รัฐประหารไนเจอร์เจอต้าน

ประธานาธิบดีโมฮาเหม็ด บาซูม (Mohamed Bazoum) โดนหัวหน้าคณะรักษาความปลอดภัยยศพลเอกประกาศยึดอำนาจ จับตัวเจ้านายไว้ในทำเนียบ แล้วยกตัวเองเป็นผู้นำคนใหม่ เป็นการรัฐประหารโดยง่ายดาย

คณะมนตรีความมั่นคงขององค์การสหประชาชาติออกแถลงการณ์ประณามการยึดอำนาจพร้อมกับสหภาพแอฟริกัน กลุ่มประชาคมยุโรปประกาศตัดความช่วยเหลือด้านการเงิน โดยไนเจอร์เป็นประเทศที่ยากจนมากที่สุดในโลกแห่งหนึ่ง

รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ นายแอนโทนี บลิงเคนประกาศว่ารัฐบาลสหรัฐฯ ยังรับรองนายบาซูม เรียกร้องให้ผู้นำคนใหม่ พลเอกอับดูราฮามาเน ชีอานี Abdourahamane Tchiani ปล่อยตัวบาซูม ซึ่งได้รับการเลือกตั้งแบบประชาธิปไตย

พลเอกชีอานี เป็นนายพลกองพลน้อยแห่งกองทัพไนเจอร์และผู้บัญชาการหน่วยอารักขาประธานาธิบดีไนเจอร์ได้ประกาศให้ตัวเองเป็น “ประธานสภาแห่งชาติเพื่อการปกป้องมาตุภูมิ” เมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม 2566

รัฐบาลรัสเซียก็ออกแถลงการณ์ประณามการรัฐประหาร บอกว่าเป็นการกระทำซึ่งละเมิดกฎหมายรัฐธรรมนูญ กระทรวงการต่างประเทศรัสเซียได้เรียกร้องให้ทุกฝ่ายไม่ใช้กำลังอาวุธและความรุนแรงในการแย่งชิงอำนาจรัฐ

สหรัฐฯ ขู่ว่าถ้าพลเอกชีอานี ไม่ทำตามคำขอ สหรัฐฯ จะตัดเงินช่วยเหลือ และเรียกร้องให้กลุ่มประเทศยุโรปกดดันพลเอกเทียนี่ให้ปล่อยตัวนายบาซูม

การที่สหรัฐฯ ออกมาเต้นเพราะว่าอำนาจ อิทธิพลของชาติยุโรป ซึ่งเคยเป็นเจ้าอาณานิคมหลายประเทศในแอฟริกาเริ่มหดหาย ผู้นำชาติต่างๆ ในทวีปนี้ไม่หวั่นเกรงอำนาจของฝรั่งผิวขาวอีกต่อไป ทั้งยังแข็งข้ออีกด้วย

สหรัฐฯ มองว่าก่อนหน้านี้เพื่อนบ้านของไนเจอร์ เช่น บูร์กินา ฟาโซ และมาลี ได้เข้าเป็นฝักฝ่ายกับรัสเซีย จีนก็ขยายอิทธิพลในแอฟริกาด้วย ฝรั่งยุโรปถูกรังเกียจ

ผู้นำเบลเยียม เนเธอร์แลนด์ ฝรั่งเศส โดนตอกหน้าหงายมาแล้ว ผู้นำชาติในทวีปแอฟริกัน 4-5 คนประกาศย้ำว่าหมดยุคแล้วที่คนผิวขาวจะมีอำนาจ กำหนดชะตากรรมของคนผิวสีในทวีปนี้ และมากอบโกยทรัพยากรอันมีค่า เช่น ทองคำ เพชร

มีผู้นำชาติแอฟริกันรายหนึ่งบอกว่าหมดสมัยที่ผู้นำประเทศในแอฟริกา 40-50 คนโดนต้อนขึ้นรถบัสเพื่อไปร่วมประชุมกับผู้นำประเทศคนผิวขาวแค่คนเดียว

“เราไม่ต้องให้คนผิวขาวมาบอกว่าจะต้องทำอะไร เราเคยสงสัยว่าทำไมคนผิวขาวพูดแล้วมีคนฟังแล้วทำตาม และคนผิวดำอย่างเราผิดตรงไหนเวลาเราพูด” ว่ากันอย่างนี้ นายเอ็มมานูเอล มาครง ประธานาธิบดีฝรั่งเศสก็โดนตอกหน้ามาแล้ว

