ตอลิบานรุกหนักหวังยึดเมือง

หลังจากการรุกคืบหน้าอย่างมากของกองกำลังตอลิบานในช่วง 2 เดือน ยึดพื้นที่ได้ประมาณครึ่งหนึ่งของประเทศ รัฐบาลอัฟกานิสถานตัดสินใจประกาศเคอร์ฟิวเกือบทั่วประเทศตั้งแต่วันเสาร์ที่ผ่านมา เพื่อหวังการหยุดยั้งการบุกของฝ่ายตอลิบาน

สถานการณ์ของอัฟกานิสถานถือว่าเริ่มอยู่ในความคับขันหลังจากทหารอเมริกันเริ่มถอนกองกำลังออกจากประเทศ ทิ้งฐานทัพอากาศบากรัมยามค่ำคืนโดยไม่แจ้งล่วงหน้าเพื่อเปิดทางให้รัฐบาลอัฟกานิสถานเข้ารับภาระในการป้องกันประเทศเอง

การประกาศเคอร์ฟิวเป็นความหวังว่าจะเป็นการป้องกันไม่ให้กองกำลังตอลิบานรุกคืบหน้าโหมกระหน่ำบุกยึดเมืองรอบนอกกรุงคาบูล ซึ่งประชาชนเริ่มเสียขวัญ

เป็นที่คาดกันว่าอัฟกานิสถานน่าจะถูกยึดครองโดยกองกำลังตอลิบานภายใน 6 เดือน เพราะการสู้รบโดยทั่วไปกองทัพอัฟกานิสถานไม่สามารถยันไว้ได้ หลายพื้นที่หน่วยทหารยอมหนีทัพเพื่อเอาตัวรอด โดยการเจรจาวางอาวุธยอมต่อกองกำลังตอลิบาน

แต่ก็มีบางส่วน ทหารที่วางอาวุธถูกสังหารโดยกองกำลังตอลิบาน เพราะเป็นฝ่ายรัฐบาล และได้ร่วมรบกับทหารสหรัฐฯ ในช่วงสงครามกลางเมืองยืดเยื้อนาน 20 ปี นับตั้งแต่ทหารอเมริกันถอนกำลังออกไป ฝ่ายตอลิบานในยึดเมืองรอบนอกไว้เกือบหมด

แม้การเจรจาระหว่างรัฐบาลและตอลิบานเป็นไปอย่างล่าช้า ได้มีการประเมินว่าการสู้รบต่อจากนี้ไปจะเกิดในเมืองขนาดใหญ่ หลังจากพื้นที่ชนบทและตามเส้นทางสัญจรหลักถูกยึดครองโดยกลุ่มตอลิบาน เป็นการตัดเส้นทางลำเลียงเสบียงฝ่ายรัฐบาล

ถ้าเกิดการสู้รบในเมืองใหญ่ มีประชากรมาก จะเกิดความสูญเสียอย่างหนักด้านชีวิต และประชาชนจะหลบเข้าไปอยู่ในกรุงคาบูล ด้วยเหตุนี้เอง ทหารอเมริกันได้ประกาศว่าจะยังคงโจมตีตอลิบานด้วยเครื่องบินรบเพื่อสนับสนุนกองทัพรัฐบาล

นายพลเคนเนธ แมคเคนซี ซึ่งคุมกำลังฝ่ายสหรัฐฯ กล่าวว่าโอกาสที่ฝ่ายตอลิบานจะชนะโดยเด็ดขาดนั้นไม่ได้เกิดขึ้นอย่างง่ายดาย แต่ไม่ระบุว่าการโจมตีโดยเครื่องบินรบจะยังคงมีต่อไปหรือไม่หลังจากสิ้นสุดปฏิบัติการของทหารสหรัฐฯ วันที่ 31 สิงหาคม

ถ้าตอลิบานชนะ จะทำให้อัฟกานิสถานตกอยู่ในการปกครองของกลุ่มอิสลามหัวรุนแรง มีแนวทางปฏิบัติทางศาสนาอย่างเข้มงวด ประชาชนขาดสิทธิเสรีภาพทุกอย่าง

คาดว่าจะมีการล้างแค้นกับกลุ่มชาวอัฟกานิสถานที่ช่วยเหลือ และให้ความร่วมมือกับสหรัฐฯ และกองกำลังนานาชาติตลอดเวลา 20 ปีที่ผ่านมา หลังจากตอลิบานถูกขับไล่ให้พ้นจากอำนาจโดยการรุกของทหารสหรัฐฯ เพื่อไล่ล่าจับกุมอุซามะห์ บิน ลาเดน

การถอนตัวของกองทัพสหรัฐฯ เป็นการตอกย้ำให้เห็นความพ่ายแพ้อย่างหมดรูป หลังจากทุ่มเทกองกำลังมากถึง 1 แสนนาย และเสียชีวิตไปมากกว่า 2 พันนาย พร้อมทั้งงบประมาณหลายแสนล้านดอลลาร์สหรัฐในด้านอาวุธยุทโธปกรณ์ เงินสนับสนุนรัฐบาล

