ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ในวันที่ 18 พ.ค.นี้ เวลา 10.30 น. องค์คณะตุลาการศาลรัฐธรรมนูญที่มี นายวสันต์ สร้อยพิสุทธิ์ เป็นประธาน จะออกนั่งบัลลังก์ อ่านคำวินิจฉัยในคดีที่ประธานสภาผู้แทนราษฎรส่งความเห็นของคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ที่ขอให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่า สมาชิกภาพของนายจตุพร พรหมพันธุ์ ส.ส.บัญชีรายชื่อ พรรคเพื่อไทย สิ้นสุดลง ตามรัฐธรรมนูญมาตรา 106(4) ประกอบมาตรา 101(3) หรือไม่
ทั้งนี้ ประเด็นที่ศาลรัฐธรรมนูญจะต้องวินิจฉัย เป็นปัญหาข้อกฎหมายที่ว่า การที่นายจตุพร ถูกคุมขังอยู่โดยหมายของศาล ซึ่งเป็นคำสั่งที่ชอบด้วยกฎหมายในวันเลือกตั้งที่ 3 ก.ค. 54 นายจตุพร จึงเป็นบุคคลต้องห้ามมิให้ใช้สิทธิเลือกตั้งในวันเลือกตั้ง ทำให้นายจตุพร ขาดจากความเป็นสมาชิกพรรคเพื่อไทย ตาม พ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง 2550 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2554 มาตรา 20(3) ประกอบมาตรา 19 และมาตรา 8 วรรคหนึ่ง ส่งผลให้นายจตุพร เป็นสมาชิกพรรคการเมืองเดียวติดต่อกันไม่ถึง 30 วัน จนถึงวันเลือกตั้งตามที่รัฐธรรมนูญ มาตรา 101 ( 3) บัญญัติไว้เป็นคุณสมบัติของผู้มีสิทธิ์สมัครรับเลือกตั้งเป็น ส.ส. และเป็นเหตุให้สมาชิกภาพการเป็นส.ส.สิ้นสุดลง ตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 106 (4) หรือไม่
แหล่งข่าวจากกกต.ให้ความเห็นว่า กกต.ค่อนข้างมั่นใจว่า ศาลรัฐธรรมนูญจะวินิจฉัยว่านายจตุพร ขาดคุณสมบัติการเป็น ส.ส.โดยหากศาลรัฐธรรมนูญพิจารณายึดหลักว่า เพื่อให้การบังคับใช้กฎหมายจะเป็นไปอย่างถูกต้อง สมบูรณ์ ก็จำเป็นต้องพิจารณายึดโยงกันทั้งรัฐธรรมนูญ และพ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง ควบคู่กัน คำวินิจฉัยที่ออกมา นายจตุพรน่าจะหลุดจากการเป็นส.ส. โดยเห็นว่าแม้รัฐธรรมนูญมาตรา 101 และมาตรา 102 จะกำหนดเรื่องคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของผู้มีสิทธิ์สมัครรับเลือกตั้งเป็นส.ส.ไว้ แต่ในมาตรา 100 (3) ก็ระบุว่าบุคคลซึ่งต้องคุมขังอยู่โดยหมายของศาล ต้องห้ามมิให้ใช้สิทธิเลือกตั้งในวันเลือกตั้ง ซึ่งพ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง มาตรา 20(3) ประกอบมาตรา 19 และมาตรา 8 ก็ระบุว่า กรณีดังกล่าวเป็นเหตุให้ขาดจากสมาชิกพรรคการเมืองด้วย ก็มีผลตั้งแต่วันเลือกตั้ง จึงเป็นผลให้นายจตุพรขาดคุณสมบัติการเป็นส.ส. แม้นายจตุพร และนายจารุพงศ์ เรืองสุวรรณ เลขาธิการพรรคเพื่อไทย จะอ้างว่า มีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงข้อบังคับพรรคเพื่อไทยแล้ว แต่ข้อบังคับพรรคดังกล่าว ก็ต้องอยู่ภายใต้ พ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง
