โลกกำลังขาดอาหาร

โลกกำลังจะเผชิญวิกฤตด้านการขาดแคนอาหารอย่างรุนแรงอันเนื่องมาจากราคาอาหารที่เพิ่มขึ้นอย่างไม่หยุดยั้ง และจะเป็นสภาวะที่ไม่เคยประสบมาก่อนนับตั้งแต่สิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ยังหาทางออกไม่ได้ง่ายเพราะสงครามและสภาวะอากาศ

คำเตือนนี้มาจากกระทรวงความร่วมมือเศรษฐกิจและพัฒนาการของรัฐบาลเยอรมนี ซึ่งได้ประเมินผลกระทบจากปัญหาการระบาดของโควิด-19 และการปฏิบัติการทางทหารของรัสเซียในยูเครน

รายงานบอกว่าสถานการณ์นี้อยู่ในขั้นรุนแรง และปัจจุบันโครงการอาหารขององค์การสหประชาชาติระบุว่าประชาชนมากกว่า 300 ล้านคนอยู่ในสภาพอดอยาก และตัวเลขของผู้ที่ประสบภาวะวิกฤตเช่นนี้มีแต่เพิ่มขึ้น

ราคาอาหารทั่วโลกไต่ระดับสูงขึ้นมากกว่า 1 ใน 3 ซึ่งถือว่าเป็นระดับที่สูงอย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน และคนทั้งโลกกำลังจะได้พบเห็นคนจำนวนเป็นล้านๆ ต้องเสียชีวิตเพราะขาดอาหาร

ในช่วงวันแถลงการณ์ 6 พฤษภาคมโครงการอาหารโลกเตือนว่าประชาชน 44 ล้านคนทั่วโลก กำลังเดินทางไปสู่สภาวะอดอยากเพราะสินค้าโภคภัณฑ์จากยูเครนมีปัญหาในการส่งออกจากท่าเรือทะเลดำและระบบการขนส่งภายในประเทศ

เมื่อมีคำเตือนเรื่องสภาวะความเสี่ยงการขาดแคนอาหารและความอดอยากของประชาคมโลก ประเทศไทยได้เตรียมความพร้อมอย่างไรบ้างหรือยังท่ามกลางสารพัดวิกฤติภายในประเทศที่ยืดเยื้อเรื้อรังเพราะการบริหารงานผิดพลาดโดยรัฐบาล

ประชาชนไม่ได้รับรู้หรือรับฟังว่ามีแผนยุทธศาสตร์การตั้งรับกับสภาวะการขาดแคลนอาหาร รัฐบาลหรือกระทรวงเกษตรฯ ไม่ได้มีแผนด้านการผลิตอาหารหลักเช่น ข้าวและพืชชนิดอื่นๆ ซึ่งจำเป็นสำหรับการยังชีพรวมทั้งเป็นรายได้จากการส่งออก

คนไทยไม่เคยอยู่ในขั้นต้องอดอยาก ขาดแคลนอาหาร แต่ในยามวิกฤตเช่นสงคราม อะไรก็สามารถเกิดขึ้นได้เมื่อกลไกการตลาด อุปสงค์ อุปทาน ไม่อยู่ในภาวะปกติ มีการกักตุน เก็งกำไร ลักลอบขนออกไปขายต่างประเทศ เป็นต้น

ช่วงนี้ประชาชนในภาคเกษตรต่างรับรู้ว่าราคาปุ๋ยได้ทะยานสูงขึ้นหลายเท่าตัวเพราะรัสเซียซึ่งเป็นผู้ผลิตหลักไม่ได้ส่งออกในจำนวนที่เคยส่งขายต่างประเทศ ทำให้เกิดการขาดแคลนในตลาดโลก ปุ๋ยเป็นปัจจัยสำคัญในการเพิ่มผลผลิต ถ้าไม่มีใช้แล้วเป็นที่คาดหมายได้ว่าการผลิตข้าวและพืชชนิดอื่นๆ ก็จะไม่ได้ผลมากเท่าที่ควร

