พระพุทธรูปปางโปรดพุทธบิดา เป็นพระพุทธรูปซึ่งอยู่ในพระอิริยาบถยืน พระหัตถ์ซ้ายอยู่ในท่าประคองบาตร พระหัตถ์ขวายกขึ้นจีบนิ้วพระหัตถ์อย่างการโปรดแสดงธรรม
สร้างขึ้นตามพุทธประวัติเมื่อครั้งที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเสด็จบิณฑบาตในกรุงกบิลพัสดุ์ ทำให้ผู้คนในเมืองต่างพากันโจษจันด้วยความประหลาดใจที่เห็นโอรสของกษัตริย์ออกเที่ยวภิกขาจารดังยาจก
เมื่อพระเจ้าสุทโธทนะ พระพุทธบิดาได้ทรงทราบดังนั้น ก็บังเกิดความอดสูในพระราชหฤทัย ด้วยเห็นว่าเป็นการเสื่อมเสียขัตติยวงศ์ จึงได้เสด็จไปทรงถวายบังคมพระศาสดา แล้วตรัสว่า “เหตุใดพระองค์จึงทรงทำเช่นนี้ ข้าพเจ้ารู้สึกละอายเหลือเกิน”
พระศาสดาจึงตรัสว่า “มหาบพิตร อาตมภาพจะทำให้พระองค์ละอายก็หามิได้ แต่อาตมภาพย่อมประพฤติตามวงศ์สกุลของตน”
พระเจ้าสุทโธนะ จึงตรัสขึ้นว่า “การเที่ยวบิณฑบาตนี้ เป็นวงศ์ของเราหรือ?”
พระพุทธองค์จึงตรัสอธิบายว่า การบิณฑบาตรนี้เป็นของพุทธวงศ์ พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทั้งหลายในอดีตและที่จะมาตรัสรู้ในอนาคตล้วนดำรงชีพด้วยอาหารบิณฑบาตทั้งสิ้น
จากนั้นพระพุทธองค์จึงทรงแสดงพระธรรมเทศนา ความว่า เป็นบรรพชิตไม่ควรประมาทในอาหาร บุคคลพึงประพฤติธรรมให้สุจริต ไม่พึงประพฤติธรรมให้ทุจริต ผู้มีปกติประพฤติธรรม ย่อมอยู่เป็นสุขในโลกนี้และโลกหน้า
เมื่อจบพระธรรมเทศนา พุทธบิดาก็ได้ดวงตาเห็นธรรม เป็นพระโสดาบัน และกราบทูล อาราธนาพระพุทธองค์พร้อมพระสงฆ์สาวกให้เสด็จไปรับอาหารบิณฑบาต ณ พระราชวัง
(จากหนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 89 เม.ย. 51 โดย กีรติกร)