ส่วนถ้าจะยกคำร้อง ก็น่าจะมาจากการที่ศาลฯ มองว่า การถูกคุมขังรัฐธรรมนูญได้บัญญัติเป็นลักษณะของบุคคลมิให้ใช้สิทธิเลือกตั้งในวันเลือกตั้งอยู่แล้ว โดยไม่จำเป็นต้องแจ้งเหตุแห่งการไม่ไปใช้สิทธิ ดังนั้นการจะนำ พ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง มาตรา 20(3) ประกอบมาตรา 19 และ มาตรา 8 มาขยายใช้บังคับด้วยไม่สามารถทำได้
ขณะเดียวกัน ในชั้นการพิจารณาของกกต. ก็ยังมีจุดอ่อนในเรื่องขั้นตอนที่อาจนำมาสู่เหตุการวินิจฉัยยกคำร้องของศาลฯได้อีกกรณีหนึ่งคือ ก่อนการมีมติว่านายจตุพร ขาดสมาชิกภาพการเป็นส.ส. ยังไม่มีความเห็นของนายอภิชาต สุขัคคานนท์ ประธาน กกต.ในฐานะทะเบียนพรรคการเมือง เสนอต่อที่ประชุมกกต.ว่านายจตุพรนั้นขาดสมาชิกภาพการเป็นสมาชิกพรรคเพื่อไทยแล้ว จึงเป็นเหตุที่ต้องเสนอต่อที่ประชุมกกต.ให้พิจารณาว่า นายจุตพร ขาดสมาชิกภาพการเป็นส.ส.หรือไม่
อย่างไรก็ตาม แม้จะมีการวิเคราะห์กันว่า ไม่ว่าคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ จะออกมาในแนวทางใด จะมีผลต่อการก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งรัฐมนตรี ของนายจตุพร ที่คาดการณ์ว่าจะได้รับการแต่งตั้งในการปรับคณะรัฐมนตรีเร็วๆ นี้ เพราะแม้ศาลรัฐธรรมนูญจะวินิจฉัยให้ความเป็นส.ส.ของนายจตุพร สิ้นสุดลง ก็ไม่ได้มีโทษเรื่องการห้ามดำรงตำแหน่งทางการเมืองเป็นเวลา 5 ปี แต่อาจส่งผลต่อเอกสิทธิคุ้มครอง ที่นายจตุพร ได้รับอนุญาตประกันตัวให้มาทำหน้าที่ส.ส. อยู่ในขณะนี้ เพราะศาลอาจถอนประกันในคดีที่ตกเป็นจำเลยหมิ่นสถาบันฯ
ทั้งนี้ ประเด็นที่ศาลรัฐธรรมนูญจะต้องวินิจฉัย เป็นปัญหาข้อกฎหมายที่ว่า การที่นายจตุพร ถูกคุมขังอยู่โดยหมายของศาล ซึ่งเป็นคำสั่งที่ชอบด้วยกฎหมายในวันเลือกตั้งที่ 3 ก.ค. 54 นายจตุพร จึงเป็นบุคคลต้องห้ามมิให้ใช้สิทธิเลือกตั้งในวันเลือกตั้ง ทำให้นายจตุพร ขาดจากความเป็นสมาชิกพรรคเพื่อไทย ตาม พ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง 2550 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2554 มาตรา 20(3) ประกอบมาตรา 19 และมาตรา 8 วรรคหนึ่ง ส่งผลให้นายจตุพร เป็นสมาชิกพรรคการเมืองเดียวติดต่อกันไม่ถึง 30 วัน จนถึงวันเลือกตั้งตามที่รัฐธรรมนูญ มาตรา 101 ( 3) บัญญัติไว้เป็นคุณสมบัติของผู้มีสิทธิ์สมัครรับเลือกตั้งเป็น ส.ส. และเป็นเหตุให้สมาชิกภาพการเป็นส.ส.สิ้นสุดลง ตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 106 (4) หรือไม่
