รายงานพิเศษ : ‘ศ.นพ.เกษม วัฒนชัย’ องคมนตรี หนุนโรงพยาบาลคุณธรรม

ศาสตราจารย์นายแพทย์เกษม วัฒนชัย องคมนตรี หนุนกระทรวงสาธารณสุข สร้างโรงพยาบาลคุณธรรม ดึงความรักสามัคคีบุคลากร ประหยัด เพิ่มคุณภาพการรักษาพยาบาล และศรัทธาประชาชน เชื่อทำได้ง่าย เนื่องจากมีพื้นฐานของความเสียสละเป็นทุนเดิม เผยหลังดำเนินการในโรงเรียนคุณธรรมที่จังหวัดพิจิตร มาได้ 4 ปี พบได้ผลดี ผลการเรียนดีขึ้น สามารถกำจัดปัญหาสังคมเช่นยาเสพติด การตั้งครรภ์ได้ ด้านปลัด สธ.ขานรับแนวคิด พร้อมสร้างโรงพยาบาลในสังกัดทั่วประเทศ เป็นโรงพยาบาลคุณธรรม

เมื่อเร็วๆนี้ ศาสตราจารย์นายแพทย์เกษม วัฒนชัย องคมนตรี ได้บรรยายพิเศษ เรื่อง “โรงพยาบาลคุณธรรม” ในงานประชุมวิชาการ โครงการพัฒนาสมรรถนะบุคลากรสาธารณสุขจังหวัดพิจิตร ประจำปี 2557ณ ห้องประชุมโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชตะพานหิน อ.ตะพานหิน จ.พิจิตร โดยมีบุคลากรแพทย์ พยาบาล เจ้าหน้าที่สาธารณสุขร่วมประชุมกว่า400 คน

ศ.นพ.เกษม กล่าวว่า ขณะนี้ประเทศไทยได้รับผลกระทบมาจากการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ทั้งจากสังคมโลก เศรษฐกิจ การเมือง เทคโนโลยีการสื่อสารต่างๆ และการเปลี่ยนแปลงภายในประเทศ เช่น การเปลี่ยนแปลงทางโครงสร้างประชากร จำนวนผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น จำนวนเด็กเกิดใหม่ลดลง ซึ่งมีอิทธิพลต่อการใช้ชีวิตความเป็นอยู่ รวมทั้งเกิดปัญหาสุขภาพ

ประเด็นที่น่าเป็นห่วงที่สุดคือวิกฤติคุณธรรม ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงไปจากอดีตมาก เช่น เรื่องธรรมนิยม ประชาชนในอดีตให้ความสำคัญผู้ที่เป็นผู้ใหญ่กว่า แต่ปัจจุบันกลายเป็นระบบธนนิยม คือให้ความสำคัญแก่ผู้ที่มีอำนาจและความร่ำรวยแทน ในอดีตเคยรักสันโดษ กลับเป็นวัตถุนิยม บริโภคนิยม เป็นต้น

ประชาชนทุกคนจึงต้องช่วยกันแก้ไข โดยเฉพาะบุคลากรสาธารณสุข ซึ่งทำงานกับประชาชน มีพื้นฐานของความเสียสละเป็นทุนเดิม และมีระบบกำกับดูแลคุณภาพโรงพยาบาล รวมทั้งคุณภาพการบริหารและการบริการภายใต้ระบบธรรมาภิบาล จึงมีแนวคิดที่จะเพิ่มการเป็น “โรงพยาบาลคุณธรรม” (Moral Hospital) เพื่อเป็นตัวอย่างของสังคม

ทั้งนี้ที่มาของแนวคิดโรงพยาบาลคุณธรรม และน่าจะเป็นทิศทางของการดึงสภาพสังคมไทยในอดีตซึ่งเต็มไปด้วยสังคมแห่งน้ำใจกลับคืนมา โดยได้นำแนวคิดไปใช้ในโรงเรียนคุณธรรมมาแล้ว4 ปี และประสบผลสำเร็จ คือ โรงเรียนบางมูลนากภูมิพิทยาคม จ.พิจิตร นักเรียนที่มีประมาณ2,000คน มีผลการเรียนดีขึ้น ไม่ต้องไปเรียนในโรงเรียนชื่อดัง ก็สามารถสอบเข้าเรียนมหาวิทยาลัยได้ แก้ไขปัญหาสารเสพติด ปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยเรียน ไม่มีปัญหาเด็กทะเลาะกัน ทำให้ผู้ปกครองมีความสุข และมีการตั้งชมรมผู้ปกครองจิตอาสา เข้ามาช่วยเหลือโรงเรียนโดยไม่หวังผลตอบแทน

ขณะนี้กำลังขยายเพิ่มในโรงเรียนอีก50กว่าแห่ง และขยายผลไปใช้ในวิทยาลัยอาชีวศึกษาที่อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี ทำให้เพิ่มเด็กดี มีจิตอาสาช่วยเหลือสังคม จึงเชื่อว่าโรงพยาบาลคุณธรรมสามารถดำเนินการได้จริง

ทั้งนี้ขั้นตอนการดำเนินการ เจ้าหน้าที่ทุกคนต้องร่วมกันกำหนดหลักคุณธรรมของโรงพยาบาลขึ้นมา และพร้อมที่จะเปลี่ยน โดยทำให้เป็นนโยบายและเป็นพฤติกรรมของเจ้าหน้าที่ทุกคนทุกวิชาชีพ ลงมือปฏิบัติตามที่ทุกคนร่วมกำหนด สอดคล้องกับภาระบทบาทหน้าที่ที่รับผิดชอบ เช่น ความซื่อสัตย์ ความรับผิดชอบ จิตอาสาในรูปของชมรมต่างๆที่ไม่เกี่ยวข้องกับหน้าที่รับผิดชอบ แต่เป็นประโยชน์สังคม

ซึ่งมั่นใจว่า การมีโรงพยาบาลคุณธรรม จะเกิดผลอย่างน้อย4เรื่องได้แก่ ความรักความสามัคคี การประหยัดลดการสูญเสียทรัพยากร คุณภาพการบริการการรักษาพยาบาลดีขึ้น และได้รับการยกย่องชื่นชมจากประชาชน โดยขณะนี้มีโรงพยาบาลชลบุรีได้ดำเนินการไประยะหนึ่งแล้ว พบว่าบุคลากรมีความสุขในการทำงาน ประชาชนมีความสุขเมื่อไปใช้บริการ

ทางด้าน นายแพทย์ณรงค์ สหเมธาพัฒน์ ปลัดกระทรวงสาธารณสุข กล่าวว่า โรงพยาบาลคุณธรรมเป็นแนวคิดที่สอดคล้องกับสภาพสังคมไทยในปัจจุบัน ซึ่งกระทรวงฯจะนำไปดำเนินการพัฒนาให้โรงพยาบาลทุกแห่งในสังกัดทั่วประเทศ เป็นโรงพยาบาลคุณธรรม เพื่อให้บุคลากรและประชาชนได้รับประโยชน์ มีความสุขจากคุณภาพบริการ

รวมทั้งการสร้างธรรมาภิบาลในการบริหารควบคู่กันไปด้วย และมั่นใจว่าโรงพยาบาลของกระทรวงสาธารณสุข จะเป็นบรรทัดฐานของสังคมในเรื่องของการเป็นผู้ให้บริการด้วยความรู้ควบคู่คุณธรรม

(จาก นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 161 พฤษภาคม 2557 โดย กองบรรณาธิการ)