ความรักมีหลากหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นความรักใน ครอบครัว ญาติสนิทมิตรสหาย ครูบาอาจารย์ ความรักระหว่างหญิงชาย สามีภรรยา หรือกัลยาณมิตร แม้กระทั่งความรักที่เรามีต่อสิ่งมีชีวิตต่างเผ่าพันธุ์และสรรพสิ่งทั้งหลาย ที่นับเป็นส่วนหนึ่งของโลกใบนี้
แต่องค์ประกอบสำคัญของความรักทุกรูปแบบที่ กล่าวมานี้ ล้วนเริ่มต้นจากการรักตัวเองให้ได้เสียก่อน เพราะถ้าคุณไม่เคยรักตนเอง ไม่ใส่ใจดูแลทั้งร่างกายและจิตใจให้สมบูรณ์ ก็ยากที่คุณจะมีความรักเผื่อแผ่ไปยัง คนอื่นๆได้
การเรียนรู้ที่จะรักตัวเองนั้น เป็นหนึ่งในเรื่องสำคัญ ที่คุณควรทำให้กับตัวเองในชีวิตนี้ และแม้หนทางการปฏิบัติอาจดูเป็นเรื่องยาก แต่ถ้าทำได้สำเร็จ บอกได้ คำเดียวว่า “คุ้มค่า” จริงๆ
1. เห็นคุณค่าเรื่องดีๆของตัวเอง
ในแต่ละวัน ให้บันทึกสิ่งดีๆเกี่ยวกับตัวเอง ที่คุณชื่นชอบ อย่างน้อย 5 เรื่อง เพราะการเรียนรู้ที่จะรักตัวเองให้มากขึ้นนั้น การรับรู้ด้านบวก มีส่วนสำคัญอย่างยิ่ง เมื่อคุณโฟกัสแต่เรื่องดีๆของตัวเอง เรื่องที่ไม่ดี ก็อาจดูไม่เลวร้ายมากนัก
2. เปลี่ยนเรื่องลบให้กลายเป็นบวก
คนส่วนใหญ่มักมีบางสิ่งบางอย่างในตัวเอง ที่ไม่ชอบ แต่บางคนก็ไม่เคยคิดจะแก้ไขอะไร ปล่อยให้มันเป็นอยู่อย่างนั้น เพราะฉะนั้นถ้าคุณไม่ชอบตัวเองในบางเรื่อง จงปรับปรุงเปลี่ยนแปลงซะใหม่ ตัวอย่างเช่น ถ้าคุณรู้ข้อเสียของตัวเองว่า เป็นคนนอนตื่นสายเป็นประจำ ทำให้เสียงานการ ลองตั้งนาฬิกาปลุก เวลาที่ต้องการตื่นไว้ทุกวัน แล้วต้องลุกตื่นตามนั้น ทำเช่นนี้สักพัก คุณจะตื่นนอนเองได้ตรงเวลาทุกวันโดย ไม่ต้องอาศัยนาฬิกาปลุกอีกเลย เห็นมั้ยว่า ถ้าคิดจะแก้ไข กันจริงจังแล้ว บางเรื่องก็ไม่ได้ยากเย็นอะไรนัก
3. ขจัดความรู้สึกผิดและเสียใจออกไป
ความรู้สึกผิดและเสียใจ อาจทำให้คุณไม่รักตัวเองเท่าที่ควร และถ้ามีหนทางใดที่จะทำให้ความรู้สึกเหล่านี้ลดน้อยลงได้ เช่น คุณไม่เคยกล่าวขอโทษบุคคลอื่น ทั้งๆที่เป็นสิ่งที่ควรทำ ก็จงทำซะ ทำในสิ่งที่ถูกต้อง ถึงแม้ว่าหลายๆเรื่องจะไม่เป็นไปตามที่คุณหวังไว้ แต่อย่างน้อยๆ คุณก็รู้ดีว่าได้พยายามทำแล้ว และต้องก้าวผ่านมันไปให้ได้
