“ริ้วขบวนพระอิสริยยศ” ถวายอาลัยครั้งสุดท้าย แด่ “ขัตติยะราชนารีแห่งจักรีวงศ์”

ASTVผู้จัดการสุดสัปดาห์ -วันที่ 9 เมษายนนี้ นอกจากพสกนิกรชาวไทยทั้งประเทศจะได้พร้อมใจกันถวายความอาลัย “สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีแล้ว ยังจะมีโอกาสได้เฝ้าชมพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งริ้วขบวนพระอิสริยยศตามโบราณราชประเพณี ตั้งแต่พิธีการอัญเชิญพระโกศพระศพลงจากพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท แล้วเคลื่อนขบวนไปตามเส้นทางที่กำหนดจนถึงพิธีอัญเชิญพระโกศโดยเกรินสู่พระเมรุ ประดิษฐาน ณ พระจิตกาธาน ที่ตั้งตระหง่านอยู่ ณ บริเวณมณฑลพิธีท้องสนามหลวง

พิธีที่จัดเกี่ยวกับการพระบรมศพ หรือพระศพเป็นราชประเพณีที่มีมาแต่ดั้งเดิม โดยคำนึงถึงการถวายพระเกียรติยศเฉกเช่นเมื่อครั้งดำรงพระชนม์ชีพ โดยมีการบำเพ็ญพระราชกุศลตามหลักพระพุทธศาสนา เชิญพระบรมศพ หรือพระศพไปถวายพระเพลิง ณ พระเมรุที่สร้างขึ้นใจกลางพระนครราชประเพณีนี้เป็นวัฒนธรรมที่ชาวไทยถือปฏิบัติสืบทอดตลอดมา

พระบรมศพหรือพระศพจะถูกอัญเชิญไว้ในพระโกศทองประดิษฐานเหนือพระเบญจาทอง ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง กางกั้นด้วยพระเศวตฉัตรตามพระเกียรติยศจัดพระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลเป็นประจำวัน ทุกสัตตมวาร (๗ วัน) ปัณรสมวาร (๑๕ วัน)ปัญญามวาร (๕๐ วัน) และ สตมวาร (๑๐๐ วัน) เมื่อถึงกาลอันควรซึ่ง หมายความว่า เมื่อสร้างพระเมรุมาศ หรือพระเมรุ ณ ท้องสนามหลวงเสร็จ พร้อมจะถวายพระเพลิงหรือพระราชทานเพลิงก็อัญเชิญพระบรมศพหรือพระศพ จากพระบรมมหาราชวังไปยังท้องสนามหลวง เรียกเป็นสามัญว่า “งานออกพระเมรุ”

โดยริ้วขบวนพระอิสริยยศในครั้งนี้จัดอย่างงดงามสมพระเกียรติแห่งขัตติยะราชนารี ซึ่งมีทั้งสิ้น 6 ริ้วขบวน โดยริ้วขบวนจะเริ่มตั้งแต่พิธีการอัญเชิญพระโกศพระศพลงจากพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท แล้วเคลื่อนขบวนไปตามเส้นทางที่กำหนดจนถึงพิธีอัญเชิญพระโกศโดยเกรินสู่พระเมรุ ประดิษฐาน ณ พระจิตกาธาน ที่ตั้งตระหง่านอยู่ ณ บริเวณมณฑลพิธีท้องสนามหลวง ไปจนจบลงที่ริ้วขบวนที่ 6 ซึ่งเป็นพิธีอัญเชิญพระผอบพระสรีรางคารออกจากพระบรมมหาราชวังไปประดิษฐานยังสุสานหลวงวัดราชบพิตรมหาสถิตวรารามเป็นอันเสร็จพระราชพิธีอย่างสมบูรณ์แบบ