แหล่งข่าวจากกกต.ให้ความเห็นว่า กกต.ค่อนข้างมั่นใจว่า ศาลรัฐธรรมนูญจะวินิจฉัยว่านายจตุพร ขาดคุณสมบัติการเป็น ส.ส.โดยหากศาลรัฐธรรมนูญพิจารณายึดหลักว่า เพื่อให้การบังคับใช้กฎหมายจะเป็นไปอย่างถูกต้อง สมบูรณ์ ก็จำเป็นต้องพิจารณายึดโยงกันทั้งรัฐธรรมนูญ และพ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง ควบคู่กัน คำวินิจฉัยที่ออกมา นายจตุพรน่าจะหลุดจากการเป็นส.ส. โดยเห็นว่าแม้รัฐธรรมนูญมาตรา 101 และมาตรา 102 จะกำหนดเรื่องคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของผู้มีสิทธิ์สมัครรับเลือกตั้งเป็นส.ส.ไว้ แต่ในมาตรา 100 (3) ก็ระบุว่าบุคคลซึ่งต้องคุมขังอยู่โดยหมายของศาล ต้องห้ามมิให้ใช้สิทธิเลือกตั้งในวันเลือกตั้ง ซึ่งพ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง มาตรา 20(3) ประกอบมาตรา 19 และมาตรา 8 ก็ระบุว่า กรณีดังกล่าวเป็นเหตุให้ขาดจากสมาชิกพรรคการเมืองด้วย ก็มีผลตั้งแต่วันเลือกตั้ง จึงเป็นผลให้นายจตุพรขาดคุณสมบัติการเป็นส.ส. แม้นายจตุพร และนายจารุพงศ์ เรืองสุวรรณ เลขาธิการพรรคเพื่อไทย จะอ้างว่า มีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงข้อบังคับพรรคเพื่อไทยแล้ว แต่ข้อบังคับพรรคดังกล่าว ก็ต้องอยู่ภายใต้ พ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง
ส่วนถ้าจะยกคำร้อง ก็น่าจะมาจากการที่ศาลฯ มองว่า การถูกคุมขังรัฐธรรมนูญได้บัญญัติเป็นลักษณะของบุคคลมิให้ใช้สิทธิเลือกตั้งในวันเลือกตั้งอยู่แล้ว โดยไม่จำเป็นต้องแจ้งเหตุแห่งการไม่ไปใช้สิทธิ ดังนั้นการจะนำ พ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง มาตรา 20(3) ประกอบมาตรา 19 และ มาตรา 8 มาขยายใช้บังคับด้วยไม่สามารถทำได้
ขณะเดียวกัน ในชั้นการพิจารณาของกกต. ก็ยังมีจุดอ่อนในเรื่องขั้นตอนที่อาจนำมาสู่เหตุการวินิจฉัยยกคำร้องของศาลฯได้อีกกรณีหนึ่งคือ ก่อนการมีมติว่านายจตุพร ขาดสมาชิกภาพการเป็นส.ส. ยังไม่มีความเห็นของนายอภิชาต สุขัคคานนท์ ประธาน กกต.ในฐานะทะเบียนพรรคการเมือง เสนอต่อที่ประชุมกกต.ว่านายจตุพรนั้นขาดสมาชิกภาพการเป็นสมาชิกพรรคเพื่อไทยแล้ว จึงเป็นเหตุที่ต้องเสนอต่อที่ประชุมกกต.ให้พิจารณาว่า นายจุตพร ขาดสมาชิกภาพการเป็นส.ส.หรือไม่
อย่างไรก็ตาม แม้จะมีการวิเคราะห์กันว่า ไม่ว่าคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ จะออกมาในแนวทางใด จะมีผลต่อการก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งรัฐมนตรี ของนายจตุพร ที่คาดการณ์ว่าจะได้รับการแต่งตั้งในการปรับคณะรัฐมนตรีเร็วๆ นี้ เพราะแม้ศาลรัฐธรรมนูญจะวินิจฉัยให้ความเป็นส.ส.ของนายจตุพร สิ้นสุดลง ก็ไม่ได้มีโทษเรื่องการห้ามดำรงตำแหน่งทางการเมืองเป็นเวลา 5 ปี แต่อาจส่งผลต่อเอกสิทธิคุ้มครอง ที่นายจตุพร ได้รับอนุญาตประกันตัวให้มาทำหน้าที่ส.ส. อยู่ในขณะนี้ เพราะศาลอาจถอนประกันในคดีที่ตกเป็นจำเลยหมิ่นสถาบันฯ
