เรื่องจากต่างแดน : ถูปารามเจดีย์ ปฐมเจดีย์แห่งศรีลังกา

มาพบกันอีกครั้งแล้วนะคะ หลังจาก ที่ ‘บัวน้อย’ หายหน้าหายตาไปนาน แต่ก็ยังคิดถึง ‘ธรรมลีลา’ และผู้อ่านทุกท่าน เสมอค่ะ
กลับมาคราวนี้ (มาไม่นานค่ะ..เดี๋ยวก็ไปแล้ว ฮิฮิ..) มีเรื่องดีๆ จากต่างแดนมาฝากเช่นเคยค่ะ เพราะ บ.ก.ธรรมลีลา เคยบอกว่า ห้ามมามือเปล่าเด็ดขาด
‘บัวน้อย ’ก็เลยเตรียมมาพร้อมสรรพทั้งรูปทั้งเรื่อง แต่ไม่รู้ว่าจะใช่เรื่องที่ถูกใจท่านผู้อ่านหรือเปล่า (แต่ถูกใจ บ.ก. ค่ะ ฮิฮิ..)
ครั้งนี้ ‘บัวน้อย’ จะพาไปเมืองอนุราธปุระ ซึ่งเป็นราชธานีแห่งแรกของศรีลังกาไปดูเจดีย์องค์แรกของประเทศนี้กันค่ะ และเป็นต้นแบบของเจดีย์ทรงลังกาที่สร้างกันทั่วไป
เจดีย์องค์นี้มีชื่อว่า “ถูปาราม” มาจากคำว่า “ถูป” (เป็นภาษาบาลี ส่วนสันสกฤตใช้ว่า สถูป) + “อาราม”
ตามประวัติกล่าวว่า ในช่วง พ.ศ.236 -276 พระเจ้าเทวานัมปิยติสสะ เจ้าลังกา ซึ่งครองเมืองอนุราธปุระอยู่ในเวลานั้น พระองค์ทรงมีไมตรีกับพระเจ้าอโศกมหา ราชแห่งชมพูทวีป ซึ่งชักชวนให้พระองค์เข้ามานับถือพระพุทธศาสนา และยังส่ง พระมหินทเถระ พระราชโอรสของพระองค์ พร้อมด้วยคณะไปเผยแผ่พระพุทธศาสนาในลังกาทวีป เมื่อพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะได้ฟังธรรมจากพระเถระ ก็ทรงเกิดความเลื่อมใส ประกาศพระองค์เป็นพุทธมามกะ พระพุทธศาสนาจึงแพร่หลายอย่างรวดเร็ว และนับแต่นั้นมาพระพุทธศาสนาจึงได้ประดิษฐานตั้งมั่นในลังกาทวีป
เมื่อพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะ ทรงมีพระราชศรัทธาในพระพุทธศาสนา จึงได้ทรงสร้างมหาวิหารและถูปารามเจดีย์ขึ้นมา เพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุส่วนพระ-รากขวัญ(กระดูกไหปลาร้า)เบื้องขวา ขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ซึ่งอัญเชิญมาจากอินเดีย โดยมีพระมหินทเถระเป็นประธานในการควบคุมดูแลการก่อสร้าง
และ ณ ถูปารามแห่งนี้เอง ก็เป็นสถานที่ทำสังคายนาพระไตรปิฎก ครั้งที่ 4 แต่เป็นครั้งแรกในลังกา) โดยพระมหินทเถระได้จัดทำสังคายนาขึ้นในพ.ศ.238 โดยมีพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะเป็นองค์ศาสนูปถัมภก สังคายนาอยู่ 10 เดือนจึงแล้วเสร็จ
อายุของถูปารามเจดีย์นี้ นับจากการสร้างตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 3 จนถึงปัจจุบัน ก็ราว 2,300 ปีแล้วค่ะ เรียกว่าเก่าแก่ที่สุดในศรีลังกา ผ่านการบูรณะปฏิสังขรณ์มาหลายยุคหลายสมัย เดิมมีหลังคารูปโดมคลุมไว้อีกชั้นหนึ่ง โดยวางอยู่บนเสาหินแกรนิตรูป 8 เหลี่ยม 3 แถว เรียงรายอยู่รอบเจดีย์ แต่ละต้นสูงราว 40-50 ฟุต หัวเสาสลักเป็นลวดลายกลีบบัวอย่างงดงาม (ดูภาพจำลองของเจดีย์องค์นี้ ก็จะเห็นภาพชัดค่ะ)
ปัจจุบันเหลือเพียงองค์เจดีย์สีขาว ที่สร้างขึ้นใหม่เมื่อ พ.ศ. 2405 ก็ราว 100 ปีเศษมาแล้ว และเสาหินบางส่วนที่ยังคงอยู่ในสภาพเดิม แต่โอนเอนไปตามกาลเวลา พร้อมกับซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปรอบพระเจดีย์ ซึ่งสร้างขึ้นมาภายหลัง
ปฐมเจดีย์แห่งศรีลังกาองค์นี้เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวศรีลังกาให้ความเคารพกราบไหว้ เพราะเชื่อกันว่านอกจากพระบรมสารีริกธาตุส่วนพระรากขวัญขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่บรรจุในองค์เจดีย์แล้ว ยังมีเครื่องอัฐบริขารของพระพุทธเจ้าในอดีต ได้แก่ ธมกรก (กระบอกกรองน้ำ)ของพระกกุสันโธพุทธเจ้า, ประคต เอวของพระโกนาคมพุทธเจ้า และผ้าสรงน้ำของพระกัสสปพุทธเจ้าบรรจุอยู่ด้วย
เจดีย์ของไทยหลายแห่งก็ได้อิทธิพลมาจากถูปารามเจดีย์ เพราะเข้ามาพร้อมกับ พระพุทธศาสนาเถรวาทลังกาวงศ์ เช่น พระ บรมธาตุเจดีย์ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร จ.นครศรีธรรมราช เจดีย์ที่วัดช้างล้อม วัดนางพญา จ.สุโขทัย เจดีย์ที่วัดใหญชัยมงคล วัดพระศรีสรรเพชญ์ จ.พระนครศรีอยุธยา เป็นต้น
แม้ว่าถูปารามเจดีย์จะไม่ใช่ไฮไลต์ของสถานที่ท่องเที่ยวในเมืองอนุราธปุระ แต่ถ้ามีโอกาสไปเที่ยวที่นี่ก็หาเวลาไปสักการะกันสักหน่อยนะคะ
ก่อนจากกันคราวนี้ ขอถือโอกาสสวัสดีปีใหม่ไทย ในวันสงกรานต์ ขอให้ทุกท่านมีแต่ความเย็นอกเย็นใจด้วยบุญกุศลที่สร้างสมไว้ตลอดไปค่ะ

(จากหนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 101 เม.ย. 52 โดยบัวน้อย)