เทศกาล “กินเจ” หรือประเพณี “ถือศีลกินผัก” สำหรับปีนี้ตรงกับช่วงวันที่ 15-23 ตุลาคม 2555 เราก็จะได้เห็นสีสันของร้านขายอาหารการกินต่างๆ ประดับธงสีเหลืองมีตัวอักษรจีนคำว่า “เจ” ให้เห็นทั่วไป
นั่นเป็นการแสดงเครื่องหมายบ่งบอกว่าเป็นสถานที่ขายหรือบริการด้วย “อาหารเจ” ซึ่งหมายความว่า “ไม่มีของคาว”
ช่วงนี้ร้านค้า รถเข็นที่ขายอาหารหรือของกินต่างประดับธงเหลืองบอกความเป็น “อาหารเจ” ถึงขนาดร้านที่ปกติเคยขายก๋วยเตี๋ยวหมูและลูกชิ้นปลา หรืออาหารตามสั่งที่มีวัตถุดิบเป็นปลา หรือไก่ ต่างเปลี่ยนมาขายอาหารเจที่ไม่ใส่เนื่อสัตว์กันเป็นแถว
นี่ย่อมเป็นสิ่งบ่งชี้ว่า มีผู้คนส่วนมากนิยมกินอาหารเจ
ไม่เช่นนั้น บรรดาแม่ค้าพ่อค้าร้านอาหารย่านต่างๆ เช่นแถวบางลำภูคงไม่ยอมทิ้งรายได้จากการขายอาหารแบบเดิม มาเอาใจลูกค้าช่วงเทศกาลกินเจเป็นแน่
จากปรากฏการณ์นี้ ผมอยากสรุปว่าจำนวนคนกินอาหารเจน่าจะมีมากขึ้นกว่าอดีตแน่นอน แม้จะเกิดขึ้นเฉพาะช่วง 9 วันกินเจนี้ก็ตาม
ถ้าถามว่า อะไรคือแรงบันดาลใจให้หันมาบริโภคอาหารปลอดเนื้อสัตว์
ผมคิดว่าปัจจัยพื้นฐานก็คือ 1. ความสะดวกในการเลือกซื้อเลือกกินได้ทั่วไป 2. ได้โอกาสเปลี่ยนประเภทอาหารที่ต่างไปจากที่เคยชิน เพราะเทศกาลนี้มีปีละครั้ง 3. ได้เกาะกระแสช่วงเวลาเทศกาลกินเจที่มีความคึกคัก
แต่เหตุผลที่มีคุณค่าสำคัญอาจจะเป็น 1. ตระหนักรู้ว่า “กินเจ” มีผลดีต่อสุขภาพ 2. ความรู้สึกว่าได้เข้าร่วมกิจกรรมลดการกินเนื้อสัตว์เท่ากับลดบาป
ดังนั้น ไม่ว่าการ “กินอาหารเจ” จะมีมูลเหตุจูงใจแตกต่างกันไปก็ตาม แต่มีประโยชน์แน่นอน
1. กินเพื่อสุขภาพ เมื่อกินติดต่อกันไปช่วงเวลาหนึ่งร่างกายจะปรับตัวให้อยู่ในสภาวะสมดุล เส้นใยและสารอาหารในผักช่วยระบบขับถ่ายขับของเสียต่างๆ ออกจากร่างกายได้ ทั้งยังปรับระบบไหลเวียนโลหิตระบบทางเดินอาหารให้มีเสถียรภาพ
2. กินด้วยจิตเมตตา การละเว้นอาหารที่ปรุงด้วยเลือดเนื้อสัตว์ ย่อมเป็นผู้มีจิตเมตตา มีจิตสำนึกอันดีงาม
3. กินเพื่อเว้นกรรม การกินซึ่งอาศัยการฆ่าเพื่อเอาเลือดเนื้อผู้อื่นมาปรุงอาหาร เป็นการสร้างกรรม การซื้อจากผู้อื่นก็เหมือนกับการจ้างฆ่า เพราะถ้าไม่มีคนกินก็ไม่มีคนฆ่าสัตว์มาขาย
ดังนั้น ด้วยหลักคิดและเหตุผลที่ยืนยันถึงคุณประโยชน์ต่อตนเองและต่อสัตว์โลกทั้งปวง ไม่ว่าสัตว์ใหญ่หรือสัตว์เล็กก็ตาม การกินเจหรือการงดเว้นการบริโภคเนื้อสัตว์ จึงเป็นแนวทางที่ดี ในการลด ละ เลิกการกินเนื้อสัตว์ แม้จะเป็นเพียงแค่ช่วงเทศกาล “กินเจ” ก็ยังดีที่ได้เริ่มต้น และน่าจะรักษาศีลด้วยก็จะเป็นมงคลแก่ชีวิตที่ภูมิใจได้
(จาก นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 142 ตุลาคม 2555 โดย สุวัฒน์ ทองธนากุล E-mail : suwat@manager.co.th)