จงอยู่กับปัจจุบัน และปล่อยเรื่องราวผิดพลาดไว้ในอดีต ทุกคนล้วนเคยทำผิดกันทั้งนั้น แต่ต้องเรียนรู้ที่จะ ไม่ทำผิดซ้ำอีก พยายามทำให้ดีขึ้นกว่าเก่า และรักตัวเอง ในแบบที่คุณเป็น
4. โฟกัสเรื่องสนุกสนาน
คนส่วนใหญ่เมื่อเจอความทุกข์ ก็มักจะจมอยู่กับทุกข์นั้น และมองแต่เรื่องราวไม่ดีที่เกิดขึ้นกับตัวเอง ดังนั้น ต้องลองหันมาโฟกัสเรื่องที่ทำให้ชีวิตเป็นสุขบ้าง เพราะเมื่อคุณให้ความสำคัญกับเรื่อง ตลกขบขัน สนุกสนาน และเรื่องที่ช่วยปรับปรุงตนเอง มันจะช่วยให้คุณรักตัวเองเพิ่มมากขึ้นโดยไม่รู้ตัว และยังตระหนักดีว่า ตัวคุณเองเป็นคนสนุกสนาน ใครๆก็อยาก อยู่ใกล้ จึงไม่มีเหตุผลอะไรที่คุณจะไม่รักตัวเอง.. ใช่มั้ย
5. ดูแลสุขภาพกาย
เหตุผลหนึ่งที่คนทั่วไปไม่รักตัวเองก็คือ พวกเขารู้สึกว่าไม่ได้มีรูปร่างหน้าตาชวนมองอย่างที่ฝันไว้ เช่น อ้วนไป ผอมไป เป็นต้น และเมื่อคุณรู้สึกไม่ชอบเรือนร่างตัวเอง จงแทนที่ด้วยความคิดด้านบวก โดยให้สัญญากับตัวเองว่า จะปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตัวเอง ให้ดีขึ้น เริ่มด้วยการงดอาหารขยะ พวกฟาสต์ฟู้ดต่างๆ หรืออาหารหวานจัดมันจัด แล้วหันมาทานผักและผลไม้ ซึ่งมีประโยชน์ต่อสุขภาพ
ที่สำคัญคือต้องเรียนรู้เรื่องโภชนาการ ว่าร่างกายของเราต้องการสารอาหารชนิดไหนที่ช่วยให้เกิดพลังงาน และซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ รวมทั้งออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เพราะคุณจำเป็นต้องดูแลรักษาร่างกายที่คุณอาศัยอยู่นี้ ให้อยู่ในสภาพดีที่สุดเท่าที่จะทำได้
6. ดูแลสุขภาพจิต
หยุดข่มขวัญตัวเองด้วยความคิดด้านลบ ในหัวคุณ เพราะมันจะทำให้คุณมีชีวิตอยู่อย่างไม่เป็นสุข เมื่อใดที่ความคิดร้ายๆเข้าครอบงำจิตใจคุณ จงรีบหันเหไปนึกถึงสัญลักษณ์ด้านจิตใจ ที่ทำให้คุณรู้สึก มีความสุขเบิกบานในทันที เช่น คิดถึงพระพุทธรูป เป็นต้น
ฉะนั้น จงดูแลสุขภาพจิตใจของตัวเอง เพื่อรักษาจิตใจให้มีความสุขสงบ เช่น ศึกษาธรรมะ เพื่อรู้จักละรู้จัก ปล่อยวางเรื่องทุกข์เรื่องโศกเสียบ้าง หมั่นสวดมนต์เจริญ ภาวนา ให้จิตใจมีแต่ความเมตตากรุณา ถ้าทำได้เช่นนี้ แสดงว่าคุณรักตัวเองจริงๆ และเมื่อความรักนี้แผ่ออกไป สู่ผู้อื่น ก็จะเป็นความรักที่ยิ่งใหญ่และงดงาม
7. ชื่นชมยกย่องตนเอง
