MGR ออนไลน์ -- หายากเพราะแหล่งอาศัยถูกคุกคาม นักอนุรักษ์ทำงานกันอย่างหนักกว่าสิบปีมานี้เพื่อให้คงอยู่ต่อไป เพียงแค่ไปค้นพบไข่อยู่ในป่าทางภาคตะวันตกของกัมพูชาไม่กี่ฟอง ทุกฝ่ายดีอกดีใจกันแทบจะเปิดแชมเปญฉลอง แต่จู่ๆสัปดาห์ที่ผ่านมา จระเข้พันธุ์สยามขนาดใหญ่ตัวหนึ่งก็ไปติดข่ายดักปลาของชาวบ้านใน จ.โพธิสัตว์ (Pursat) อย่างน่าพิศวง และ เจ้าหน้าที่กัมพูชากล่าว เป็นเรื่องที่หาดูชมได้ยากมากๆ
จระเข้าติดอวน? เป็นเหตุการณ์ที่น่าตื่นเต้นเอาการทีเดียว และ น่าทึ่งยิ่งกว่านั้นก็คือ มันเป็นจระเข้น้ำจืดที่หายากที่สุดในธรรมชาติ ตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมา ซึ่งไม่เคยพบเห็นลำน้ำสายเล็กๆ แห่งนั้นมาก่อน นักอนุรักษ์กล่าวโดยยังไม่มีคำอธิบายว่า "ไอ้เคี่ยม" ตัวนี้ ไปอยู่ที่นั่นได้อย่างไร
ตามรายงานของสำนักข่าวออนไลน์ภาษาเขมร ชาวบ้านที่หมู่บ้านแห่งหนึ่ง ในคอมมูนทะมอร์ดา (Thmor Da) อ.เวียลแวง (Veal Veng) ต้องแปลกใจในตอนเช้ามืดวันที่ 24 ก.ย. เมื่อลงเรือกลับไปดูข่ายที่ดักปลาไว้ในลำน้ำนอกหมู่บ้าน ที่มีสภาพยุ่งเหยิง ยกแทบไม่ไหว นึกดีใจว่าจะต้องเป็นปลาตัวใหญ่มาก แต่ต้องตกใจแทบช็อก ได้สติก็จึงพายเรือจ้ำอ้าวกลับเข้าฝั่ง เพราะสิ่งที่พันตาข่ายนั้นเป็นจระเข้ขนาดใหญ่มาก
พอตกสายเขาได้ขอแรงจากเพื่อนบ้านหลายคน ไปช่วยกันนำจระเข้ตัวใหญ่และหนักอึ้งขึ้นจากน้ำ ในสภาพที่ตาข่ายพันรอบตัว และ นำขึ้นรถปิกอั๊พกลับเข้าบ้าน จนกระทั่งความแตกในวันต่อมาหลังจากข่าวจระเข้ตัวใหญ่สะพัดไปไกล ไปถึงหูของทางการ ซึ่งวันถัดมาได้ส่งเจ้าหน้าที่ประมงอำเภอ ฝ่ายทหารในพื้นที่ พร้อมเจ้าหน้าที่หน่วยอนุรักษ์ธรรมชาติองค์การเอกชนไปดูเหตุการณ์จริง
ราษฎรครอบครัวนี้ตั้งใจจะเลี้ยงจระเข้ไว้ในบ่อเลี้ยงปลา เพราะเคยชมสารคดีทางโทรทัศน์เกี่ยวกับ ฟาร์มจระเข้ที่ส่งหนังออกขาย และ เนื้อยังกินได้อีกด้วย ทั้งยังเคยเห็นมีคน เลี้ยงไว้ในครัวเรือนส่งขายตลาดในเมืองอีกด้วย แต่ความตั้งใจนี้ถูกขัดขวางจากเพื่อนบ้าน กับสมาชิกในคอมมูนเดียวกัน
.
.