ดังนั้น วิกฤตการขาดแคลนปุ๋ยจะซ้ำเติมสภาวะการขาดแคลนอาหาร

โดยปกติเกษตรกรและชาวนาขาดเงินทุนในต้นฤดูจำเป็นจะต้องกู้ยืมเงินเพื่อซื้อปุ๋ยและปัจจัยการผลิต ถ้าปีนี้ราคาสูงเกินเอื้อมเท่ากับว่าจะทำให้ต้นทุนแพงกว่า และไม่มีปุ๋ยใช้เท่ากับว่าจะต้องใช้ทางเลือกอื่นเช่นการไถกลบหรือใช้ปุ๋ยคอกเท่านั้น

ถ้าปุ๋ยในประเทศขาดแคลน จำเป็นต้องมีการแก่งแย่งกัน ราคาจะต้องสูงขึ้นอีกมาก รัฐบาลมีมาตรการอย่างไรเพื่อจัดการปัญหานี้บ้าง

นอกจากอาหารหลักเช่นข้าวสาลีซึ่งรัสเซียและยูเครนเป็นผู้ผลิตหลักแล้ว พืชน้ำมันเป็นปาล์มก็ขาดแคลนเช่นกัน รัฐบาลอินโดนีเซียได้ประกาศห้ามการส่งออกชั่วคราวเพื่อป้องกันการขาดแคลนภายในประเทศหลังจากราคาในตลาดโลกสูงขึ้น

สินค้าโภคภัณฑ์หลายอย่างก็มีราคาสูงขึ้นเช่นกัน ประเทศที่ลำบากส่วนใหญ่อยู่ในทวีปแอฟริกาและตะวันออกกลางซึ่งต้องการข้าวสาลีเป็นอาหารหลัก

นอกจากอาหารคนแล้ว อาหารสัตว์ยังขาดแคลนมีราคาสูงขึ้น รัฐบาลไทยยอมลดอัตราภาษีนำเข้าสำหรับข้าวโพดเพื่อช่วยเหลือโรงงานผลิตอาหารสัตว์

อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยน่าจะอยู่ในสภาวะที่ได้เปรียบกว่าด้านการเพาะปลูกเพราะเป็นพื้นที่สำหรับทำการเกษตรอย่างอุดมสมบูรณ์ ความเสี่ยงต่อการขาดแคลนอาหารอยู่ระดับต่ำเว้นแต่ว่าจะมีการเร่งส่งออกเพราะราคาในตลาดโลกสูง

ถ้าเป็นเช่นนั้น จะก่อให้เกิดรายได้อย่างงามแต่รัฐบาลควรจะวางแผนให้มีอาหารหลักเช่นข้าวสำหรับการบริโภคภายในประเทศอย่างเพียงพอ

ปีนี้ฝนมาเร็วโอกาสที่เกษตรกรและชาวนาจะได้ปลูกข้าวไร่ หรือทำนาดอน โดยใช้น้ำน้อยก็มีความเป็นไปได้สูง แม้ผลผลิตจะไม่ได้เต็มเม็ดเต็มหน่วยแต่ก็ยังดีกว่าเผชิญกับสภาวะอากาศแห้งแล้ง

ความสำคัญอยู่ที่ว่าผู้รับผิดชอบกระทรวงเกษตรฯ รวมถึงรัฐบาลได้ตระหนักถึงเรื่องนี้หรือยัง ได้ทำอะไรลงไปบ้างเพื่อรับสถานการณ์และให้ประเทศได้ประโยชน์สูงสุดนอกเหนือจากการป้องกันไม่ให้คนไทยอยู่ในสภาวะขาดแคลนอาหาร

ชาวนาเกษตรกร อยู่ในสภาวะบอบช้ำจากปัญหาหนี้สินและขาดแคลนเงินทุน สินค้าเกษตรขายแต่ละอย่างไม่สามารถสร้างกำไรได้มากถึงขั้นล้างหนี้ เพราะสินค้าอยู่ในมือของพ่อค้าคนกลางและโรงสี ทำให้เกษตรกรต้องยากจนชั่วนิรันดร์

เรามีทั้งน้ำธรรมชาติ ระบบชลประทาน แต่ขาดระบบการผลิตอย่างครบวงจร ซึ่งทำได้เฉพาะรายใหญ่ ชาวนาไม่ได้เป็นเจ้าของที่นา ไม่สามารถกำหนดเงื่อนไขการผลิตได้ รัฐบาลทำให้แต่เพียงให้คำมั่นสัญญาลมๆ แล้งๆ เท่านั้น