การวิพากษ์วิจารณ์หรือตำหนิติเตียนตัวเอง ไม่ได้ช่วยให้เปลี่ยนแปลงอะไรได้มากนัก ทางที่ดีคือคุณต้องหยุดตำหนิติเตียนตัวเอง เช่น คุณไม่สามารถนั่งสมาธิได้เลย จิตใจวอกแวก ฯลฯ ซึ่งคุณไม่ชอบ เพราะคุณอยากมีจิตที่สงบนิ่ง และเมื่อคุณมีความรู้สึกไม่ดีกับตัวเอง คุณจะเปลี่ยนแปลงในทางลบ เช่น เลิกนั่งสมาธิ แต่เมื่อใดก็ตามที่รู้สึกพอใจในตนเอง คุณก็จะเปลี่ยนไปในทางบวก เช่น อย่างน้อยๆ คุณก็สามารถนั่งสมาธิเหมือนคนอื่นๆได้ เพียงแต่ยังไม่ดีพอ เท่านั้น
จำไว้ว่าการตำหนิติเตียน เป็นการทำลายพลังจิต วิญญาณของตัวเรา ขณะที่การยกย่องชื่นชมจะช่วยสร้างพลังจิตวิญญาณของเราให้แข็งแกร่งขึ้น คุณจึงควรให้กำลังใจด้วยการยกย่องชมเชยตัวเองให้มากเท่าที่จะทำได้ บอกกับตัวเองว่า คุณทำได้ และจะทำได้ดีขึ้นเรื่อยๆ แม้จะเป็นเพียงเรื่องเล็กๆน้อยๆก็ตาม
8. ส่งเสริมตัวเอง
หาหนทางที่จะส่งเสริมสนับสนุนตัวเอง ด้วยความเพียรพยายามในการลงมือทำ รวมทั้งแสวงหาความช่วยเหลือจากบุคคลอื่นๆด้วย
9. ยอมรับสิ่งไม่ดีในตัวเอง
ต้องยอมรับว่า บางครั้งเราทำสิ่งไม่ดี เพียงเพื่อตอบสนองความต้องการบางอย่างของตัวเอง แต่เมื่อคุณพบหนทางใหม่ที่ดีกว่า ในการสนอง ความต้องการได้ ก็ควรเลิกพฤติกรรมเดิมที่ไม่ดีเสีย เช่น ทุกครั้งที่เสียใจก็จะกินเหล้าเพื่อให้ลืม แต่ถ้าคุณพบว่า การออกกำลังกายก็ทำให้ลืมเรื่องเศร้าโศกได้เช่นกัน คุณก็ควรเปลี่ยนมาออกกำลังกายจะดีกว่า
10. ส่องกระจกดูตัวเอง
ให้ส่องกระจกมองลึกๆ เข้าไปในดวงตา ทำบ่อยๆจนคุณสัมผัสได้ถึงความรู้สึกรักตัวเองที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ หรือเมื่อคุณทำ ผิดพลาด ลองส่องกระจก และให้อภัยตัวเอง พร้อมกับสัญญากับตัวเองว่าจะไม่ทำสิ่งผิดพลาดเลวร้ายนั้นอีก หรือ วัยรุ่นที่มีปัญหากับพ่อแม่ ก็ให้พูดในกระจกถึงสิ่งที่คุณ อยากพูดกับท่าน
และทุกๆวัน อย่างน้อยวันละครั้ง คุณควรมองกระจก และพูดกับคนที่อยู่ตรงหน้าคุณว่า “ฉันรักเธอ ฉันรักเธอ จริงๆนะ”
11. เริ่มทำเดี๋ยวนี้
มีภาษิตว่า “เวลาและวารี ไม่มีใจจะคอยใคร” เพราะฉะนั้นอย่ารอจนกระทั่ง คุณหายป่วย ลดน้ำหนักได้ ได้งานทำใหม่ หรือมีคนรู้ใจ คนใหม่ ฯลฯ แต่คุณต้องเริ่มต้นรักตัวเองเดี๋ยวนี้ และทำให้ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้
(จากหนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 123 กุมภาพันธ์ 2554 โดย ประกายรุ้ง)
แต่องค์ประกอบสำคัญของความรักทุกรูปแบบที่ กล่าวมานี้ ล้วนเริ่มต้นจากการรักตัวเองให้ได้เสียก่อน เพราะถ้าคุณไม่เคยรักตนเอง ไม่ใส่ใจดูแลทั้งร่างกายและจิตใจให้สมบูรณ์ ก็ยากที่คุณจะมีความรักเผื่อแผ่ไปยัง คนอื่นๆได้
การเรียนรู้ที่จะรักตัวเองนั้น เป็นหนึ่งในเรื่องสำคัญ ที่คุณควรทำให้กับตัวเองในชีวิตนี้ และแม้หนทางการปฏิบัติอาจดูเป็นเรื่องยาก แต่ถ้าทำได้สำเร็จ บอกได้ คำเดียวว่า “คุ้มค่า” จริงๆ
1. เห็นคุณค่าเรื่องดีๆของตัวเอง
ในแต่ละวัน ให้บันทึกสิ่งดีๆเกี่ยวกับตัวเอง ที่คุณชื่นชอบ อย่างน้อย 5 เรื่อง เพราะการเรียนรู้ที่จะรักตัวเองให้มากขึ้นนั้น การรับรู้ด้านบวก มีส่วนสำคัญอย่างยิ่ง เมื่อคุณโฟกัสแต่เรื่องดีๆของตัวเอง เรื่องที่ไม่ดี ก็อาจดูไม่เลวร้ายมากนัก
2. เปลี่ยนเรื่องลบให้กลายเป็นบวก
คนส่วนใหญ่มักมีบางสิ่งบางอย่างในตัวเอง ที่ไม่ชอบ แต่บางคนก็ไม่เคยคิดจะแก้ไขอะไร ปล่อยให้มันเป็นอยู่อย่างนั้น เพราะฉะนั้นถ้าคุณไม่ชอบตัวเองในบางเรื่อง จงปรับปรุงเปลี่ยนแปลงซะใหม่ ตัวอย่างเช่น ถ้าคุณรู้ข้อเสียของตัวเองว่า เป็นคนนอนตื่นสายเป็นประจำ ทำให้เสียงานการ ลองตั้งนาฬิกาปลุก เวลาที่ต้องการตื่นไว้ทุกวัน แล้วต้องลุกตื่นตามนั้น ทำเช่นนี้สักพัก คุณจะตื่นนอนเองได้ตรงเวลาทุกวันโดย ไม่ต้องอาศัยนาฬิกาปลุกอีกเลย เห็นมั้ยว่า ถ้าคิดจะแก้ไข กันจริงจังแล้ว บางเรื่องก็ไม่ได้ยากเย็นอะไรนัก
3. ขจัดความรู้สึกผิดและเสียใจออกไป
ความรู้สึกผิดและเสียใจ อาจทำให้คุณไม่รักตัวเองเท่าที่ควร และถ้ามีหนทางใดที่จะทำให้ความรู้สึกเหล่านี้ลดน้อยลงได้ เช่น คุณไม่เคยกล่าวขอโทษบุคคลอื่น ทั้งๆที่เป็นสิ่งที่ควรทำ ก็จงทำซะ ทำในสิ่งที่ถูกต้อง ถึงแม้ว่าหลายๆเรื่องจะไม่เป็นไปตามที่คุณหวังไว้ แต่อย่างน้อยๆ คุณก็รู้ดีว่าได้พยายามทำแล้ว และต้องก้าวผ่านมันไปให้ได้
จงอยู่กับปัจจุบัน และปล่อยเรื่องราวผิดพลาดไว้ในอดีต ทุกคนล้วนเคยทำผิดกันทั้งนั้น แต่ต้องเรียนรู้ที่จะ ไม่ทำผิดซ้ำอีก พยายามทำให้ดีขึ้นกว่าเก่า และรักตัวเอง ในแบบที่คุณเป็น
4. โฟกัสเรื่องสนุกสนาน