เจ้าหน้าที่กลุ่มไวด์ไลฟ์อัลลายแอ็นซ์ (Wildlfe Alliance) จากศูนย์ช่วยเหลือสัตว์ป่าพนมตาเมา (Phnom Tamao Wildlife Rescue Center) ทางตอนใต้กรุงพนมเปญ ได้ร่วมกับเจ้าหน้าที่ของทางการจังหวัด อธิบายให้ราษฎรครอบครัวนี้ได้ทราบว่า นี่คือจระเข้พันธุ์หายากที่สุด และ ได้รับการคุ้มครองจากกฎหมาย ไม่สามารถอนุญาติให้ใครครอบครองได้ เพื่อนบ้านอีกหลายคนได้ช่วยกันสมทบเรียกร้องให้เขายอมสละ
ในที่สุดวันที่ 26 ก.ย.ครอบครัวนี้ จึงยอมมอบให้แก่เจ้าหน้าที่ทางการ กับไวด์ไลฟ์อัลลายแอ็นซ์ ที่ยื่นข้อเสนอจ่ายเงินชดเชยเป็นค่าเสียหายอะไรต่างๆให้ รวม 1,100 ดอลลาร์ กับอีกกว่า 2 แสนเรียล (เกือบ 2,000 บาท) เป็นเงินจากองค์กรเอกชนดังกล่าว กับเงินงบประมาณของจังหวัด และ เงินบริจาคสมทบโดยนายอำเภอเวียลแวง
เจ้าหน้าที่ไวด์ไลฟ์อัลลายแอ็นซ์กล่าวว่า จระตัวเข้ใหญ่หนักกว่า 170 กิโลกรัมนี้ จะถูกนำไปพักฟื้นที่ศูนย์ฯ พนมตาเมา ผ่านการขึ้นทะเบียน ทำสัญลักษณ์และติดตั้งระบบติดตามตัว ก่อนนำไปปล่อยคืนสู่ธรรมชาติในเขตศูนย์อนุรักษ์สัตว์ป่าพนมสมโกศ ที่อยู่ติดชายแดนไทยทางด้าน จ.ตราด
การพบจระเข้ในย่าน อ.เวียลแวง เป็นเรื่องที่สามารถเกิดขึ้น เมื่อคำนึงพื้นที่โดยรอบ ที่ประกอบด้วยเขตสงวนพันธุ์สัตว์ป่าพนมสมโกศทางทิศตะวันก เขตสวนพันธุ์สัตว์ป่าพนมกระวัญ (กระวาน) ทางทิศตะวันออก รวมทั้งเขตชีวะนานาพันธุึ์ชายฝั่งทะเล เขมราภููมินทร์ จนถึงเขตป่าสงวน อ.เสรอัมเบล (นาเกลือ) จ.เกาะกง กับ อ.ปทุมสาคร จังหวัดเดียวกัน แต่ก็ยังไม่เคยมีผู้ใดพบสัตว์เลื้อยคลานพันธุ์นี้ในลำน้ำสายเล็กๆ แห่งนั้น
.
นักอนุรักษ์บอกว่า จระเข้พันธุ์สยาม (Crocodylus siamensis) เป็นพันธุ์เจ้าถิ่นที่เคยมีอยู่มากมายในล้่ำน้ำและหนองบึง ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทั้งไทย ลาว กัมพูชา ลงไปจนถึงอินโดนีเซีย แต่ปัจจุบันในย่านนี้มีเหลืออยู่จนนับเป็นตัวๆได้ จำนวนลดลงอย่างรวดเร็วจากการล่าและ แหล่งอาศัยถูกบุกรุก
บึงบอระเพ็ด จ.นครสวรรค์ กับบึงสีไฟ จ.พิจิตร เคยได้ชื่อเป็นแหล่งใหญ่ที่สุดในย่านนี้ ปัจจุบันไม่มีเหลืออยู่อีก ยังหลงเหลืออยู่ประปรายในป่าวนอุทธยานแห่งชาติเขาใหญ่ กับอีกบางพื้นที่ของประเทศ
ในแขวงสะหวันนะเขต ภาคกลางของลาว สปป.ลาว เคยเชื่อว่าจระเข้พันธุ์สยามที่นั่นสูญพันธุ์ไปหมดแล้ว แต่ผลสำรวจในช่วง 10 ปีมานี้ยังพบหลงเหลือกระจัดกระจาย อยู่ในพื้นที่เพียง 2-3 เมือง โดยมีประชากรเบาบางมาก นักอนุรักษ์ยังคงทำงานอยู่ที่นั่น -- เขตป่าสงวนแห่งชาติ กับเขตสงวนพันธุ์สัตว์ป่าของกัมพูชา จึงเป็นแหล่งใหญ่ที่สุดในย่านนี้
ถึงกระนั้นก็ตามนักอนุรักษ์ยังพยายามอย่างหนัก เพื่อช่วยให้จระเข้สยามในกัมพูชา มีชีวิตอยู่ต่อไปในแหล่งอาศัยดั้งเดิม รวมทั้งใช้วิธีช่วยฟักไข่ บริบาลตัวอ่อน ก่อนนำไปปล่อยสู่ธรรมชาติ.