แต่ครั้งนี้มีปัญหาเพราะผู้นำรัฐประหารดูไม่มีสง่า บารมี เป็นเพียงแค่หัวหน้าคณะรักษาความปลอดภัย แม้จะมียศสูงถึงพลเอกก็ตาม ไม่เคยทำงานบริหาร

พลเอกชีอานีประกาศตัวเป็นผู้นำประเทศคนใหม่วันศุกร์ที่ผ่านมา ก่อนหน้านี้ได้รับตำแหน่งหัวหน้าคณะรักษาความปลอดภัยให้ประธานาธิบดีในปี 2011

ตอนนี้การรัฐประหารท่าทางจะไปต่อไม่ได้ราบรื่น เมื่อกลุ่มประเทศแอฟริกาตะวันตก ซึ่งเรียกตัวเองว่า The Economic Community of West African States (ECOWAS) ไม่เอาด้วย ยื่นคำขาดให้คณะรัฐประหารปล่อยตัวนายบาซูม

กลุ่ม ECOWAS มีสมาชิก 15 ประเทศ ได้ประชุมฉุกเฉินในกรุงอาบูจา ไนจีเรีย วันอาทิตย์ เรียกร้องให้คณะรัฐประหารคืนตำแหน่งประธานาธิบดีให้นายบาซูม

กลุ่มผู้นำ ECOWAS ออกแถลงการณ์ ให้เวลาคณะรัฐประหาร 1 สัปดาห์ให้ปฏิบัติตามคำขาด ถ้าปฏิเสธ กลุ่ม (ECOWAS) จะดำเนินมาตรการต่างๆ เท่าที่จำเป็นเพื่อฟื้นฟูความสงบภายใต้รัฐธรรมนูญของประเทศสาธารณรัฐไนเจอร์

ความจำเป็นที่ว่านั้นอาจรวมถึงการต้องใช้กำลังทหาร และผู้นำกองทัพของประเทศสมาชิก ECOWAS พร้อมจะร่วมประชุมทันทีเพื่อดำเนินมาตรการต่อไป

เท่ากับว่าการรัฐประหารครั้งนี้ไม่ราบรื่นเพราะไนเจอร์เป็นประเทศสำคัญ ในทวีปมีทรัพยากร ความสมบูรณ์ ตามเส้นทางของแม่น้ำไนเจอร์ด้วย

ไนเจอร์มีประชากร 25 ล้านคน เป็นสมาชิก ECOWAS ด้วย สหภาพแอฟริกัน African Union ก็ออกแถลงการณ์ ยื่นคำขาดคล้ายกันวันศุกร์ แต่ระบุมาตรการลงโทษเด็ดขาดถ้าผู้นำรัฐประหารไม่ยอมคืนอำนาจให้ประธานาธิบดีบาซูมใน 15 วัน

โฆษกของผู้นำรัฐประหาร พันโทAmadou Abdramane ตอบโต้ว่า ECOWAS กำลังวางแผนที่จะรุกรานไนเจอร์ ทั้งประกาศว่ารัฐบาลใหม่พร้อมที่จะปกป้องประเทศ

แถลงการณ์ของคณะรัฐประหารบอกว่ารัฐบาลใหม่มีอำนาจและความเด็ดเดี่ยวในการป้องกันการรุกรานจากนอกประเทศ กลุ่มประชาชนผู้สนับสนุนคณะรัฐประหารจัดชุมนุมเดินขบวนในเมืองหลวงวันอาทิตย์

กลุ่มผู้ชุมนุมประณามฝรั่งเศส ซึ่งเคยเป็นเจ้าอาณานิคม และเผาประตูที่ทำการสถานทูตแต่ไม่มีเหตุรุนแรงหรือการปะทะกัน นายบาซูมยังถูกกักตัวแต่ยังติดต่อกับภายนอกได้ ขณะที่ผู้นำคนใหม่ออกโทรทัศน์ให้ประชาชนอยู่ในความสงบ

สถานการณ์ในไนเจอร์ยังไม่แน่นอนว่าบทบาทของ ECOWAS จะทำอย่างไร ในเดือนมกราคม 2017 

ECOWAS ได้ส่งกำลังทหารเข้าไปในประเทศแกมเบียเมื่อประธานาธิบดี Yahya Jammeh ไม่ยอมลงจากอำนาจหลังจากแพ้เลือกตั้ง

เมื่อกองกำลัง ECOWAS เข้าไป ไม่เผชิญกับการต่อต้านมากนัก ทำให้อดีตผู้นำ Jammeh เดินทางออกนอกประเทศ ผู้นำคนใหม่จะซ้ำรอยเดิมหรือไม่ ต้องรอดู