คนส่วนใหญ่เมื่อเจอความทุกข์ ก็มักจะจมอยู่กับทุกข์นั้น และมองแต่เรื่องราวไม่ดีที่เกิดขึ้นกับตัวเอง ดังนั้น ต้องลองหันมาโฟกัสเรื่องที่ทำให้ชีวิตเป็นสุขบ้าง เพราะเมื่อคุณให้ความสำคัญกับเรื่อง ตลกขบขัน สนุกสนาน และเรื่องที่ช่วยปรับปรุงตนเอง มันจะช่วยให้คุณรักตัวเองเพิ่มมากขึ้นโดยไม่รู้ตัว และยังตระหนักดีว่า ตัวคุณเองเป็นคนสนุกสนาน ใครๆก็อยาก อยู่ใกล้ จึงไม่มีเหตุผลอะไรที่คุณจะไม่รักตัวเอง.. ใช่มั้ย
5. ดูแลสุขภาพกาย
เหตุผลหนึ่งที่คนทั่วไปไม่รักตัวเองก็คือ พวกเขารู้สึกว่าไม่ได้มีรูปร่างหน้าตาชวนมองอย่างที่ฝันไว้ เช่น อ้วนไป ผอมไป เป็นต้น และเมื่อคุณรู้สึกไม่ชอบเรือนร่างตัวเอง จงแทนที่ด้วยความคิดด้านบวก โดยให้สัญญากับตัวเองว่า จะปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตัวเอง ให้ดีขึ้น เริ่มด้วยการงดอาหารขยะ พวกฟาสต์ฟู้ดต่างๆ หรืออาหารหวานจัดมันจัด แล้วหันมาทานผักและผลไม้ ซึ่งมีประโยชน์ต่อสุขภาพ
ที่สำคัญคือต้องเรียนรู้เรื่องโภชนาการ ว่าร่างกายของเราต้องการสารอาหารชนิดไหนที่ช่วยให้เกิดพลังงาน และซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ รวมทั้งออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เพราะคุณจำเป็นต้องดูแลรักษาร่างกายที่คุณอาศัยอยู่นี้ ให้อยู่ในสภาพดีที่สุดเท่าที่จะทำได้
6. ดูแลสุขภาพจิต
หยุดข่มขวัญตัวเองด้วยความคิดด้านลบ ในหัวคุณ เพราะมันจะทำให้คุณมีชีวิตอยู่อย่างไม่เป็นสุข เมื่อใดที่ความคิดร้ายๆเข้าครอบงำจิตใจคุณ จงรีบหันเหไปนึกถึงสัญลักษณ์ด้านจิตใจ ที่ทำให้คุณรู้สึก มีความสุขเบิกบานในทันที เช่น คิดถึงพระพุทธรูป เป็นต้น
ฉะนั้น จงดูแลสุขภาพจิตใจของตัวเอง เพื่อรักษาจิตใจให้มีความสุขสงบ เช่น ศึกษาธรรมะ เพื่อรู้จักละรู้จัก ปล่อยวางเรื่องทุกข์เรื่องโศกเสียบ้าง หมั่นสวดมนต์เจริญ ภาวนา ให้จิตใจมีแต่ความเมตตากรุณา ถ้าทำได้เช่นนี้ แสดงว่าคุณรักตัวเองจริงๆ และเมื่อความรักนี้แผ่ออกไป สู่ผู้อื่น ก็จะเป็นความรักที่ยิ่งใหญ่และงดงาม
7. ชื่นชมยกย่องตนเอง