ทั้งนี้ อาจจะมีหลายคนที่เคยได้เฝ้าชมความยิ่งใหญ่ตระการตาของริ้วขบวนพระราชอิสริยยศมาหลายครั้งแล้ว แต่เชื่อแน่ว่าหลายคนอาจจะยังไม่ทราบความหมายของการจัดริ้วขบวนว่าตามราชประเพณีนั้นจะต้องปฏิบัติอย่างไรบ้าง ซึ่งผู้ที่จะได้รับเชิญมาร่วมเดินในริ้วขบวนพระอิสริยยศนั้นถือเป็นเกียรติสูงสุดในชีวิตทีเดียว

โดยริ้วขบวนในครั้งนี้ประกอบไปด้วยกองทหารเกียรติยศซึ่งครั้งนี้ทั้ง 3 เหล่าทัพ คือกองทัพบก ,กองทัพเรือและกองทัพอากาศ ได้ผนึกกำลังพลทั้งหมดรวม 3,600 นาย ที่จะแบ่งไปเดินตามริ้วขบวนในวันต่าง ๆ เพื่อถวายพระเกียรติยศสูงสุด ส่วนผู้ที่เดินนำริ้วขบวนเหล่านี้จะต้องเป็นข้าราชการระดับสูงของประเทศ อาทิ นายกรัฐมนตรี,รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมและเหล่าผู้นำเหล่าทัพ ฯลฯ

จากนั้นในแต่ละริ้วขบวนมีทหารรักษาพระองค์ หรือ “ราชองครักษ์” โดยผู้ที่มารับหน้าที่นี้ต้องเป็นผู้ที่ได้รับแต่งตั้งให้เป็นนายทหารรักษาพระองค์ตลอดชีพ หมายถึงว่าแม้จะเกษียณอายุราชการไปแล้วก็ตาม แต่เมื่อถึงงานที่ต้องถวายพระเกียรติยศสูงสุดตามโบราณประเพณีเช่นนี้ก็จะมีสิทธิ์ได้เข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งในริ้วขบวนพระอิสริยยศด้วย ถ้ายังสามารถมาร่วมพระราชพิธีอันทรงเกียรตินี้ได้อยู่ อาทิ พล.อ.อนุพงษ์ เผ่าจินดา อดีตผบ.ทบ., พล.ต.อ.วิเชียร พจน์โพธิ์ศรี ฯลฯ.

ถัดมาจึงเป็นพระโกศพระศพที่ประดิษฐานอยู่บนพระยานมาศสามลำคานกางกั้นด้วย สัปตปฎลมหาเศวตฉัตร 7 ชั้นที่ขนาบด้วยเครื่องอภิรุมชุมสาย และเครื่องสูงทองแผ่ลวด แล้วจึงเป็นขบวนเสด็จฯของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี

ระหว่างนี้ก็จะมีผู้อัญเชิญเครื่องทองน้อย,เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเครื่องอิสริยยศราชูปโภค ซึ่งจะต้องเป็นพระประยูรญาติที่ใกล้ชิดเท่านั้น โดยปีนี้มีพระประยูรญาติมีทั้ง สิ้น 16ท่านซึ่งได้รับความไว้วางพระราชหฤทัยโปรดเกล้าฯ ให้ร่วมส่งเสด็จในริ้วขบวนอัญเชิญเครื่องราชอิสริยยศตั้งแต่ริ้วที่ 1-6

การคัดเลือกพระประยูรญาติที่ร่วมขบวนอัญเชิญเครื่องทองน้อย,เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเครื่องอิสริยยศราชูปโภค พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอเจ้าฟ้าเพชรรัตน์ฯ นั้นผู้การกวาง-พ.อ.ม.ล.กุลชาติ ดิศกุล ในฐานะผู้ประสานงานสมาชิกราชสกุล กล่าวว่า ก่อนอื่นต้องพิจารณาที่ความอาวุโสก่อน ลำดับต่อมาจึงดูชั้นยศโดยเริ่มจากหม่อมเจ้าสาย รัชกาลที่ 4 แต่เนื่องจากทุกวันนี้ราชสกุลสายรัชกาลที่ 4 ที่เป็นชั้นหม่อมเจ้าไม่มีพระชนชีพอยู่แล้ว จึงนับเริ่มที่ชั้นหม่อมเจ้า สาย รัชกาลที่ 5 จากนั้นจึงไล่ลงมาเป็นชั้นหม่อมราชวงศ์ และ หม่อมหลวง ตามลำดับ

