสร้างความสะพรึงกลัวให้ปกคลุมทั่วโลก ตัวละครที่ถูกอุปโลกน์ให้เป็น “ผู้ร้าย” เปลี่ยนไปเรื่อยๆ ตั้งแต่ โซเวียต,  ซัดดัม ฮุสเซน, กลุ่มตาลีบัน, กลุ่มอัล กออีดะห์ และล่าสุดก็คือ จีน ความสะพรึงกลัวที่อเมริกันสร้างขึ้นทำให้เงินดอลลาห์ยังคงเป็นที่ต้องการของนานาชาติ และรัฐบาลสหรัฐฯสามารถพิมพ์เงินดอลลาห์ออกมาได้จนแทบจะท่วมโลก

ทางด้านการค้า สหรัฐฯ ท่องคาถาการค้าเสรี สร้างเขตการค้าเสรีขึ้นทับซ้อนกันมากมาย ตั้งแต่ FTA APEC และล่าสุดคือ TPP หรือความตกลงหุ้นส่วนยุทธศาสตร์เศรษฐกิจเอเชีย- แปซิฟิก เมื่อสหรัฐฯ เห็นว่าเวทีอย่าง APEC ถูกขยายวงและมีสมาชิกมากขึ้น โดยเฉพาะ จีน อินเดีย และอาเซียน ทำให้บทบาทของตัวเองลดลง จึงจำต้องสร้างเวทีใหม่ คือ TPP ซึ่งมีการคัดเลือกผู้เข้าร่วมเพื่อรับประกันว่า TPP จะเป็นเวทีที่สหรัฐฯควบคุมได้

อเมริกันจำต้องรักษาที่ยืนในเวทีโลกด้วยนโยบาย “พ่อค้าขายความกลัว” เพราะถ้าหากภูมิภาคต่างๆมีสันติภาพและรวมกลุ่มกันอย่างเข้มแข็ง ย่อมหมายถึงการมีอำนาจต่อรองกับอเมริกามากขึ้น การ ”หวนคืนสู่เอเชีย” ของสหรัฐฯ จึงไม่แตกต่างจาก การหวนกลับมาหาพื้นที่ทำมาหากินของอดีตเจ้าอาณานิคม.