“ป่าเด็งโมเดล” ชุมชนตัวอย่างที่ไม่ยอมแพ้ เลือกพึ่งพาตนเอง โดยการใช้พลังหมุนเวียนเต็มร้อย

ในอดีตวิถีชีวิตของชุมชนชาวป่าเด็ง ที่ ต.ป่าเด็ง อ.แก่งกระจาน จ.เพชรบุรี ใช้ชีวิตอยู่กันท่ามกลางธรรมชาติ โดยไม่มีไฟฟ้าเข้าถึงหลายสิบปี ต่อมามีการรวมตัวของชาวบ้านในชุมชนป่าเด็ง นำโดยประธานชุมชน 'โกศล แสงทอง' กลายเป็นการรวมกลุ่มที่ชื่อว่า ‘กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเครือข่ายรวมใจตามรอยพ่อ’ ซึ่งได้แนวคิดหลักเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาพัฒนาชุมชนให้ดีขึ้นแบบที่ว่าพลิกวิกฤติเป็นโอกาสก็คงพูดได้


การผลิตพลังงานครบวงจรของชุมชนป่าเด็ง เริ่มจากที่มีสมาชิกไม่กี่ครัวเรือน ต่อมาขยายจนปัจจุบันมีสมาชิกมากกว่า 70 ครัวเรือนชุมชนป่าเด็ง ต.ป่าเด็ง อ.แก่งกระจาน จ.เพชรบุรี เป็นชุมชนที่ผลิตพลังงานใช้เองอย่างเป็นล่ำเป็นสัน แต่เนื่องด้วยใน ต.ป่าเด็ง มีพื้นที่เกือบครึ่งหนึ่งอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน ซึ่งกฎหมายกำหนดไว้ว่าห้ามไม่ให้มีระบบไฟฟ้าและน้ำประปาต่อเข้าไปได้
ต.ป่าเด็ง มีทั้งหมด 10 หมู่บ้าน ในจำนวนนี้มีประมาณ 5 หมู่บ้านที่ระบบไฟฟ้า และสาธารณูปโภคเข้าไปไม่ได้ เนื่องจากตั้งอยู่ในพื้นที่อุทยานแห่งชาติเกือบ 100% ดังนั้นชาวบ้านที่นี่จึงกระตือรือร้นในการหาทางให้บ้านของพวกเขาน้ำไหลไฟสว่าง โดยพวกเขาได้ตั้งกลุ่มเพื่อพัฒนานวัตกรรมในการผลิตพลังงานใช้เอง
ชาวบ้านที่นี่ส่วนหนึ่งเป็นคนไทย ที่อพยพเข้ามาอยู่อาศัยตั้งแต่สมัยสัมปทานป่าไม้ เมื่อ 30 กว่าปีก่อน นอกจากมีอาชีพเกษตรกรรม ทำไร่ทำสวนแล้ว ชาวบ้านส่วนหนึ่งได้รับการส่งเสริมให้เลี้ยงโคนม เฉลี่ยหมู่บ้านละประมาณ 100 ครอบครัว มีวัวนมวัวเนื้อรวมกันมากกว่า 5,000 ตัว นอกจากนี้ที่หมู่ 1 และหมู่ 6 ยังมีพี่น้องชาวกะเหรี่ยงอาศัยอยู่ด้วย โดยชาวกะเหรี่ยงส่วนใหญ่ดำรงชีพเป็นเกษตรกร มีอาชีพทำไร่ทำสวนในพื้นที่ที่ได้รับการจัดสรรกันแนวเขตเอาไว้จากป่าชาวบ้านที่นี่ไม่ยอมจำนนต่อกฎหมายที่ทำให้บ้านของพวกเขามืดมิด ร่วมมือกันคิดค้นพลังงานชุมชนแบบครบวงจร แม้จะมีทางเลือกในการใช้เครื่องปั่นไฟ ที่ต้องเดินเครื่องด้วยน้ำมัน แต่ชาวบ้านที่นี่บางส่วนเลือกที่จะพัฒนาการผลิตพลังงานสะอาด โดยไม่ต้องใช้น้ำมัน แต่ใช้จากของเหลือใช้ที่มีชุมชนมาเป็นวัตถุดิบในการผลิตพลังงาน ช่วยลดค่าใช้จ่าย ลดขยะ ลดการใช้น้ำมัน และใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชนให้เกิดประโยชน์สูงสุด




พลังงานที่พวกเขาผลิตใช้ในครัวเรือนที่โดดเด่น และใช้งานได้จริงในชีวิตประจำวัน ก็มีจากบ่อแก๊สชีวภาพ ใช้สิ่งของเหลือใช้ในชุมชน ไม่ว่าจะเป็นมูลสัตว์ เศษขยะ เศษอาหารมาผลิตเป็นแก๊สชีวภาพ ใช้ในการหุงต้มในครัวเรือน หรือใช้เป็นพลังงานเดินเครื่องปั่นไฟฟ้าได้ แผงโซลาร์เซลล์ ผลิตไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์ ใช้ผลิตกระแสไฟฟ้าใช้ภายในบ้านได้ตลอดทั้งวัน ตราบใดที่มีแสงอาทิตย์ พวกเขาก็มีไฟฟ้าใช้ในครัวเรือนได้ตลอดทั้งวัน เตาชีวมวล ใช้พลังงานจากแกลบ ใช้แกลบเพียงเล็กน้อยก็ให้พลังงานในการหุงต้มได้นานนับชั่วโมง
จากจุดเริ่มต้นเล็กๆ กลายเป็นความสุขที่ยิ่งใหญ่ แถมยังสร้างพลังจิตอาสาให้ทุกคนรู้จักการรับและการให้ รู้จักหน้าที่ของตัวเอง และมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มีรายได้ใช้อย่างพอเพียง จากวันนั้นถึงวันนี้ก็เป็นเวลากว่า 14 ปีแล้ว
กลายเป็นบทพิสูจน์ครั้งใหญ่ ของชาวชุมชนป่าเด็งทั้งในระดับประเทศและระดับโลกในที่สุด เช่น ‘รางวัลสุดยอดคนพลังงานประจำปี 2560’ สาขาโครงการพลังงานชุมชนแบบมีส่วนร่วมยอดเยี่ยม ระดับภูมิภาคและสาขาอาสาสมัครพลังงานชุมชนระดับประเทศ ‘รางวัล Thailand Energy Awards’ - ประเภทโครการผลิตไฟฟ้า และก๊าซชีวภาพเพื่อใช้ในครัวเรือน รวมทั้ง ‘รางวัลชนะเลิศ ASEAN Energy Awards 2017’