การวิพากษ์วิจารณ์หรือตำหนิติเตียนตัวเอง ไม่ได้ช่วยให้เปลี่ยนแปลงอะไรได้มากนัก ทางที่ดีคือคุณต้องหยุดตำหนิติเตียนตัวเอง เช่น คุณไม่สามารถนั่งสมาธิได้เลย จิตใจวอกแวก ฯลฯ ซึ่งคุณไม่ชอบ เพราะคุณอยากมีจิตที่สงบนิ่ง และเมื่อคุณมีความรู้สึกไม่ดีกับตัวเอง คุณจะเปลี่ยนแปลงในทางลบ เช่น เลิกนั่งสมาธิ แต่เมื่อใดก็ตามที่รู้สึกพอใจในตนเอง คุณก็จะเปลี่ยนไปในทางบวก เช่น อย่างน้อยๆ คุณก็สามารถนั่งสมาธิเหมือนคนอื่นๆได้ เพียงแต่ยังไม่ดีพอ เท่านั้น
จำไว้ว่าการตำหนิติเตียน เป็นการทำลายพลังจิต วิญญาณของตัวเรา ขณะที่การยกย่องชื่นชมจะช่วยสร้างพลังจิตวิญญาณของเราให้แข็งแกร่งขึ้น คุณจึงควรให้กำลังใจด้วยการยกย่องชมเชยตัวเองให้มากเท่าที่จะทำได้ บอกกับตัวเองว่า คุณทำได้ และจะทำได้ดีขึ้นเรื่อยๆ แม้จะเป็นเพียงเรื่องเล็กๆน้อยๆก็ตาม
8. ส่งเสริมตัวเอง
หาหนทางที่จะส่งเสริมสนับสนุนตัวเอง ด้วยความเพียรพยายามในการลงมือทำ รวมทั้งแสวงหาความช่วยเหลือจากบุคคลอื่นๆด้วย
9. ยอมรับสิ่งไม่ดีในตัวเอง
ต้องยอมรับว่า บางครั้งเราทำสิ่งไม่ดี เพียงเพื่อตอบสนองความต้องการบางอย่างของตัวเอง แต่เมื่อคุณพบหนทางใหม่ที่ดีกว่า ในการสนอง ความต้องการได้ ก็ควรเลิกพฤติกรรมเดิมที่ไม่ดีเสีย เช่น ทุกครั้งที่เสียใจก็จะกินเหล้าเพื่อให้ลืม แต่ถ้าคุณพบว่า การออกกำลังกายก็ทำให้ลืมเรื่องเศร้าโศกได้เช่นกัน คุณก็ควรเปลี่ยนมาออกกำลังกายจะดีกว่า
10. ส่องกระจกดูตัวเอง
ให้ส่องกระจกมองลึกๆ เข้าไปในดวงตา ทำบ่อยๆจนคุณสัมผัสได้ถึงความรู้สึกรักตัวเองที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ หรือเมื่อคุณทำ ผิดพลาด ลองส่องกระจก และให้อภัยตัวเอง พร้อมกับสัญญากับตัวเองว่าจะไม่ทำสิ่งผิดพลาดเลวร้ายนั้นอีก หรือ วัยรุ่นที่มีปัญหากับพ่อแม่ ก็ให้พูดในกระจกถึงสิ่งที่คุณ อยากพูดกับท่าน
และทุกๆวัน อย่างน้อยวันละครั้ง คุณควรมองกระจก และพูดกับคนที่อยู่ตรงหน้าคุณว่า “ฉันรักเธอ ฉันรักเธอ จริงๆนะ”
11. เริ่มทำเดี๋ยวนี้
มีภาษิตว่า “เวลาและวารี ไม่มีใจจะคอยใคร” เพราะฉะนั้นอย่ารอจนกระทั่ง คุณหายป่วย ลดน้ำหนักได้ ได้งานทำใหม่ หรือมีคนรู้ใจ คนใหม่ ฯลฯ แต่คุณต้องเริ่มต้นรักตัวเองเดี๋ยวนี้ และทำให้ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้
(จากหนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 123 กุมภาพันธ์ 2554 โดย ประกายรุ้ง)