สำหรับครั้งนี้ผู้ที่รับหน้าที่อัญเชิญเครื่องทองน้อยนั้นจะต้องเป็นพระญาติที่มีความสนิทมากที่สุด ซึ่งก็คือ ราชสกุล “สวัสดิวัตน์” ถือว่ามีความสัมพันธ์ทางพระญาติใกล้ชิดกับสมเด็จเจ้าฟ้าเพชรรัตน์ฯมากที่สุด เพราะองค์ต้นราชสกุลคือสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ เป็นพระอนุชาของสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ (พระพันปีหลวง) ซึ่งเป็นพระอัยยิกาของสมเด็จเจ้าฟ้าเพชรรัตน์ฯ ดังนั้นจึงเป็นหน้าที่ของม.ร.ว.สวัสดิวุฒิ สวัสดิวัตน์ มาทำหน้าที่แห่งความภักดีแทนท่านพ่อ ม.จ.ปุสาจน์ สวัสดิวัตน์ ที่ชันษามากแล้วไม่สามารถมาร่วมริ้วขบวนได้

จากนั้นจึงเป็นขบวนของสมาชิกราชสกุลทุกมหาสาขาในราชวงศ์จักรี ซึ่งปีนี้มีทั้งสิ้น 60 ท่านด้วยกันที่มาร่วมน้อมส่งเสด็จฯครั้งสุดท้าย

อีกขบวนหนึ่งที่ขาดไม่ได้คือ นักเรียนจากโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัยที่มาร่วมถวายพระเกียรติยศสูงสุดในตำแหน่ง “ มหาดเล็กหลวง” และ “ตำรวจหลวง” ซึ่งตามพระราชพินัยกรรมเรื่องการจัดการพระบรมศพในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงบัญญัติไว้ในข้อ 12 ความว่า “ในกระบวนแห่พระบรมศพนี้ นอกจากทหาร ขอให้จัดมีเสือป่าและลูกเสือมาสมทบกระบวนด้วย และขอให้นักเรียนโรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้เข้ากระบวนด้วย” ซึ่งในปัจจุบันนี้ โรงเรียนในพระบรมราชูปถัมภ์ที่ยังคงเหลืออยู่ นั่นคือ “โรงเรียนมหาดเล็กหลวงกรุงเทพ” หรือที่ภายหลังรู้จักในนามของ “วชิราวุธวิทยาลัย”นั่นเอง

ปิดท้ายด้วยขบวนของข้าราชบริพารในพระองค์สมเด็จเจ้าฟ้าเพชรรัตน์ฯ และองค์กรในพระอุปถัมภ์ฯที่ได้พร้อมใจกันมาร่วมส่งเสด็จขัตติยะราชนารีแห่งจักรีวงศ์เป็นครั้งสุดท้ายด้วยความสำนึกในพระกรุณาธิคุณที่ได้เกิดมาอยู่ใต้ร่มบรมโพธิสมภาร

ในวันที่ 9 เมษายนที่จะถึงนี้ขอเชิญชวนชาวไทยทั่วประเทศพร้อมใจกันร่วมส่งเสด็จฯเพื่อเป็นการถวายอาลัยครั้งสุดท้ายแด่ “ขัตติยะราชนารีแห่งจักรีวงศ์” เสด็จสู่สวรรคาลัย..

อ่านเรื่องประกอบ

9 สิ่งควรรู้ พระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ เจ้าฟ้าเพชรรัตนฯ