นอกจากสหรัฐฯ แล้ว หลายประเทศจากยุโรป แคนาดา ออสเตรเลีย ก็เข้าร่วมรบด้วย แต่ตอลิบานได้อาศัยพื้นที่ทุรกันดาร ภูเขาเป็นเทือกซับซ้อนสู้รบแบบกองโจร การทิ้งระเบิดอย่างหนัก ไม่สามารถทำลายแหล่งซ่องสุมกองกำลังตอลิบานได้

สถานการณ์คับขันในปัจจุบัน รัฐบาลจึงประกาศเคอร์ฟิวช่วงสี่ทุ่มถึงตีสี่ เว้นแต่กรุงคาบูลและเมืองใหญ่อีก 2-3 เมือง เพื่อสกัดการรุกของตอลิบานในภูมิภาค

กระทรวงมหาดไทยประกาศว่ามาตรการเคอร์ฟิวจะช่วยไม่ให้เกิดความรุนแรงจากการสู้รบ และจำกัดความเคลื่อนไหวของตอลิบาน นอกจากคาบูลยังมีปันจ์ชีร์และนันการ์ฮาร์ที่ไม่ได้อยู่ภายใต้กฎเคอร์ฟิว ก่อนหน้านี้มีการสู้รบอย่างหนักในพื้นที่นอกเมืองนันการ์ฮาร์

การสู้รบครั้งนี้ทหารสหรัฐฯ ได้ส่งเครื่องบินโจมตีช่วยเหลือทหารรัฐบาล ไม่ปรากฏรายงานผลการสู้รบและการสูญเสียกองกำลังของทั้งสองฝ่าย

การถอนทหารสหรัฐฯ เป็นผลของการเจรจาระหว่างสหรัฐฯ ในยุคประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ กับตัวแทนของตอลิบานในกรุงโดฮา กาตาร์ ในปี 2020 โดยมีคำรับประกันว่าอัฟกานิสถานจะไม่เป็นแหล่งซ่องสุมของกองกำลังญิฮาดต่างชาติ

แต่นั่นเป็นทางเลือกเพื่อไม่ให้ดูเสียหน้าว่าเป็นความพ่ายแพ้สงคราม เพราะไม่ได้รับประกันว่าตอลิบานจะไม่ใช้กำลังเข้าบุกยึดประเทศและฟื้นฟูระบอบเดิมอีก รัฐมนตรีกลาโหมสหรัฐฯ ลอยด์ ออสติน อ้างว่ากำลังรัฐบาลสามารถยันการรุกคืบไว้ได้

ประชาชนในเมืองใหญ่เริ่มไม่มั่นใจด้านชีวิตและความปลอดภัยถ้าตอลิบานเข้ายึดการปกครองประเทศและบังคับใช้กฎเหล็กแบบเดิม ทำให้การเมือง เศรษฐกิจ สังคมถดถอย กลายเป็นรัฐอิสลามหัวรุนแรง เข้มงวดยิ่งกว่ารัฐอิสลามใดๆ แม้แต่อิหร่าน

ช่วงนี้ชาวอัฟกานิสถานที่เคยทำงานเป็นล่าม พนักงานแปล และฝ่ายประสานงานกับทหารสหรัฐฯ เริ่มกังวลหนักว่าจะถูกทิ้งให้เป็นเหยื่อการล้างแค้นโดยกลุ่มตอลิบาน มีชาวอัฟกานิสถานประมาณ 1.8 หมื่นรายที่ทำงานอย่างนั้น และมีสิทธิอพยพเข้าไปสหรัฐฯ

แต่การคัดกรองว่าใครมีสิทธิอย่างนั้นเป็นไปอย่างเชื่องช้า และมีหลายคนโดนตัดสิทธิอย่างไม่เป็นธรรม ทั้งๆ ที่มีผลงานด้านการช่วยเหลือทหารอเมริกันบาดเจ็บ หรือบางรายได้เข้าร่วมรบกับทหารอเมริกัน มี 1 รายถูกปฏิเสธโดยสหรัฐฯ และถูกฆ่าโดยตอลิบาน

ส่วนใหญ่กังวลว่าการคัดกรองจะไม่เสร็จสิ้นภายในระยะเวลาสิ้นเดือนสิงหาคม และสหรัฐฯ มีกำหนดวันสุดท้ายสำหรับการถอนตัวคือ 11 กันยายน ซึ่งเป็นวันที่อาคารเวิลด์เทรดเซ็นเตอร์ถูกเครื่องบินชนโดยกลุ่มผู้ทำงานให้อุซามะห์ บิน ลาเดน ในปี 2001

มีการประเมินว่าถ้าตอลิบานยึดเมืองใหญ่ได้นอกจากคาบูล จะเกิดความระส่ำระสายหนัก ประชาชนจะหลบหนีออกนอกประเทศเพื่อลี้ภัย ไม่ยอมลำบากภายใต้ตอลิบาน